Thường trực Ủy ban Kinh tế và Tài chính thẩm tra sơ bộ dự án Luật Thương mại điện tử
Chiều 16/9, tại Nhà Quốc hội, Thường trực Ủy ban Kinh tế và Tài chính dưới sự chủ trì của Phó Chủ nhiệm Ủy ban Nguyễn Ngọc Bảo đã tiến hành phiên họp thẩm tra sơ bộ dự án Luật Thương mại điện tử.
Tham dự có Ủy viên Trung ương Đảng, Bộ trưởng Bộ Công thương Nguyễn Hồng Diên; đại diện Thường trực Hội đồng Dân tộc, các Ủy ban của Quốc hội; đại diện Bộ Khoa học và Công nghệ, Bộ Tài chính, Ngân hàng Nhà nước, các hiệp hội, sở công thương tỉnh Quảng Ninh…
Sẽ có quy định ràng buộc trách nhiệm các chủ thể tiếp thị liên kết
Theo Tờ trình dự án Luật Thương mại điện tử do Cục trưởng Cục Thương mại điện tử và Kinh tế số (Bộ Công thương) Lê Hoàng Anh trình bày, trong thời gian qua, quản lý nhà nước đối với lĩnh vực thương mại điện tử chủ yếu dựa trên Nghị định số 52 và Nghị định số 85 (Nghị định số 85/2021/NĐ-CP của Chính phủ về sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số 52/2013/NĐ-CP về thương mại điện tử). Trong khi đó, thương mại điện tử ở nước ta phát triển rất nhanh, với tốc độ tăng trưởng 20 - 25% mỗi năm, chiếm khoảng 10% tổng mức bán lẻ hàng hóa.
“Việc điều chỉnh hiện nay mới chỉ dừng ở 2 nghị định là chưa đáp ứng yêu cầu quản lý thực tiễn. Nhiều mô hình kinh doanh mới xuất hiện, đa dạng về hình thức, phức tạp về bản chất - như hoạt động livestream bán hàng, tiếp thị liên kết đặt ra thách thức lớn đối với quản lý thuế, bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng, bảo vệ dữ liệu cá nhân, cũng như kiểm soát hàng giả, hàng cấm, hàng kém chất lượng. Đặc biệt, thương mại điện tử xuyên biên giới còn nhiều bất cập trong việc kiểm soát chất lượng hàng hóa, bảo vệ sản xuất trong nước và quyền lợi người tiêu dùng”.
Nêu rõ đòi hỏi của thực tiễn, bà Lê Hoàng Oanh khẳng định, rất cần xây dựng dự án Luật Thương mại điện tử để điều chỉnh toàn diện lĩnh vực này, góp phần bảo vệ quyền lợi của các bên tham gia, thúc đẩy đổi mới sáng tạo, và tạo động lực để Việt Nam phát triển kinh tế số. Chính phủ cũng đề xuất Quốc hội cho ý kiến, thông qua dự án luật tại Kỳ họp thứ Mười tới đây.
Về bố cục và nội dung cơ bản, dự thảo Luật gồm 8 chương, 50 điều. Theo đó, đã bổ sung toàn diện các quy định về 8 nội dung gồm: định vị pháp lý các mô hình thương mại điện tử, tăng cường trách nhiệm nền tảng trong rà soát, thu hồi sản phẩm vi phạm và bảo vệ người tiêu dùng; mở rộng trách nhiệm với mạng xã hội, nền tảng tích hợp đa dịch vụ, bảo đảm cạnh tranh lành mạnh; quy định về định danh người bán trong và ngoài nước, minh bạch thông tin…
Đặc biệt, dự thảo Luật có quy định để ràng buộc trách nhiệm của các chủ thể hoạt động livestream, tiếp thị liên kết; yêu cầu nền tảng nước ngoài phải có pháp nhân hoặc đại diện pháp lý tại Việt Nam để thực hiện nghĩa vụ về thuế, bảo vệ người tiêu dùng; bổ sung trách nhiệm đối với các đơn vị cung cấp dịch vụ hỗ trợ thương mại điện tử, cơ chế phản ứng nhanh khi phát hiện vi phạm.
Có chế tài với nhà cung cấp hàng nhái, hàng giả, kém chất lượng
Các đại biểu cơ bản nhất trí với sự cần thiết ban hành Luật Thương mại điện tử với những lý do được nêu tại Tờ trình của Chính phủ. Tuy nhiên, do các quan hệ thương mại điện tử đang được điều chỉnh bởi nhiều văn bản quy phạm pháp luật, nên một số ý kiến đề nghị, cơ quan chủ trì soạn thảo cần làm rõ về phạm vi điều chỉnh, đối tượng áp dụng và nguyên tắc áp dụng pháp luật; đối chiếu đầy đủ với các quy định hiện hành, tránh trùng lặp, chồng chéo.
Theo ĐBQH hoạt động chuyên trách tại Ủy ban Kinh tế và Tài chính Nguyễn Thành Trung, Luật Đấu thầu đã quy định về đấu thầu qua mạng, Luật Đấu giá tài sản có quy định riêng về đấu giá trực tuyến, hay như Luật Chứng khoán quy định cơ chế pháp lý riêng về sở giao dịch chứng khoán… Do vậy, đại biểu đề nghị, tại Điều 1 của dự thảo Luật cần quy định rõ luật này không điều chỉnh các hoạt động điện tử đặc thù đã có luật riêng như: đấu thầu, đấu giá, chứng khoán, bảo hiểm, tín dụng và các dịch vụ tài chính - ngân hàng.
ĐBQH hoạt động chuyên trách tại Ủy ban Quốc phòng, An ninh và Đối ngoại Vũ Xuân Hùng cũng lưu ý, cơ quan chủ trì soạn thảo cần chủ động rà soát, bám sát, cập nhật tình hình quy định tại một số dự án Luật đã có trong Chương trình xây dựng luật, pháp lệnh năm 2025, dự kiến trình Quốc hội xem xét, cho ý kiến và thông qua tại Kỳ họp thứ Mười, cùng thời điểm thông qua Luật Thương mại điện tử, nhất là dự án Luật An ninh mạng và dự án Luật Chuyển đổi số.
Cho ý kiến với Điều 5 của dự thảo Luật về các nguyên tắc cơ bản trong hoạt động thương mại điện tử, Trưởng Ban Đào tạo, Hiệp hội doanh nghiệp vừa và nhỏ Việt Nam Trần Văn Hiển đề nghị, cần bổ sung khoản mới quy định chủ quản nền tảng thương mại điện tử phải bảo đảm tổ chức, cá nhân bán hàng có quyền truy cập, quản lý và khai thác thông tin dữ liệu khách hàng phát sinh giao dịch trên nền tảng, phù hợp với pháp luật về bảo vệ dữ liệu thông tin.
Bên cạnh đó, các đại biểu đề nghị bổ sung quy định chủ quản nền tảng thương mại điện tử có trách nhiệm về bảo mật thông tin, ngăn chặn việc mua bán, trao đổi, chuyển nhượng thông tin dữ liệu người tiêu dùng Việt Nam; bảo vệ lợi ích quốc gia và duy trì sự cạnh tranh bình đẳng.
Đồng thời, bổ sung quy định về áp dụng chế tài đối với nhà cung cấp hàng nhái, hàng giả hoặc hàng kém chất lượng gây ảnh hưởng tới quyền lợi người tiêu dùng. Khi nhận được khiếu nại của người tiêu dùng về hàng nhái, hàng giả hoặc sản phẩm kém chất lượng, nhà cung cấp phải chịu trách nhiệm bồi thường và hoàn tiền cho người tiêu dùng.
Tại phiên họp, Bộ trưởng Bộ Công thương Nguyễn Hồng Diên đã giải trình, làm rõ những nội dung tại dự thảo Luật được các đại biểu quan tâm, cho ý kiến; đồng thời khẳng định, sẽ nghiêm túc tiếp thu những ý kiến xác đáng, hợp lý để chỉnh lý, hoàn thiện dự thảo Luật trước khi trình Quốc hội.
Phát biểu kết luận phiên họp, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính Nguyễn Ngọc Bảo đề nghị, cơ quan chủ trì soạn thảo tiếp tục rà soát để thể chế hóa đầy đủ quan điểm chỉ đạo, nhiệm vụ, giải pháp đã được nêu tại 4 Nghị quyết trụ cột của Bộ Chính trị gồm: Nghị quyết số 57-NQ/TW về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia; Nghị quyết 59-NQ/TW về hội nhập quốc tế trong tình hình mới; Nghị quyết số 66-NQ/TW về đổi mới công tác xây dựng và thi hành pháp luật đáp ứng yêu cầu phát triển đất nước trong kỷ nguyên mới; Nghị quyết số 68-NQ/TW về phát triển kinh tế tư nhân.
Đánh giá cao ý kiến của các đại biểu về 8 nhóm vấn đề trọng tâm của dự án Luật (tên gọi, phạm vi điều chỉnh, nguyên tắc áp dụng pháp luật, giao kết hợp đồng, điều kiện hoạt động với các nền tảng thương mại điện tử…), Phó Chủ nhiệm Ủy ban Nguyễn Ngọc Bảo cho biết, cơ quan chủ trì soạn thảo và cơ quan chủ trì thẩm tra sẽ tiếp tục tổng hợp, tiếp thu đầy đủ các ý kiến, phối hợp chặt chẽ với các cơ quan hữu quan để chỉnh lý, hoàn thiện dự thảo Luật, trình Quốc hội theo đúng quy trình, bảo đảm tiến độ, chất lượng.