Thế hệ trẻ Hàn Quốc mắc kẹt trong vòng xoáy “chỉ nghỉ ngơi”
Hiện tượng “chỉ nghỉ ngơi” đang trở thành thách thức xã hội mới tại Hàn Quốc. Nó phản ánh một thế hệ trẻ lớn lên trong cạnh tranh khốc liệt, nay buộc phải tạm dừng như một chiến lược tự vệ trước kiệt sức và thất vọng.
Trong bối cảnh thị trường lao động ngày càng khốc liệt, ngày càng nhiều thanh niên Hàn Quốc buộc phải tạm dừng tìm việc, trở thành một phần của nhóm được xã hội gọi là “chỉ nghỉ ngơi”. Đằng sau “nhãn mác” tưởng như thảnh thơi ấy là những câu chuyện đầy áp lực, lo âu và sự bất an về tương lai.
Khi “nghỉ” không đồng nghĩa với nghỉ ngơi
Trường hợp của Park Min-jin, 26 tuổi, phản ánh rõ thực trạng này. Suốt 12 năm học phổ thông, Park nỗ lực không ngừng để vào đại học hàng đầu. Tại đây, cô tiếp tục giữ điểm số gần như tuyệt đối, tham gia hoạt động ngoại khóa, học ngoại ngữ, lấy chứng chỉ, thậm chí chuẩn bị thi vào trường luật. Sau khi tốt nghiệp, Park thực tập ở hai cơ quan tài chính, rồi bước vào guồng săn việc toàn thời gian.
Cô gửi tới 50 - 60 hồ sơ, vượt qua nhiều vòng kiểm tra gắt gao nhưng đều dừng lại ở vòng cuối. Tháng 2 năm nay, Park từ bỏ việc nộp đơn vì kiệt sức. Kể từ đó, cô trở thành một trong hàng trăm nghìn thanh niên Hàn Quốc được thống kê là “chỉ nghỉ ngơi”.
Theo Cơ quan Thống kê Hàn Quốc, tháng 7 vừa qua có 421.000 người ở độ tuổi 20 khai báo tình trạng này, tăng 58% so với 10 năm trước, trong đó hơn 38% có bằng đại học trở lên. Thuật ngữ “chỉ nghỉ ngơi” tương tự NEET (Not in Employment, Education or Training), nhưng phản ánh rõ hơn hoàn cảnh đặc thù của thanh niên Hàn Quốc: không đi làm, không học tập, không tìm việc và cũng không thuộc diện chăm con, đi nghĩa vụ hay chữa bệnh.
Áp lực từ xã hội thứ bậc
Nhiều người trẻ thừa nhận “chỉ nghỉ ngơi” là lựa chọn chủ động để họ không phải hạ thấp tiêu chuẩn. Park chia sẻ: “Chúng tôi hướng tới các tập đoàn lớn như phần thưởng xứng đáng sau 12 năm học hành căng thẳng, chứ không phải các doanh nghiệp nhỏ”.
Đây cũng là quan điểm của anh Lee Joo-ho, 32 tuổi. Anh từng nộp hơn 30 hồ sơ nhưng đều bị từ chối. Lý do anh kiên quyết chờ đợi là bởi “ở Hàn Quốc, trường đại học đầu tiên và công việc đầu tiên sẽ trở thành nhãn mác gắn với một cá nhân suốt đời”. Trong bối cảnh chênh lệch lương thưởng rõ rệt, người lao động ở công ty dưới 300 người chỉ nhận được 56,2% thu nhập so với các tập đoàn lớn, việc lựa chọn chỗ làm trở thành yếu tố định hình vị thế xã hội của người trẻ.
Một khảo sát năm 2023 của Cơ quan Thông tin Việc làm Hàn Quốc cho thấy 87,7% thanh niên “chỉ nghỉ ngơi” từng có kinh nghiệm đi làm. Lý do phổ biến nhất là “thiếu công việc phù hợp” (38,1%).
Thế hệ lớn lên trong guồng so sánh
Điểm chung ở nhiều thanh niên Hàn Quốc là con đường học tập gần như được định sẵn: học hết bậc này sang bậc khác, chỉ chuẩn bị cho kỳ thi tiếp theo mà không có thời gian tự hỏi bản thân muốn gì. Khi bước vào đại học và thị trường lao động, họ tiếp tục bị xếp hạng bởi tên trường, danh tiếng công ty hay mức lương.
Em Kim Jin-sol, 20 tuổi, thừa nhận chọn ngành điều dưỡng chỉ vì dễ xin việc, nhưng phải bỏ sau vài tháng vì kiệt sức. Một thời gian “nghỉ” giúp em thử nghiệm viết lách, làm YouTube, rồi sau đó em lại quay lại công việc ở bệnh viện. Em cho biết: “Em không tìm được điều mình thật sự muốn, nhưng khoảng thời gian chỉ nghỉ ngơi giúp em học được cách sống theo ý mình”.
Một trường hợp khác là bút danh “Moduda”, sau khi rời công việc tài chính công nghệ đã dành thời gian viết tiểu thuyết mạng. Dù cuộc sống tạm bợ với việc làm thêm, anh cho rằng đây là lần đầu mình cảm nhận tự do: “Niềm vui từ những bình luận của độc giả đủ để bù đắp cho khó khăn”.
Vấn đề mang tính cơ cấu
Dù được gọi là “nghỉ ngơi”, hầu hết thanh niên Hàn Quốc thừa nhận đây không phải sự thư giãn mà là quãng thời gian đầy lo âu và tự ti. Nhiều người tránh gặp gia đình, cảm thấy thất bại khi bạn bè có việc làm ổn định. Một số cho rằng tuổi tác, ngành nghề hay định kiến xã hội khiến họ mất cơ hội tái hòa nhập thị trường lao động.
Theo bà Kim Seon-hee, nhà nghiên cứu tại tổ chức Education for Spring, hiện tượng này không xuất phát từ sự lười biếng mà từ sức ép cơ cấu: “Thanh niên Hàn Quốc sống trong so sánh liên tục. Khi xin việc kéo dài, cảm giác thất bại càng sâu. Họ ngần ngại đưa ra quyết định, trì hoãn và rơi vào trạng thái bất động”.
Học giả Jeong Hee-jin trong một bài viết từng kêu gọi nhìn nhận các giai đoạn “nghỉ” của người trẻ như một “chiến lược sinh tồn”, thay vì quy chụp. Bà nhấn mạnh: nếu cứ coi đó là sự “nghỉ ngơi” thì sẽ bỏ qua khó khăn thực sự và khiến một bộ phận thanh niên bị gạt ra bên lề.
Cần những giải pháp dài hạn
Thực tế, “chỉ nghỉ ngơi” đã trở thành một hiện tượng xã hội đáng lưu tâm tại Hàn Quốc. Đó không đơn thuần là lựa chọn cá nhân, mà là hệ quả của áp lực học tập, sự phân tầng khắc nghiệt trên thị trường lao động và những kỳ vọng xã hội kéo dài từ tuổi thơ tới tuổi trưởng thành.
Để tháo gỡ, giới chuyên gia cho rằng cần thay đổi cấu trúc đánh giá, mở rộng cơ hội việc làm chất lượng cho doanh nghiệp vừa và nhỏ, đồng thời tạo không gian để người trẻ có thể thử nghiệm, định hình bản thân mà không bị coi là thất bại.
Một xã hội bền vững không thể để thanh niên - lực lượng chủ lực cho tương lai - bị kẹt lại trong trạng thái “chỉ nghỉ ngơi”. Đằng sau nhãn mác tưởng chừng nhẹ nhàng ấy là những tín hiệu cảnh báo về nhu cầu cấp thiết phải thay đổi cách nhìn nhận, cách tổ chức và vận hành hệ thống lao động - giáo dục, để trao cho thế hệ trẻ cơ hội thật sự được sống và làm việc theo ý nghĩa của chính mình.