Quốc hội Malaysia và Đại hội đồng AIPA-46:Biểu tượng của nền dân chủ đa sắc tộc
Tọa lạc giữa không gian xanh của khu vườn hồ Perdana, Thủ đô Kuala Lumpur, tòa nhà Quốc hội Malaysia (Bangunan Parlimen Malaysia) là một trong những công trình kiến trúc - hành chính tiêu biểu nhất của quốc gia Đông Nam Á này. Được khánh thành vào năm 1963, đây không chỉ là nơi đặt trụ sở của cơ quan lập pháp tối cao, mà còn trở thành biểu tượng gắn liền với hành trình xây dựng nền dân chủ nghị viện của Malaysia hiện đại.
Trụ cột của nền dân chủ nghị viện
Trong hệ thống chính trị Malaysia, Quốc hội là cơ quan lập pháp tối cao với cơ cấu lưỡng viện đặc trưng.
Hạ viện (Dewan Rakyat) gồm 222 thành viên, do dân trực tiếp bầu theo hình thức phổ thông đầu phiếu, nhiệm kỳ 5 năm. Đây là cơ quan nắm quyền lực thực chất, quyết định ngân sách, thông qua luật và giám sát Chính phủ.
Thượng viện (Dewan Negara) gồm 70 thành viên, trong đó 26 thượng nghị sĩ do các Hội đồng Lập pháp bang đề cử, số còn lại do Thủ tướng giới thiệu và Quốc vương bổ nhiệm. Thượng viện đóng vai trò xem xét, chỉnh lý dự luật, mang tính kiềm chế và cân bằng.
Điểm độc đáo ở Malaysia là sự kết hợp giữa dân cử và bổ nhiệm, tạo nên sự đan xen giữa ý chí phổ thông và sự tham gia của Hoàng gia, phản ánh tinh thần “quân chủ lập hiến” đặc trưng.
Từ khi thành lập đến nay, Quốc hội Malaysia không ngừng củng cố vai trò là diễn đàn thảo luận công khai, nơi tranh luận, giám sát và đề xuất chính sách, góp phần xây dựng nhà nước pháp quyền và xã hội dân chủ.
Chế độ quân chủ độc nhất vô nhị và vai trò của Quốc vương
Chế độ quân chủ ở Malaysia là một mô hình rất đặc biệt, được gọi là quân chủ lập hiến luân phiên (elective constitutional monarchy) - duy nhất trên thế giới hiện nay.
Malaysia được thành lập năm 1957 với 9 bang quân chủ truyền thống. Sau khi Liên bang Malaysia độc lập, các bang này thống nhất chọn ra một vị vua chung cho cả nước, gọi là Yang di-Pertuan Agong (Nguyên thủ Quốc gia). Điểm đặc biệt là vị trí Quốc vương không truyền thừa cho con cháu, mà được luân phiên bầu chọn trong số 9 quân chủ của 9 bang nói trên.
Quốc vương có nhiệm vụ triệu tập, khai mạc và giải tán kỳ họp; phê chuẩn các dự luật; bổ nhiệm một số Thượng nghị sĩ theo quyền hạn đặc biệt. Chính yếu tố này tạo nên nét độc đáo khi Quốc hội Malaysia vừa hiện đại theo khuôn mẫu dân chủ, vừa gắn chặt với truyền thống quân chủ và Hồi giáo bản địa.
Đa dạng ngôn ngữ văn hóa trong nghị trường
Malaysia là quốc gia đa dân tộc, đa ngôn ngữ với người Mã lai, người Hoa, người Ấn, cùng các cộng đồng bản địa. Trên nghị trường, tiếng Mã lai là ngôn ngữ chính thức, song nhiều nghị sĩ sử dụng cả tiếng Anh trong tranh luận. Sự xen kẽ này thể hiện bức tranh văn hóa đa dạng và tính khoan dung trong sinh hoạt nghị viện.
Không ít phiên họp được truyền hình trực tiếp, cho thấy những màn tranh luận sôi nổi, đôi khi gay gắt, nhưng cũng phản ánh sức sống dân chủ trong bối cảnh xã hội nhiều khác biệt.
Tòa nhà Quốc hội: Ngôi nhà kính dân chủ
Không thể không nhắc đến tòa nhà Quốc hội Malaysia, khánh thành năm 1963, do kiến trúc sư người Anh Ivor Shipley thiết kế. Công trình nổi bật với tháp chính 18 tầng mang phong cách hiện đại, kết hợp hài hòa với mái truyền thống Malaysia. Nằm giữa công viên rộng lớn, tòa nhà là biểu tượng của nền dân chủ nghị viện và sự thống nhất của chính phủ liên bang Malaysia. Tòa nhà Quốc hội được chia thành hai phần: tòa nhà chính 3 tầng và tòa tháp 17 tầng. Tòa nhà chính 3 tầng là nơi đặt hai hội trường chính, Hạ viện và Thượng viện, trong khi tòa tháp 17 tầng là nơi đặt các văn phòng hành chính, văn phòng của Chủ tịch Hạ viện và Chủ tịch Thượng viện.
Tòa nhà vừa là trung tâm chính trị, vừa là điểm du lịch hấp dẫn. Nhiều du khách ví đây là “ngôi nhà kính dân chủ” bởi các phòng họp đều được thiết kế để ánh sáng tự nhiên tràn ngập, tạo cảm giác cởi mở và minh bạch.