Tiêu dùng bền vững - động lực mới tăng trưởng kinh tế

Khuyến khích tiêu dùng để thúc đẩy tăng trưởng

Theo các chuyên gia, nền kinh tế Việt Nam đang có những tín hiệu phục hồi rõ nét. Sáu tháng đầu năm 2025, tổng mức bán lẻ hàng hóa và doanh thu dịch vụ tiêu dùng tăng hơn 9% so với cùng kỳ, GDP đạt 7,52%, mức cao trong khu vực. Nhiều ngành dịch vụ như du lịch, lưu trú, ăn uống đã tăng trưởng trở lại, trong khi thương mại điện tử và thanh toán không dùng tiền mặt tiếp tục bứt phá, trở thành kênh tiêu dùng phổ biến.

Những con số này không chỉ phản ánh sức mua ổn định mà còn cho thấy hành vi tiêu dùng đang thay đổi nhanh chóng, đặc biệt ở thế hệ trẻ. Người tiêu dùng ngày càng ưu tiên sản phẩm xanh, minh bạch, thân thiện với môi trường. Đây là cơ hội để doanh nghiệp Việt Nam mở rộng thị phần, đồng thời nâng cao sức cạnh tranh quốc gia.

Tại Diễn đàn, Viện trưởng Viện Nghiên cứu Chiến lược Thương hiệu và Cạnh tranh Võ Trí Thành chỉ ra ba xu hướng lớn trong tiêu dùng hiện nay. Thứ nhất, dù kinh tế tăng trưởng tích cực, người dân vẫn tiêu dùng thận trọng do niềm tin vào thị trường và thu nhập tương lai chưa thật sự vững chắc. Thứ hai, xu hướng tiết kiệm, tích trữ “tiền phòng thủ” trở nên phổ biến, phản ánh tâm lý ưu tiên an toàn tài chính sau những biến động từ đại dịch. Thứ ba, phong cách sống mới xanh, sạch, an toàn đang lan tỏa mạnh mẽ, nhất là ở giới trẻ, thúc đẩy tiêu dùng gắn với trách nhiệm xã hội và môi trường.

Ông Thành đồng thời lưu ý, tỷ lệ tiết kiệm của người Việt trong hai năm qua cao hơn tỷ lệ đầu tư và chi tiêu, làm giảm động lực kích cầu. Do đó, cùng với giải ngân vốn đầu tư công, việc khuyến khích tiêu dùng của người dân có ý nghĩa then chốt để thúc đẩy tăng trưởng. Các chính sách tài khóa như giảm thuế giá trị gia tăng (VAT) hay chương trình khuyến mại tập trung quốc gia là bước đi tích cực, nhưng cần đi kèm với nỗ lực củng cố niềm tin và xây dựng môi trường kinh doanh ổn định.

Doanh nghiệp trước yêu cầu chuyển đổi xanh và trách nhiệm xã hội

PGS.TS. Nguyễn Quốc Thịnh, chuyên gia thương hiệu Trường Đại học Thương mại cho rằng, cần phân biệt giữa tiêu dùng của người dân và tiêu dùng của doanh nghiệp. Tiêu dùng của doanh nghiệp không chỉ dừng ở mua nguyên vật liệu hay phần mềm, mà phải bảo đảm tính hợp pháp, minh bạch nguồn gốc và tuân thủ bản quyền. Nếu không, đó không phải là tiêu dùng tốt và sẽ không mang lại giá trị bền vững.

Ông Thịnh nhấn mạnh, nhiều doanh nghiệp, thậm chí một số chương trình chính sách, vẫn thiên về “đánh bóng thương hiệu” hoặc chỉ kêu gọi “người Việt dùng hàng Việt”, mà chưa thực sự tạo ra giá trị thật. Trong khi đó, người tiêu dùng ngày càng khắt khe, quan tâm đến chất lượng, tính minh bạch và trách nhiệm xã hội của sản phẩm. Chỉ khi đáp ứng những yêu cầu này, niềm tin mới được củng cố, từ đó thúc đẩy tiêu dùng bền vững.

Ông cũng lưu ý, việc người dân gửi tiết kiệm nhiều dù lãi suất thấp, hay tìm kênh đầu tư an toàn, cho thấy niềm tin vào thị trường còn hạn chế. Tâm lý “tiền phòng thủ” xuất hiện rõ rệt, khiến tổng cầu và sức mua ngắn hạn bị ảnh hưởng. Để khắc phục, doanh nghiệp cần chú trọng chất lượng, nguồn gốc sản phẩm và xây dựng thương hiệu dựa trên giá trị thực.

Ông khuyến nghị, Chính phủ cần chính sách thực chất, không chỉ dừng ở giảm thuế hay kích cầu ngắn hạn, mà phải tạo niềm tin và động lực để người dân chi tiêu bền vững. Doanh nghiệp cần chuyển từ “bán hàng” sang xây dựng giá trị cốt lõi, tạo cảm xúc tích cực và thương hiệu lâu dài. Đây là quá trình đòi hỏi sự đồng hành của Nhà nước, doanh nghiệp và cộng đồng để kiến tạo môi trường kinh doanh minh bạch, bền vững.

Tổng Giám đốc CGS Việt Nam Nguyễn Viết Thịnh bổ sung: phát triển chuỗi cung ứng bền vững là yêu cầu tất yếu. Không chỉ sản phẩm phải “xanh”, mà toàn bộ quá trình sản xuất cũng cần minh bạch, thân thiện với môi trường. Người tiêu dùng ngày nay quan tâm cả “hành trình” sản phẩm được làm ra, từ đó coi chuỗi cung ứng là trung tâm tạo dựng niềm tin.

Vũ Quang