Australia cân nhắc lập “siêu Uỷ ban” cải tổ giáo dục công
Đề xuất thành lập một “siêu Uỷ ban” liên bang được kỳ vọng sẽ khắc phục tình trạng chồng chéo trong quản lý, đảm bảo nguồn lực đầu tư không bị lãng phí và nâng cao chất lượng trường công.
Tỷ lệ học sinh bỏ học tại các trường công lập ở Australia đang gia tăng, trong khi điểm kiểm tra chuẩn hóa tiếp tục sụt giảm và khoảng cách thành tích giữa học sinh giàu - nghèo ngày càng nới rộng. Trước thực trạng này, Bộ trưởng Giáo dục Australia Jason Clare đưa ra một đề xuất táo bạo: thành lập “Ủy ban Giảng dạy và Học tập” liên bang - một cơ quan được kỳ vọng sẽ trở thành “siêu Ủy ban” nhằm giám sát, cải tổ toàn diện hệ thống giáo dục công.
Báo động đỏ từ lớp học công lập
Trong bài phát biểu mới đây, Bộ trưởng Giáo dục Australia Jason Clare thông tin: “Ở các trường tư thục và Công giáo, tỷ lệ học sinh hoàn tất trung học phổ thông cao và đang ổn định hoặc tăng lên. Nhưng ở các trường công, đây là thách thức thực sự. Tỷ lệ hoàn tất trung học của các em trong thập kỷ qua đã giảm từ khoảng 83% xuống chỉ còn 73%”.
Đáng lo ngại hơn, kết quả NAPLAN - kỳ đánh giá quốc gia về năng lực đọc, viết và toán cho thấy khoảng một phần ba học sinh không đạt chuẩn tối thiểu. Một chuyên gia giáo dục đã gọi đây là tình trạng “báo động đỏ” cho hệ thống giáo dục công lập.
Ông Glenn Fahey, nhà phân tích của Trung tâm Nghiên cứu Độc lập (CIS), cho rằng kết quả này phản ánh sự trì trệ kéo dài suốt hai thập kỷ. “Kết quả học tập yếu, giáo viên mới chưa được chuẩn bị tốt, và bộ máy hành chính quan liêu ngày càng phình to đang cản trở giáo dục công, thay vì thúc đẩy cải thiện”, ông nhận định.
“Siêu Ủy ban” và mục tiêu cải cách
Đề xuất của Bộ trưởng Clare thành lập “Ủy ban Giảng dạy và Học tập” nhằm hợp nhất bốn cơ quan hiện có gồm: Cơ quan Chương trình giảng dạy, Đánh giá và Báo cáo Australia, Tổ chức Nghiên cứu Giáo dục Australia, Dịch vụ Giáo dục Australia và Viện Giảng dạy và Lãnh đạo Trường học Australia. Mỗi cơ quan đều có chức năng riêng, song theo giới chuyên gia, “sự chồng chéo khiến tổng thể lại kém hơn từng phần”.
Cùng với thỏa thuận tài trợ 16 tỷ AUD mới ký với các bang, “siêu Ủy ban” được kỳ vọng sẽ đảm bảo nguồn vốn không bị lãng phí, đồng thời gắn chặt với các cải cách cụ thể như: cải thiện phương pháp giảng dạy, tiến hành kiểm tra đọc – viết và toán ngay từ lớp 1 để kịp thời hỗ trợ học sinh khó khăn.
“Khoản đầu tư này tập trung trực tiếp vào hàng trăm nghìn học sinh bị bỏ lại phía sau, khi lỗi không phải do các em. Đây là cam kết giúp các em bắt kịp, theo kịp và hoàn tất bậc học phổ thông”, Bộ trưởng Clare khẳng định.
Còn nhiều thách thức
Dù vậy, con đường thực thi không hề dễ dàng. Trong quá khứ, giáo dục phổ thông ở Australia vốn được coi là “lãnh địa” được các bang bảo vệ chặt chẽ. Việc tăng cường vai trò của liên bang chắc chắn cần sự đồng thuận từ các Bộ trưởng Giáo dục bang. Ông Clare cũng thừa nhận đây mới chỉ là ý tưởng, chưa phải chính sách chính thức.
Một thách thức khác đến từ chính đội ngũ giáo viên. Công đoàn Giáo dục Australia hoan nghênh sáng kiến thảo luận quốc gia nhưng yêu cầu cam kết rõ ràng rằng tiếng nói của giáo viên và công đoàn sẽ là trung tâm trong quá trình hoạch định chính sách.
Dù vậy, đề xuất thành lập “siêu Ủy ban” mới đã nhận được sự ủng hộ thận trọng từ phe đối lập. Thượng nghị sĩ Jonno Duniam, Bộ trưởng Giáo dục đối lập cho rằng: “Cần tập trung khẩn cấp vào việc đảm bảo trẻ em được giáo dục tốt về đọc, viết, toán, đặc biệt khi có tới một phần ba học sinh cả nước đang gặp khó khăn ở những kỹ năng cơ bản này. Trong khi ngân sách liên bang cho mỗi học sinh đã tăng gấp đôi trong 20 năm qua nhưng thành tích học tập vẫn đi lùi”.
Ở góc độ chính sách, việc lập một cơ quan mới có thể không gây hại, song cũng chưa có gì bảo đảm kết quả sẽ khả quan hơn. Nhiều chuyên gia cảnh báo: điều quan trọng không chỉ là hợp nhất bộ máy, mà còn là chứng minh rằng Ủy ban mới mang lại sự minh bạch và hiệu quả, thay vì trở thành một tầng lớp quan liêu phức tạp hơn.
Hướng đi nào cho cải cách giáo dục Australia?
Thực tế cho thấy, dù Chính phủ Liên bang hiện tài trợ tới 25% chi phí cho các trường công, ảnh hưởng trực tiếp đến kết quả học tập của học sinh vẫn còn hạn chế. Đó là lý do Bộ trưởng Clare đặt nhiều kỳ vọng vào “siêu Ủy ban” như một bước đột phá nhằm tháo gỡ những nút thắt kéo dài.
Tuy nhiên, sự thành công của đề án sẽ phụ thuộc vào hai yếu tố then chốt: sự đồng thuận của các bang và niềm tin của đội ngũ giáo viên. Nếu không giải quyết được hai bài toán này, “siêu Ủy ban” nhiều khả năng sẽ chỉ dừng lại ở mức biểu tượng chính trị hơn là một công cụ cải cách thực sự.
Trong bối cảnh chất lượng giáo dục công lập đang bị đặt trong tình trạng “báo động đỏ”, mọi động thái cải cách đều cần được cân nhắc kỹ lưỡng, vừa để đáp ứng yêu cầu cấp bách trước mắt, vừa bảo đảm tính bền vững lâu dài cho tương lai của hàng triệu học sinh Australia.