Ủy ban LHQ cáo buộc Israel tội diệt chủng, Israel kịch liệt phản đối
Một ủy ban điều tra độc lập của Liên Hợp Quốc (LHQ) công bố báo cáo khẳng định Israel đang phạm tội diệt chủng đối với người Palestine, đồng thời kêu gọi cộng đồng quốc tế hành động nhằm chấm dứt chiến dịch này. Israel lập tức bác bỏ cáo buộc, gọi đây báo cáo là “sai sự thật và bị bóp méo”.
Kết luận nghiêm trọng nhất từ trước đến nay
Ủy ban Điều tra quốc tế độc lập của LHQ (COI) đã đưa ra kết luận trên trong báo cáo dài 72 trang. Đây được xem là cáo buộc mạnh mẽ nhất từ trước đến nay của một cơ quan LHQ liên quan tới hành vi của Israel tại Gaza.
Ủy ban gồm 3 thành viên do bà Navi Pillay, cựu Giám đốc nhân quyền LHQ làm Chủ tịch. Công ước Về diệt chủng được thông qua năm 1948 định nghĩa tội diệt chủng là những tội ác được thực hiện “với mục đích tiêu diệt, toàn bộ hoặc một phần, một nhóm quốc gia, dân tộc, chủng tộc hoặc tôn giáo”.
Báo cáo của Ủy ban khẳng định, Israel đã phạm 4 trong số 5 tội danh cấu thành hành vi diệt chủng, bao gồm: Giết hại thành viên của một nhóm dân tộc; gây tổn hại nghiêm trọng về thể chất và tinh thần cho nhóm dân tộc đó; cố tình tạo gây ra điều kiện sống nhằm hủy diệt nhóm dân tộc đó; gây cản trở hoạt động duy trì nòi giống, sinh nở của dân tộc đó. Mặc dù Ủy ban không tìm thấy bằng chứng nào liên quan đến hành vi thứ 5 là "cưỡng bức chuyển trẻ em của nhóm này sang nhóm khác", song để bị coi là diệt chủng, chỉ cần phạm ít nhất một trong 5 hành vi.
Báo cáo của Ủy ban cũng trích dẫn việc Israel tấn công các mục tiêu được bảo vệ như nhà dân, bệnh viện, đồng thời ngăn cản viện trợ thiết yếu, nước và nhu yếu phẩm. Một ví dụ nghiêm trọng được nêu là cuộc tấn công phá hủy trung tâm hỗ trợ sinh sản lớn nhất Gaza, phá hủy khoảng 4.000 phôi thai, 1.000 mẫu tinh trùng và trứng thụ tinh - được coi là nhằm ngăn chặn việc duy trì nòi giống.
Ủy ban kết luận Thủ tướng Benjamin Netanyahu, Tổng thống Isaac Herzog và cựu Bộ trưởng Quốc phòng Yoav Gallant đã có hành vi “kích động tội ác diệt chủng”. Báo cáo trích dẫn bằng chứng là một bức thư của Thủ tướng Netanyahu viết cho binh lính Israel vào tháng 11/2023, trong đó ông so sánh chiến dịch ở Gaza với những gì Ủy ban mô tả là "cuộc thánh chiến hủy diệt hoàn toàn" trong Kinh thánh tiếng Do Thái.
Báo cáo cũng dẫn lại phát ngôn của Bộ trưởng Quốc phòng Gallant hồi tháng 10/2023, yêu cầu: “Phong tỏa toàn diện Gaza. Không điện, không nước, không thực phẩm, không nhiên liệu. Chúng ta đang chiến đấu với những kẻ thú vật, và sẽ hành động tương ứng”.
Báo cáo cho biết, các nhà lãnh đạo Israel vẫn tiếp tục thực hiện chiến lược gây ra tổn hại lớn cho dân thường mặc dù nhận thức được hậu quả của lựa chọn này. “Israel đã sử dụng đạn dược không dẫn đường hạng nặng với biên độ sai số lớn tại các khu dân cư đông đúc… Số lượng bom mà Israel sử dụng kể từ ngày 7/10/2023 là rất lớn ngay cả khi so sánh với các cuộc xung đột thế giới khác”.
Theo số liệu của giới chức y tế Palestine, từ khi Israel tấn công Gaza đến nay, cuộc chiến của Israel đã khiến gần 65.000 người thiệt mạng, trong đó có hàng ngàn trẻ em, đồng thời khiến phần lớn dân cư bị buộc phải di tản, cơ sở hạ tầng bị phá hủy nặng nề.
Kết luận của Ủy ban điều tra là cáo buộc mạnh mẽ nhất của LHQ cho đến nay dù cơ quan này độc lập và không chính thức đại diện cho LHQ. Ủy ban điều tra được Hội đồng Nhân quyền, cơ quan nhân quyền hàng đầu của LHQ ủy nhiệm.
Israel lên án các cáo buộc
Bộ Ngoại giao Israel tuyên bố trên X rằng, báo cáo “hoàn toàn dựa trên những lời bịa đặt của Hamas” và “bác bỏ hoàn toàn báo cáo sai lệch này”. Đại sứ Israel tại Geneva, Daniel Meron gọi báo cáo là “giả mạo” và “tai tiếng”.
Bộ Ngoại giao Israel cho biết hoàn toàn bác bỏ báo cáo này và kêu gọi xóa bỏ Ủy ban Điều tra. Đại sứ Israel tại Liên Hợp Quốc ở Geneva Daniel Meron gọi báo cáo này là một "bài diễn văn phỉ báng" tai tiếng và giả mạo do "các tay sai Hamas" soạn thảo. Israel đã từ chối hợp tác với COI, cáo buộc tổ chức này có động cơ chính trị.
Phía Israel viện dẫn một nghiên cứu của Trung tâm Begin-Sadat (Bar-Ilan University) cho rằng, các cáo buộc về nạn đói, ném bom bừa bãi và giết hại dân thường đều thiếu bằng chứng xác thực.
Tuy nhiên, nhiều tổ chức nhân quyền quốc tế và ngay cả một tổ chức Israel trước đó cũng đã cáo buộc nước này phạm tội diệt chủng. Hiệp hội Quốc tế các học giả nghiên cứu diệt chủng gần đây thông qua nghị quyết khẳng định Israel đã đáp ứng các tiêu chí pháp lý để xác định hành vi diệt chủng, với 86% thành viên bỏ phiếu ủng hộ.
Song song đó, Tòa án Công lý quốc tế (ICJ) đang thụ lý vụ kiện do Nam Phi khởi xướng, buộc tội Israel tội diệt chủng. Cả Israel và Mỹ đều bác bỏ cáo buộc này.
Tác động quốc tế
Dù ủy ban điều tra độc lập của LHQ không có thẩm quyền trực tiếp để trừng phạt song kết luận của họ có thể tác động đến dư luận quốc tế và các công tố viên có thể sử dụng báo cáo này trước Tòa án Hình sự quốc tế (ICC) hoặc Tòa án Công lý quốc tế (ICJ).
Ông Yossi Mekelberg, chuyên gia tại viện nghiên cứu Chatham House, Anh nhận định: “Báo cáo này góp phần khiến Israel bị cô lập hơn trên trường quốc tế”. Ông cảnh báo rằng, với các chiến dịch tấn công tiếp diễn ở thành phố Gaza, Israel khó có thể biện minh cho hành động của mình và có nguy cơ trở thành một “quốc gia bị ruồng bỏ” dưới thời Thủ tướng Netanyahu.
Bản thân ông Netanyahu ngày 15/9 cũng lần đầu tiên thừa nhận Israel đang đối mặt với tình trạng “bị cô lập” và kêu gọi đất nước “tự lực”. Ông tuyên bố: “Chúng ta là Athens và Sparta, hay thậm chí là siêu-Sparta. Chúng ta không còn lựa chọn nào khác”.