Doanh nghiệp công nghiệp hỗ trợ cần "chung tay" để chế tạo các sản phẩm hoàn chỉnh
Nếu các doanh nghiệp công nghiệp hỗ trợ chỉ dừng lại ở việc sản xuất các chi tiết linh kiện thì sự phụ thuộc thị trường ngày càng lớn. Do đó phải tiến tới việc "chung tay" để chế tạo các cụm chi tiết hay các sản phẩm hoàn chỉnh.
Cần một chính sách "mua chung, bán chung"
Ông Phan Đăng Tuất, Chủ tịch Hiệp hội công nghiệp hỗ trợ Việt Nam (VASI) đánh giá, phát triển công nghiệp hỗ trợ không chỉ nhằm gia tăng tỷ lệ nội địa hóa, còn là giải pháp chiến lược để nâng cao sức cạnh tranh của nền kinh tế, giảm phụ thuộc vào nhập khẩu, bảo đảm an ninh chuỗi cung ứng.
Chủ tịch VASI Phan Đăng Tuất cho hay, thế giới đang có quá nhiều bất ổn, chuỗi cung ứng bị đứt đoạn do những sự kiện bất thường của thế giới, gần như các doanh nghiệp ngành công nghiệp hỗ trợ, công nghiệp chế tạo khá thụ động trong việc dịch chuyển; ngoài nhiệt huyết và nỗ lực cải thiện công nghệ tự thân của họ; còn lại họ khá thụ động trong câu chuyện thị trường, logistics hay những câu chuyện chính sách khác.
Thời gian qua, VASI đã kiến nghị trực tiếp với Chính phủ có các chính sách hỗ trợ các doanh nghiệp ngành công nghiệp chế tạo để họ có cơ hội phát triển, cạnh tranh được với các doanh nghiệp chế tạo từ các nước trong khu vực; nhất là các doanh nghiệp thuộc công xưởng lớn là Trung Quốc.
“Một trong những đề xuất quan trọng là Nhà nước cần hình thành các trung tâm thử nghiệm, kiểm nghiệm hàng hóa, hỗ trợ doanh nghiệp có chứng chỉ chất lượng để tham gia chuỗi cung ứng toàn cầu. Bên cạnh đó, cần khuyến khích phát triển các trung tâm khởi nghiệp, công xưởng chế tạo thử nghiệm sản phẩm như nhiều quốc gia đã triển khai. Đây sẽ là nền tảng giúp doanh nghiệp xác định rõ nhu cầu thị trường, tránh lãng phí đầu tư và nhanh chóng tham gia cuộc chơi quốc tế", ông Phan Đăng Tuất nhìn nhận.
Cũng theo ông Tuất, gần như 90% các doanh nghiệp trong ngành công nghiệp chế tạo Việt Nam đều rất mong muốn được tiếp tục mở rộng, phát triển và hướng tới chế tạo những sản phẩm hoàn chỉnh. Vì thế một ý tưởng lớn là chuyển từ chế tạo chi tiết linh kiện sang cung cấp chi tiết và sản phẩm hoàn chỉnh. Nếu các doanh nghiệp chỉ dừng lại ở việc sản xuất các chi tiết linh kiện thì sự phụ thuộc thị trường ngày càng lớn. Do đó phải tiến tới việc "chung tay" để chế tạo các cụm chi tiết hay các sản phẩm hoàn chỉnh.
Hoặc là, các doanh nghiệp sẽ kết nối để cùng mua 1 loại vật tư với khối lượng lớn, việc làm này sẽ giúp giá mua nguyên vật liệu đầu vào được rẻ hơn. Trên thực tế, từng doanh nghiệp tự khi đặt hàng với khối lượng ít sẽ luôn phải chấp nhận giá cao và chi phí logistics cũng không nhỏ.
Cũng về vấn đề trên, ông Đặng Thanh Bình, Giám đốc Công ty Công nghiệp TCI cho hay, nguyên vật liệu cho ngành chế biến - chế tạo từ trước đến nay vẫn là một thách thức lớn. Bản thân các doanh nghiệp Việt Nam đang phụ thuộc khá nhiều vào nhập khẩu từ các thị trường. Đây là một điểm yếu khiến cho giá cả sản phẩm khó thực sự cạnh tranh trên các thị trường khác, nhất là so sánh với các doanh nghiệp Trung Quốc.
Ông Đặng Thanh Bình nhìn nhận, doanh nghiệp còn khó khăn trong việc tiếp cận với các chính sách, chủ trương hay cơ chế hỗ trợ từ phía Nhà nước cũng như các chính sách hỗ trợ vay vốn, hỗ trợ xây dựng nhà xưởng, ưu đãi về thuế… Thêm vào đó, vấn đề "tiêu chuẩn" luôn là bài toán với đa số doanh nghiệp nhỏ, do năng lực nội tại của doanh nghiệp còn hạn chế, khó đồng bộ về tiêu chuẩn. Không chỉ vậy, việc quản lý về chất lượng cũng là rào cản nhất định khi các doanh nghiệp tham gia vào chuỗi cung ứng toàn cầu. Bởi, khách hàng trong chuỗi thường đòi hỏi rất cao về tính đồng đều, đối ứng và sẵn sàng trong sản xuất.
Tiếp tục nâng cao năng lực cạnh tranh
Theo Phó Trưởng Đại diện Phòng Công nghiệp và Thương mại Đức tại Việt Nam Björn Koslowski, kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam chủ yếu vẫn đến từ các doanh nghiệp đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI). Các doanh nghiệp nội địa có tỷ trọng đóng góp thấp. Do đó, cần phải kết nối các doanh nghiệp nội địa với các công ty FDI để cung cấp các nguyên vật liệu đầu vào.
Bên cạnh việc thúc đẩy vai trò trong chuỗi cung ứng, Phòng Công nghiệp và Thương mại Đức mong muốn đóng góp vào việc thúc đẩy các doanh nghiệp của Việt Nam trở thành những doanh nghiệp mang đẳng cấp quốc tế trên toàn cầu,” ông Björn Koslowski tin tưởng.
Về các doanh nghiệp trong nước, thời gian tới cần tiếp tục nâng cao năng lực nội tại, nỗ lực đáp ứng các tiêu chuẩn quốc tế. Đơn cử tại Hà Nội, với định hướng phát triển công nghiệp hỗ trợ giai đoạn 5 năm 2021-2025 và đến năm 2030 trở thành Thành phố có nền công nghiệp hiện đại, công nghệ cao, công nghiệp xanh, Thành phố đã và đang tiếp tục chỉ đạo Sở Công Thương, các sở ngành, đơn vị liên quan, các Hội, Hiệp hội… triển khai các giải pháp thúc đẩy phát triển ngành công nghiệp hỗ trợ thông qua việc nâng cao năng lực cạnh tranh cho doanh nghiệp công nghiệp hỗ trợ, đặc biệt là doanh nghiệp trong nước.
Thành phố cũng ban hành những chính sách ưu đãi, đồng thời đẩy mạnh xúc tiến đầu tư, xúc tiến thương mại, tạo mặt bằng phát triển các khu, cụm công nghiệp để các doanh nghiệp công nghiệp hỗ trợ Hà Nội phát triển sản xuất, kinh doanh. Từ đó có thể thu hút các doanh nghiệp công nghiệp hỗ trợ trong nước và nước ngoài vào đầu tư; hỗ trợ kết nối doanh nghiệp tham gia các chuỗi sản xuất, kinh doanh, cung ứng trong nước và quốc tế.
8 tháng đầu năm 2025, chỉ số sản xuất công nghiệp (IIP) của Hà Nội tăng 6,5% so với cùng kỳ năm trước. Thành phố cũng thu hút 3,75 tỷ USD vốn FDI, tăng 91% so với cùng kỳ năm 2024. Những con số này cho thấy tiềm năng và sự phát triển vượt bậc của ngành công nghiệp hỗ trợ Hà Nội, với hơn 900 doanh nghiệp, trong đó có hơn 320 doanh nghiệp đạt tiêu chuẩn quốc tế và đủ năng lực cung ứng cho các tập đoàn đa quốc gia.