Phát hành, phổ biến phim phục vụ nhiệm vụ chính trịBài cuối: Tạo hành lang pháp lý đưa phim Nhà nước đến rạp chiếu

Thiết lập cơ chế rõ ràng, đồng bộ

Việc xây dựng Nghị định nhằm thiết lập cơ chế pháp lý rõ ràng, đồng bộ và hiệu lực để quản lý hoạt động phát hành, phổ biến phim phục vụ nhiệm vụ chính trị.

Theo dự thảo Nghị định, Nhà nước khuyến khích tổ chức, cá nhân tham gia hợp tác công - tư trong phát hành, phổ biến phim, chuyển nhượng quyền sử dụng, quyền sở hữu phim; xúc tiến, quảng bá phim ở trong nước và quốc tế… Đáng chú ý, với phim sử dụng toàn bộ ngân sách nhà nước, doanh thu từ phát hành, phổ biến phim sẽ được phân chia theo thỏa thuận, trong đó tỷ lệ phân chia cho đại diện chủ sở hữu phim không thấp hơn 30% sau khi trừ thuế. Dự thảo Nghị định cũng quy định cơ chế nộp ngân sách nhà nước, chi trả tiền bản quyền, và quy trình đối soát, thanh toán minh bạch, công khai.

Với phim sử dụng một phần ngân sách nhà nước, việc phát hành, phổ biến phim do các bên đồng chủ sở hữu (trong đó có đại diện chủ sở hữu phần vốn nhà nước) thỏa thuận thực hiện, bảo đảm phù hợp với mục tiêu tuyên truyền, hiệu quả sử dụng ngân sách nhà nước, quyền và lợi ích hợp pháp của các bên, và tuân thủ quy định pháp luật có liên quan. Lợi nhuận thu được từ việc phát hành, phổ biến phim được phân chia theo tỷ lệ vốn góp hoặc theo thỏa thuận hợp tác đầu tư, sản xuất phim giữa các bên đồng chủ sở hữu…

Theo đạo diễn, NSƯT Bùi Trung Hải, việc tháo gỡ nút thắt cho phim Nhà nước đặt hàng sản xuất có thể ra rạp bán vé tuy muộn nhưng là tín hiệu đáng mừng. Nếu được ban hành, Nghị định sẽ góp phần thay đổi cách nhìn về dòng phim Nhà nước đặt hàng, đồng thời tạo hành lang pháp lý thuận lợi để phim sử dụng ngân sách nhà nước được phổ biến rộng rãi.

Công tác phổ biến và phát hành là khâu then chốt của ngành điện ảnh. Nhận định như vậy, Chủ tịch Hội Điện ảnh Việt Nam, PGS.TS. Đỗ Lệnh Hùng Tú phân tích, một bộ phim dù mang giá trị lịch sử, nghệ thuật hay tư tưởng sâu sắc đến đâu, cũng chỉ có thể phát huy sức ảnh hưởng khi tiếp cận được với khán giả. Vì vậy, việc ra đời Nghị định không chỉ cần thiết mà còn cấp bách. Nghị định sẽ là cơ sở pháp lý giải quyết các điểm nghẽn hiện tại, đặc biệt là việc đưa phim Nhà nước đầu tư đến hệ thống rạp chiếu. Điều này không chỉ phục vụ các nhiệm vụ chính trị, mà còn mở ra khả năng khai thác thương mại, tạo nguồn thu bền vững.

Theo PGS.TS. Đỗ Lệnh Hùng Tú, việc cho phép hợp tác công - tư trong sản xuất và phát hành phim vô cùng quan trọng, không chỉ giúp huy động thêm nguồn vốn đầu tư để làm ra những tác phẩm hoành tráng, mà còn tạo ra cơ chế chia sẻ lợi nhuận và rủi ro minh bạch, khuyến khích tư nhân tham gia.

Bên cạnh đó, sự phát triển của công nghệ số đã làm thay đổi sâu sắc thói quen tiếp nhận thông tin và giải trí của công chúng, đặc biệt là giới trẻ, cũng đặt ra yêu cầu cấp bách phải tái định hình chính sách và phương thức phát hành, phổ biến phim phục vụ nhiệm vụ chính trị theo hướng hiện đại hóa, đa nền tảng. PGS.TS. Đỗ Lệnh Hùng Tú cho rằng, Nghị định cần có quy định để quản lý và phổ biến phim trên không gian mạng, bảo vệ bản quyền, và tạo cơ chế thu lại nguồn vốn để tái đầu tư vào những tác phẩm mới.

Quan trọng nhất là chất lượng phim

Nhiều người từng lo ngại phim về đề tài chiến tranh, cách mạng khó thu hút khán giả, đặc biệt là giới trẻ. Tuy nhiên, thành công của "Địa đạo" và "Mưa Đỏ" chứng minh rằng, một khi tác phẩm chạm đến cảm xúc và có giá trị nghệ thuật, khán giả sẽ đón nhận. Đạo diễn Tô Hoàng khẳng định: "Nếu chúng ta làm ra những bộ phim về đề tài chiến tranh hay, hấp dẫn, đi đúng quỹ đạo nghệ thuật, người xem không hề quay lưng".

Để những bộ phim về đề tài này vươn tầm, cần thay đổi mang tính hệ thống. Nhà nước cần đầu tư xứng tầm cho những dự án lớn, có cơ chế hỗ trợ vốn cho các hãng phim tư nhân. Ngoài ra, mở rộng đề tài cho phim đặt hàng để phản ánh đa dạng hơn các vấn đề của xã hội hiện đại…

Cùng quan điểm, đạo diễn Bùi Trung Hải nhấn mạnh, chất lượng phim không phụ thuộc vào việc nó là phim Nhà nước hay phim tư nhân, mà là phim có được làm tốt hay không. Quan trọng là tiếp cận các phương pháp làm phim hiện đại, cập nhật các phương pháp mới cả về biên kịch, đạo diễn, diễn xuất để tạo ra những tác phẩm lay động lòng người.

Công chúng cũng không phân biệt phim Nhà nước hay phim tư nhân, phim chính trị hay phim thị trường. Điều duy nhất họ quan tâm là phim hay. Chất lượng phim tốt mới là nền tảng vững chắc để quảng bá và tạo ra doanh thu. “Một tác phẩm không chất lượng, dù được PR rầm rộ đến đâu cũng khó đứng vững trên thị trường. Mấu chốt là chất lượng phim, phim tốt thì mới quảng bá phát hành tốt được” - đạo diễn Bùi Trung Hải nói.

Nghị định quy định về phát hành, phổ biến phim phục vụ nhiệm vụ chính trị khi ra đời được kỳ vọng sẽ tạo ra sự thay đổi trong phát hành, phổ biến phim Nhà nước đặt hàng sản xuất, hòa vào dòng chảy thị trường. Đây không chỉ là thay đổi về phương thức phổ biến, phát hành phim, mà còn thể hiện sự gắn kết chủ động giữa nhiệm vụ chính trị và nhu cầu thưởng thức của công chúng, tối ưu hóa sức hút và nâng cao giá trị thương mại, từ đó quay trở lại tái đầu tư cho các tác phẩm điện ảnh chất lượng cao.

Hải Đường - Ngọc Phương