Thị trường gạo Việt Nam: Giữ nhịp ngắn hạn, chủ động chiến lược dài hạn
Trước thông tin Philippines và Indonesia tạm ngừng nhập khẩu gạo từ đầu tháng 9, Bộ Nông nghiệp và Môi trường khẳng định thị trường gạo Việt Nam không chịu tác động lớn, nhờ chuỗi sản xuất - tiêu thụ trong nước vận hành ổn định, nguồn dự trữ quốc gia kịp thời vào cuộc và nhiều thị trường khác đã mở ra cơ hội mới.
Tại cuộc họp sáng 11/9, các doanh nghiệp và hiệp hội đều nhấn mạnh rằng nông dân không cần lo lắng về đầu ra của hạt lúa.
Bà Bùi Thị Thanh Tâm, Chủ tịch Vinafood1, khẳng định, cứ dân có gạo là mua. Lượng tồn kho hàng trăm nghìn tấn đang được doanh nghiệp nhà nước tạm trữ, góp phần giữ nguồn hàng và ổn định giá.
Ông Trần Tấn Đức, Thành viên HĐQT Tổng công ty Lương thực Miền Nam, cho biết sau cú giảm giá ngắn hạn, giá lúa đã phục hồi nhờ nhập khẩu từ châu Phi và hoạt động thu mua dự trữ quốc gia. Tới ngày 11/9, lúa chất lượng cao đã vượt 6.000 đồng/kg, lúa thường giữ mức 5.000 đồng/kg.
Ông Phạm Thái Bình, Chủ tịch HĐQT kiêm Phó Tổng giám đốc Trung An, đánh giá vụ hè thu cơ bản đã thu hoạch xong, việc Philippines tạm ngừng nhập khẩu không ảnh hưởng nhiều tới kế hoạch xuất nhập khẩu.
Ngoài ra, một số doanh nghiệp kiến nghị Chính phủ hỗ trợ xuất khẩu, giải phóng tồn kho trong thời gian sớm để giữ uy tín với đối tác quốc tế.
Liên kết sản xuất - chìa khóa ổn định thị trường
Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Trần Thanh Nam nhấn mạnh mục tiêu kép, bảo đảm an ninh lương thực trong nước và duy trì giá trị xuất khẩu, với nguyên tắc sản xuất bám nhu cầu, liên kết chặt chẽ và giảm chi phí.
Chương trình 1 triệu ha lúa chất lượng cao, giảm phát thải tại ĐBSCL đang triển khai ở 11 địa phương với hơn 320.000 ha đăng ký, giúp tăng năng suất 5–10% và giảm chi phí 10–20%.
Hạ tầng sau thu hoạch quyết định thị trường
Đại diện Cục Chất lượng, Chế biến và Phát triển thị trường cho thấy đến hết tháng 8/2025, cả nước đã thu hoạch 3,13 triệu ha lúa, đạt sản lượng 20,52 triệu tấn. Phần còn lại của năm chủ yếu tập trung ở vụ thu đông với kế hoạch gieo hơn 708.000 ha tại Nam Bộ. Đây là dư địa quan trọng để điều tiết cung cầu nếu chuỗi liên kết giữa nông dân, hợp tác xã và doanh nghiệp được vận hành nhịp nhàng.
Đồng thời nhấn mạnh, song song với sản xuất, doanh nghiệp cần đầu tư hạ tầng sau thu hoạch như kho chứa thóc, gạo chuyên dụng, dây chuyền xay xát đạt chuẩn và công nghệ bảo quản hiện đại. Nếu thiếu những mắt xích này, chuỗi cung ứng dễ bị ùn tắc khi vụ thu đông bước vào cao điểm.
Khi hạ tầng được đầu tư đầy đủ, doanh nghiệp có thể tạm trữ chiến lược, lựa chọn thời điểm bán ra phù hợp với đơn hàng và giá cả quốc tế, thay vì phải bán vội để xoay vòng vốn.
Khai thác lợi thế mùa vụ, mở rộng thị trường
Theo Cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật, 4 tháng cuối năm sản lượng lúa dự kiến đạt thêm 13,8 triệu tấn, trong đó vụ thu đông riêng ĐBSCL đóng góp khoảng 6 triệu tấn – lợi thế đặc thù mà các nước trong khu vực không có.
Đây được coi là “đệm an toàn” cho xuất khẩu, nhất là khi Philippines có truyền thống tăng nhập khẩu dịp cuối năm.
Cam kết từ cơ quan quản lý
Kết luận phiên họp, Quyền Bộ trưởng Trần Đức Thắng khẳng định, trong ngắn hạn, xuất khẩu gạo của Việt Nam không bị ảnh hưởng đáng kể.
Bộ sẽ báo cáo Thủ tướng chỉ đạo các ngân hàng ưu đãi tín dụng, hỗ trợ cơ cấu lại nợ, tháo gỡ vướng mắc về hoàn thuế VAT; Đã bổ sung thêm 5 tham tán nông nghiệp tại các thị trường trọng điểm để đẩy mạnh xúc tiến thương mại, mở rộng đầu ra sang châu Phi, Nam Mỹ.
Quyền Bộ trưởng nhấn mạnh, thị trường gạo Việt cần cả hai cánh tay - ứng phó nhanh trong ngắn hạn và chiến lược dài hạn. Một mặt tháo gỡ tín dụng, thuế, xúc tiến thương mại; mặt khác khai thác lợi thế vụ thu đông, mở rộng thị trường mới, tái cơ cấu sản xuất để nông dân có lãi và có niềm tin.