Cặp chính sách đưa Trung tâm Tài chính quốc tế “cất cánh”
Việt Nam đã quyết định xây dựng Trung tâm Tài chính quốc tế tại TP. Hồ Chí Minh và Đà Nẵng và đang hoàn thiện khung pháp lý cần thiết. Muốn Trung tâm này "cất cánh" thật sự, chìa khóa nằm ở một cặp chính sách bổ trợ: tự chủ tài chính đi cùng một khoản vốn mồi từ ngân sách trong giai đoạn khởi động.
Tự chủ giúp Trung tâm Tài chính quốc tế ra quyết định nhanh, đầu tư đúng chỗ và chịu trách nhiệm đến cùng; vốn mồi lại đóng vai trò tấm đệm an toàn để dựng hạ tầng chung, thí điểm các mô hình mới và thiết lập cơ chế đãi ngộ theo thị trường ngay từ ngày đầu. Khi hai yếu tố này được thiết kế đúng, một vòng quay tích cực sẽ hình thành: có vốn mồi thì tuyển được người giỏi và dựng nền tảng tốt; chất lượng dịch vụ nâng lên kéo doanh nghiệp quốc tế vào nhiều hơn; nguồn thu từ phí cấp phép, phí giám sát, chi phí giao dịch và dịch vụ dữ liệu tăng dần; dòng tiền đó tiếp tục quay lại tái đầu tư cho hạ tầng, công nghệ và con người; năng lực Trung tâm lại mạnh thêm và tiếp tục hút vốn, hút tài năng.
Tự chủ tài chính không chỉ là tự cân đối thu - chi mà còn là quyền tự quyết trong khuôn khổ luật định, gắn với cơ chế giải trình minh bạch. Khoản hỗ trợ ngân sách ban đầu cần có thời hạn và điều kiện rõ ràng. Trong hai đến ba năm đầu, ngân sách nên tập trung cho đầu tư hạ tầng dùng chung như hệ thống bù trừ - lưu ký, nền tảng dữ liệu, an ninh mạng, cổng một cửa điện tử, cùng đội ngũ nòng cốt. Phần chi hoạt động còn lại do Trung tâm tự cân đối từ các dòng thu của mình. Lộ trình rút dần hỗ trợ cần gắn các mốc đo lường cụ thể về mức độ tự chủ, và đi kèm cơ chế soát xét độc lập để điều chỉnh biểu phí hoặc danh mục dịch vụ khi lệch khỏi quỹ đạo.
Nhân sự là điểm bứt phá. Nếu muốn thu hút chuyên gia quốc tế và kỹ sư tài chính - công nghệ hàng đầu, Trung tâm Tài chính quốc tế phải trả lương theo giá thị trường quốc tế, đặc biệt cho các vị trí then chốt như quản trị rủi ro, giám sát công nghệ, pháp chế tài chính, dữ liệu và an ninh mạng. Dải lương bám theo mức phổ biến của thị trường, thưởng hiệu suất gắn KPI, phụ cấp khó tuyển, gói tái định cư và cơ chế chuyên gia ngắn hạn sẽ biến Trung tâm Tài chính quốc tế thành điểm đến cạnh tranh. Vốn mồi cho phép duy trì chế độ đãi ngộ này trong thời gian đầu, cho đến khi các nguồn thu ổn định đủ sức tự nuôi bộ máy và mở rộng đội ngũ.
Kỷ luật minh bạch là điều kiện tiên quyết của tự chủ. Mỗi năm, Trung tâm Tài chính quốc tế phải công bố báo cáo tài chính kiểm toán độc lập theo chuẩn mực báo cáo tài chính quốc tế (IFRS), kèm bảng điều khiển KPI công khai về thời gian cấp phép, mức độ số hóa hồ sơ, độ sẵn sàng hạ tầng, số vụ việc an ninh mạng và chi phí giám sát trên quy mô giao dịch. Hỗ trợ ngân sách nên mặc định có “điểm hoàng hôn” chấm dứt sau năm thứ ba, trừ trường hợp được gia hạn bởi quyết định cấp có thẩm quyền dựa trên đánh giá độc lập. Cùng với đó là cơ chế phòng ngừa xung đột lợi ích, kênh tố cáo an toàn, ủy ban thù lao độc lập và chu kỳ kiểm toán nội - ngoại minh định.
Kết quả mong đợi là một Trung tâm Tài chính quốc tế có chi phí gia nhập và tuân thủ cạnh tranh, tốc độ xử lý nhanh, năng lực đổi mới bền bỉ và mức độ tin cậy cao. Điều đó không đòi hỏi một chiếc ví không đáy, mà cần một động cơ tài chính được thiết kế đúng: tự chủ thực chất, vốn mồi có điều kiện, lương theo thị trường để hút và giữ nhân tài, cùng kỷ luật tái đầu tư liên tục cho hạ tầng, dữ liệu và công nghệ. Khi vòng quay này chạy trơn tru, Trung tâm Tài chính quốc tế có thể tự nuôi mình, nâng chất lượng dịch vụ công và giám sát, qua đó trở thành đích đến đáng tin cậy của dòng vốn toàn cầu trong dài hạn.