Đà Nẵng – thách thức duy trì danh hiệu “thành phố môi trường” sau sáp nhập:Bài 4: Những bãi chôn lấp rác thành “quả bom nổ chậm” về môi trường
Không chỉ bốc mùi hôi thối, nước rỉ rác đen ngòm len lỏi qua khu dân cư, nhiều bãi chôn lấp rác và nhà máy xử lý chậm tiến độ đang khiến đời sống người dân ở xung quanh bãi rác thành “cuộc chiến” với ô nhiễm. Những bức xúc kéo dài cho thấy sự cấp bách của việc đổi mới công nghệ xử lý rác thải theo hướng hiện đại, thân thiện với môi trường.
Tình trạng ô nhiễm từ các bãi chôn lấp rác thải và nhà máy xử lý rác ở TP. Đà Nẵng đang trở thành nỗi lo, đe dọa danh hiệu “thành phố môi trường” sau sáp nhập. Không chỉ bốc mùi hôi thối, phát sinh nước rỉ rác, nguy cơ gây ô nhiễm nguồn nước, những bất cập trong công tác quản lý còn khiến người dân liên tục phản ánh, khiếu nại.
TP. Đà Nẵng định hướng xử lý rác thải theo hướng đốt phát điện, giảm dần chôn lấp nhưng nhiều dự án công nghệ cao gặp vướng mắc về thủ tục pháp lý, dẫn đến tình trạng chậm triển khai, buộc các bãi rác hiện hữu phải tiếp tục gánh khối lượng rác "khổng lồ" mỗi ngày.
Khi bãi chôn lấp rác thành “điểm nóng” ô nhiễm
Khu liên hợp xử lý chất thải rắn Khánh Sơn (phường Hòa Khánh, TP Đà Nẵng) là nơi tập kết rác thải sinh hoạt lớn nhất thành phố, dự kiến hoàn thiện vào năm 2030 với diện tích 70 ha, tiếp nhận và xử lý nhiều loại chất thải, trong đó có rác sinh hoạt, công nghiệp, y tế, xây dựng, bùn thải và tro xỉ. Hiện khu vực này có các ô chôn lấp số 1-6 và nhà máy xử lý nước rỉ rác.
Tuy nhiên, nhiều năm qua, khu vực này cũng là “điểm nóng” môi trường. Người dân liên tục phản ánh mùi hôi lan tỏa cả ngày lẫn đêm, nước rỉ rác chảy qua kênh rạch gây ảnh hưởng sinh hoạt. Nhiều hộ dân liên tục phản ánh đến cơ quan chức năng vì mối lo ngại bệnh tật.
Chỉ trong nửa đầu năm 2025, đường dây nóng 1022 của thành phố đã tiếp nhận nhiều phản ánh liên quan mùi hôi thối bốc lên từ bãi rác Khánh Sơn liên tục “hành” dân. Dù kết quả quan trắc cho thấy chất lượng không khí trong giới hạn cho phép, nhưng thực tế người dân vẫn phải chịu đựng mùi rác nồng nặc, nhất là về đêm.
“Bãi rác Khánh Sơn gây ô nhiễm nghiêm trọng, đặc biệt ảnh hưởng đến trẻ nhỏ và người già. Chúng tôi chỉ mong thành phố sớm có nhà máy xử lý hiện đại để chấm dứt tình trạng này”, ông Trần Em, một người dân phường Hòa Khánh bày tỏ.
Trước đó, hàng chục hộ dân sống xung quanh khu tường rào của bãi rác Khánh Sơn (phường Hòa Khánh) cũng phản ánh mùi hôi thối và dòng nước thải đen ngòm chảy ồ ạt xả thẳng ra hệ thống kênh rạch. Nhiều đoạn kênh xung quanh bãi rác thường xuyên bị tắc, rác thải ứ đọng, nước đen kịt bốc mùi hôi, chảy xuống kênh Đa Cô.
Mặc dù cơ quan chức năng đã thực hiện các biện pháp tạm thời như phun chế phẩm khử mùi, phủ đất, xử lý nước rỉ rác công suất 1.750 m³/ngày đêm nhưng tình trạng ô nhiễm tại bãi rác lớn nhất thành phố vẫn chưa được giải quyết triệt để.
Dự án chậm tiến độ, thành phố loay hoay với bài toán xử lý rác
Tại Quảng Nam (cũ), tình trạng ô nhiễm liên quan các nhà máy xử lý rác cũng gây nhiều bức xúc. Điển hình là Nhà máy xử lý chất thải rắn sinh hoạt Bắc Quảng Nam (do Công ty CP Môi trường Huy Hoàng Eco đầu tư) được kỳ vọng tái chế rác thành hạt nhựa, chất đốt RDF cung cấp cho công nghiệp, góp phần giảm chôn lấp.
Tuy nhiên, trong các trận mưa lớn tháng 6/2025, nước rỉ rác tràn ra môi trường, khiến người dân lo ngại ô nhiễm nguồn nước. Sau khi kiểm tra, UBND xã Đại Lộc và Sở Nông nghiệp - Môi trường xác định doanh nghiệp đã cơ bản khắc phục sự cố, che chắn, lót bạt, bổ sung hồ chứa 3.500m³ để tạm giữ nước rỉ rác.
Dù vậy, cơ quan chức năng vẫn yêu cầu công ty tuân thủ nghiêm giấy phép môi trường, đối thoại thường xuyên với người dân để tránh khiếu kiện, đảm bảo ổn định xã hội.
Dự án Nhà máy xử lý rác Hội An (do Công ty CP Đầu tư và Xây dựng 579 làm chủ đầu tư) nhiều lần chậm tiến độ, từ mốc vận hành tháng 6/2024 lùi sang cuối năm 2025. Sự chậm trễ này làm gia tăng nguy cơ quá tải rác thải tại đô thị du lịch.
Tại Đà Nẵng (cũ), thành phố định hướng chuyển sang công nghệ đốt rác phát điện nhằm giảm dần chôn lấp. Song, quá trình kêu gọi đầu tư gặp nhiều vướng mắc về thủ tục pháp lý, nguồn vốn lớn và cam kết cung cấp rác lâu dài.
Phó Chủ tịch UBND TP. Đà Nẵng Phan Thái Bình cho biết, việc triển khai dự án PPP xử lý rác bị kéo dài do khung pháp lý còn bất cập, nhà đầu tư cũng lo ngại rủi ro khi vốn đầu tư quá lớn. Trước mắt, Đà Nẵng đang kêu gọi đầu tư các dự án nhà máy xử lý rác công suất 650 – 1.000 tấn/ngày, cùng các hạng mục bổ trợ như xử lý bùn thải, chất thải nguy hại, rác hữu cơ, thực phẩm thừa, đồng thời hoàn thiện khu chôn lấp tro xỉ tổng thể tại Khánh Sơn.
Tại buổi làm việc với Đoàn giám sát chuyên đề của Quốc hội "Việc thực hiện chính sách, pháp luật về bảo vệ môi trường kể từ khi Luật Bảo vệ môi trường năm 2020 có hiệu lực thi hành” mới đây, các chuyên gia cho rằng, hiện nay phần lớn chất thải rắn vẫn phải xử lý bằng phương pháp chôn lấp hợp vệ sinh.
Nhưng với tốc độ gia tăng rác thải hàng ngày, các bãi rác đang ngày càng quá tải, trở thành “quả bom nổ chậm” về môi trường. Nếu không nhanh chóng đổi mới công nghệ xử lý, đầu tư đúng tiến độ và tăng cường giám sát, những bãi rác hiện hữu sẽ tiếp tục là “điểm nóng” ô nhiễm. Thực tế đòi hỏi phải triển khai đồng bộ từ hạ tầng, quản lý vận hành đến đối thoại cộng đồng, nhằm giải quyết bài toán môi trường và bảo đảm an sinh xã hội cho người dân.
(Còn nữa)