Thắng cảnh Cổng Tò Vò ở Lý Sơn được xếp hạng Di tích Quốc gia
Được tạo thành từ dung nham núi lửa cách đây hàng nghìn năm, Cổng Tò Vò trên đảo Lý Sơn hiện lên như tuyệt tác thiên nhiên độc nhất vô nhị, vừa mang vẻ đẹp hoang sơ kỳ thú, vừa ẩn chứa những giá trị văn hóa – lịch sử, nay chính thức được xếp hạng Di tích Quốc gia.
Bộ trưởng Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch Nguyễn Văn Hùng vừa ký Quyết định xếp hạng Di tích Quốc gia đối với thắng cảnh Cổng Tò Vò (thôn Tây An Vĩnh, đặc khu Lý Sơn, tỉnh Quảng Ngãi).
Đây là thắng cảnh nổi bật, gắn liền với quá trình kiến tạo địa chất độc đáo của đảo Lý Sơn, đồng thời mang trong mình giá trị lịch sử, văn hóa, khoa học và du lịch đặc biệt.
Theo Quyết định ký ngày 9/9/2025, khu vực bảo vệ di tích được xác định theo biên bản và bản đồ khoanh vùng chi tiết. UBND các cấp tại Quảng Ngãi có trách nhiệm quản lý nhà nước đối với di tích, bảo đảm tuân thủ quy định pháp luật về di sản văn hóa.
Cổng Tò Vò được hình thành từ hoạt động phun trào dung nham của núi lửa Giếng Tiền. Dòng dung nham tạo nên tầng bazan dày, qua hàng nghìn năm bị sóng biển mài mòn, phá vỡ, đã để lại một khối đá có lỗ rỗng độc đáo, mang dáng dấp tổ tò vò. Đây là một trong những biểu tượng tự nhiên đặc trưng của Quảng Ngãi và Việt Nam.
Theo hồ sơ di tích, trung tâm Cổng Tò Vò có diện tích hơn 420m², gồm ba phần: phần đầu dài khoảng 18,2m; phần vòm nối dài 9,1m, cao từ 1,4 - 2,7m; phần đuôi tựa như bàn chân khổng lồ cao 1,7m và rộng 4,1m. Vào mùa từ tháng 1 đến đầu tháng 4, bãi đá trầm tích, thềm bazan và khu vực quanh cổng phủ đầy rêu xanh, tạo nên khung cảnh huyền ảo, hấp dẫn du khách.
Không chỉ là kỳ quan thiên nhiên, Cổng Tò Vò còn nằm trong không gian văn hóa biển đảo Lý Sơn, gắn liền với các di sản vật thể và phi vật thể như: Chùa Hang, Hang Câu, núi Thới Lới, giếng Xó La, Âm Linh Tự, đình làng An Hải, nhà trưng bày Hải đội Hoàng Sa kiêm quản Bắc Hải, cùng những lễ hội truyền thống và tri thức dân gian của cư dân Sa Huỳnh - Chăm pa - Đại Việt.
Đây cũng là môi trường sinh thái thuận lợi cho sự phát triển của rạn san hô, cỏ biển, nguồn lợi hải sản phong phú, góp phần duy trì sinh kế cho ngư dân địa phương.
Trước khi Cổng Tò Vò được công nhận Di tích Quốc gia, huyện đảo Lý Sơn đã có 2 di sản văn hóa phi vật thể cấp quốc gia, 6 di tích quốc gia và 19 di tích cấp tỉnh. Tiêu biểu có Lễ khao lề thế lính Hoàng Sa, Lễ hội đua thuyền Tứ linh, đình An Vĩnh, đình An Hải, Âm Linh Tự, thắng cảnh núi Giếng Tiền, Chùa Hang và núi Thới Lới.
Việc công nhận thắng cảnh Cổng Tò Vò là Di tích Quốc gia khẳng định tầm quan trọng của địa danh này trong việc bảo tồn, phát huy giá trị di sản văn hóa, đồng thời tạo thêm động lực để phát triển kinh tế du lịch, góp phần quảng bá hình ảnh Lý Sơn - Quảng Ngãi đến du khách trong và ngoài nước.