Mỹ - Venezuela trên bờ vực đối đầu quân sự: Những điều cần biết

Theo các quan chức Mỹ, ngày 2/9, nước này đã thực hiện một vụ tấn công nhằm vào một xuồng cao tốc được cho là xuất phát từ Venezuela, khiến 11 tay buôn ma túy thiệt mạng. Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Pete Hegseth và Ngoại trưởng Marco Rubio khẳng định, quân đội sẽ tiếp tục các đợt tấn công trong những tuần tới trong khuôn khổ chiến dịch chống ma túy và chống khủng bố.

Tình hình trở nên căng thẳng hơn khi hai tiêm kích F-16 của Venezuela hôm 4/9 áp sát một tàu khu trục tên lửa dẫn đường của Hải quân Mỹ tại khu vực. Đáp lại, Lầu Năm Góc đã điều 10 tiêm kích tàng hình F-35 đến Puerto Rico vào hôm qua 5/9 nhằm răn đe.

Vì sao Mỹ đưa tàu chiến và máy bay trinh sát tới Caribe?

Quan hệ Mỹ - Venezuela vốn căng thẳng nhiều năm qua, đặc biệt từ khi Washington không công nhận Tổng thống Nicolas Maduro sau cuộc bầu cử năm 2018, thay vào đó ủng hộ thủ lĩnh đối lập Juan Guaido. Chính quyền Mỹ đã áp đặt nhiều vòng trừng phạt kinh tế, tài chính và dầu mỏ nhằm gây sức ép buộc Caracas thay đổi.

Trong khi đó, ông Maduro cáo buộc Mỹ tìm cách “lật đổ chính quyền hợp pháp” và biến Venezuela thành bàn đạp chiến lược tại khu vực. Những năm gần đây, hai nước đôi khi có tín hiệu hòa dịu, như các cuộc đàm phán về dầu mỏ, song bất đồng căn bản về chính trị vẫn chưa được giải quyết.

Hồi tháng 7 vừa qua, Tổng thống Mỹ Donald Trump đã ký một chỉ thị mật, yêu cầu Lầu Năm Góc sử dụng vũ lực quân sự chống lại một số băng đảng ma túy ở Mỹ Latinh mà chính quyền ông liệt vào danh sách “tổ chức khủng bố”. Cùng thời điểm, chính quyền cũng tuyên bố một nhóm tội phạm Venezuela là tổ chức khủng bố, coi Tổng thống Venezuela Nicolas Maduro là thủ lĩnh.

Kể từ đây, Lầu Năm Góc bắt đầu điều động một lực lượng tàu và máy bay quy mô nhỏ để giám sát và tấn công các mục tiêu tình nghi. Trong nhiều thập kỷ, Hải quân Mỹ thường chặn bắt, khám xét tàu nghi ngờ buôn lậu ma túy trên vùng biển quốc tế với sự tham gia của lực lượng tuần duyên. Nhưng cuộc tấn công trực diện hôm 2/9 đánh dấu sự thay đổi lớn so với cách tiếp cận lâu nay.

Mỹ đã triển khai bao nhiêu lực lượng quân sự?

Tới nay, quân đội Mỹ đã triển khai 8 tàu chiến, một số máy bay trinh sát P-8 và một tàu ngầm tấn công tới Caribe. Lầu Năm Góc không tiết lộ nhiều chi tiết về mục tiêu và vị trí cụ thể.

Nhóm tác chiến đổ bộ Iwo Jima, bao gồm các tàu U.S.S. San Antonio, U.S.S. Iwo Jima và U.S.S. Fort Lauderdale, chở theo 4.500 thủy thủ đã áp sát Puerto Rico ngày hôm qua, cùng với Lữ đoàn viễn chinh Thủy quân lục chiến số 22 gồm 2.200 binh sĩ. Tàu Iwo Jima có trang bị máy bay cường kích AV-8B Harrier.

Hai tàu khu trục tên lửa dẫn đường U.S.S. Jason Dunham và U.S.S. Gravely đang hoạt động tại Nam Caribe. Cả hai vừa tham gia chiến dịch chống phiến quân Houthi ở Biển Đỏ. Một tàu khu trục khác, U.S.S. Sampson, hiện ở Đông Thái Bình Dương, có thể sớm gia nhập.

Ngoài ra, tàu tuần dương tên lửa dẫn đường U.S.S. Lake Erie và tàu tác chiến ven bờ Minneapolis-St. Paul cũng đã có mặt trong khu vực.

Venezuela phản ứng thế nào?

Tổng thống Venezuela Nicolas Maduro cảnh báo sẽ đáp trả bất kỳ hành động quân sự nào của Mỹ bằng một “cuộc chiến vũ trang”, đồng thời cáo buộc Ngoại trưởng Mỹ Marco Rubio đang tìm cách lôi kéo ông Trump vào một cuộc chiến ở Caribe.

Ông Maduro gọi sự tăng cường hải quân của Mỹ là “mối đe dọa lớn nhất mà châu lục chúng ta chứng kiến trong 100 năm qua”, khi “8 tàu chiến với 1.200 tên lửa” đang chĩa về phía Venezuela.

Nhà lãnh đạo này cũng tuyên bố triển khai 4,5 triệu dân quân trên khắp đất nước, thề sẽ “bảo vệ biển, bầu trời và lãnh thổ” trước mọi sự xâm phạm.

Mỹ có thể hành động quân sự gì tiếp theo?

Quy mô tăng cường quân sự của Mỹ trong khu vực đang làm dấy lên suy đoán về khả năng Washington có thể có hành động quân sự chống lại Venezuela. Thư ký báo chí Nhà Trắng Karoline Leavitt mới đây khi được hỏi về khả năng triển khai lực lượng trên bộ đã cho biết, Tổng thống Mỹ “sẵn sàng sử dụng mọi công cụ sức mạnh Mỹ để ngăn ma túy tràn vào đất nước và đưa những kẻ chịu trách nhiệm ra trước công lý”.

Tuy nhiên, giới chức quân sự Mỹ nhận định, lực lượng hiện diện tại Caribe hiện chưa đủ để tiến hành một cuộc tấn công trên bộ Venezuela, dù từ các tàu chiến Mỹ vẫn có thể tiến hành các chiến dịch đột kích chớp nhoáng, bắt giữ hoặc tiêu diệt mục tiêu.

Lầu Năm Góc mới đây ra cảnh báo: “Mỹ khuyến cáo mạnh mẽ lãnh đạo đang điều hành Venezuela không nên tiếp tục nỗ lực cản trở hoặc can thiệp vào các chiến dịch chống ma túy và chống khủng bố do quân đội Mỹ tiến hành”.

Động thái tăng cường quân sự nhanh chóng của Mỹ tại Caribe, cùng những phản ứng cứng rắn từ Venezuela, đang đẩy quan hệ hai nước vào vòng xoáy căng thẳng mới. Trong khi Washington tuyên bố mục tiêu là ngăn chặn ma túy và khủng bố, Caracas lại coi đây là mối đe dọa trực tiếp đến chủ quyền quốc gia. Diễn biến tiếp theo của tình hình sẽ phụ thuộc vào mức độ răn đe của lực lượng Mỹ cũng như cách thức đáp trả của chính quyền Tổng thống Nicolas Maduro, trong bối cảnh nguy cơ đối đầu quân sự đang ngày càng hiện hữu.

Hồng Nhung