Phối hợp HĐND - MTTQ khi vận hành mô hình chính quyền địa phương 2 cấpBài 2: Bảo đảm “tiếng nói” của dân được lắng nghe, phản hồi đến cùng
Mặt trận Tổ quốc (MTTQ) giữ vai trò then chốt trong phối hợp với HĐND tổ chức các cuộc tiếp xúc cử tri hiệu quả; tham gia điều hành, gợi mở để cuộc tiếp xúc cử tri diễn ra dân chủ, cởi mở, đa chiều. Bên cạnh đó, MTTQ giám sát chặt việc tổng hợp, chuyển tải và theo dõi phản hồi ý kiến cử tri, bảo đảm “tiếng nói” của dân được lắng nghe và phản hồi đến cùng, góp phần để mỗi quyết định của HĐND đúng, trúng, hợp lòng dân.
“Cầu nối” nghị trường với đời sống
Theo Nghị quyết liên tịch số 72/2025 ngày 20/02/2025 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội - Chính phủ - Đoàn Chủ tịch Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam, tiếp xúc cử tri (TXCT) của đại biểu Quốc hội và HĐND các cấp có thể tổ chức dưới hình thức hội nghị, gặp gỡ nhóm hoặc cá nhân, trực tiếp, trực tuyến hoặc kết hợp cả hai.
Ở nhiều địa phương, cử tri ví TXCT như “buổi kiểm tra giữa kỳ” của đại biểu HĐND. Đây là dịp người dân nhìn lại những gì đại biểu đã thực hiện sau lời hứa khi tranh cử, đồng thời gửi gắm kiến nghị, phản ánh bất cập phát sinh. Nếu giám sát và phản biện xã hội giúp “gác cổng” nghị trường, thì TXCT là nơi MTTQ thu thập “nguyên liệu” để giám sát, phản biện hiệu quả hơn.
Ông Ngô Đức Thái, xã Hưng Nguyên, Nghệ An thẳng thắn: “chúng tôi cần được nói hết, nói thật, nói thẳng. Đại biểu thì cần nghe kỹ, ghi đủ”. Chính từ những buổi TXCT đầy đủ thông tin, HĐND mới có cơ sở thực tiễn để điều chỉnh các biện pháp, kế hoạch, đề án; còn MTTQ thì có chất liệu phản biện sâu sắc hơn. Qua đó đề xuất, kiến nghị UBND giao các phòng, ban thực hiện đúng chức năng, nhiệm vụ; giải quyết kịp thời những vấn đề cử tri đang quan tâm.
Nền tảng củng cố niềm tin của nhân dân
Theo Luật Tổ chức chính quyền địa phương ngày 16/6/2025, ở cấp xã có Tổ đại biểu HĐND, nên việc phối hợp trong TXCT cần phân định rõ vai trò của từng bên. Thường trực HĐND cấp xã chủ trì hội nghị TXCT, phối hợp với Ban Thường trực Ủy ban MTTQ và Tổ đại biểu HĐND xây dựng kế hoạch TXCT cụ thể; thống nhất thời gian, địa điểm, nội dung, thành phần tham dự; phân công đại biểu trả lời ngay các vấn đề thuộc thẩm quyền, hạn chế tối đa việc hẹn lại nhiều lần.
MTTQ cấp xã phối hợp tuyên truyền, vận động để cử tri tham gia đông đủ; chuẩn bị các điều kiện cần thiết và tham gia điều hành một số phần theo chương trình đã thống nhất; đồng thời ghi nhận, tổng hợp đầy đủ ý kiến, kiến nghị của cử tri và gửi văn bản đến HĐND để chuyển tới cơ quan có thẩm quyền giải quyết. Thường trực HĐND, MTTQ và Tổ đại biểu HĐND cùng phối hợp theo dõi, đôn đốc, giám sát quá trình giải quyết và phản hồi kiến nghị, bảo đảm tiếng nói của cử tri được lắng nghe, trả lời kịp thời, đúng quy định.
Chủ tịch Ủy ban MTTQ Việt Nam một xã miền núi cho biết: “Chúng tôi phân nhóm cử tri theo vấn đề: môi trường, đất đai, an sinh xã hội… nên ý kiến tập trung, sâu hơn, đại biểu trả lời sát hơn.” Không dừng ở các hội nghị định kỳ trước và sau mỗi kỳ họp HĐND, Nghị quyết liên tịch số 72còn khuyến khích đa dạng hình thức: TXCT chuyên đề, lưu động, tại thôn xóm; kết hợp với khảo sát thực tế để giải quyết ngay vấn đề dân sinh bức xúc. Tại phường Nam Hồng Lĩnh (Hà Tĩnh), một cuộc TXCT lưu động về quản lý đất phong hóa dự án đã giúp đại biểu và chính quyền tìm giải pháp tại chỗ. Chỉ sau một giờ, Ban Quản lý dự án, chủ thầu và cử tri đã ba mặt một lời và làm rõ trách nhiệm của các bên liên quan.
Một yếu tố then chốt nâng cao chất lượng TXCT là cơ chế phản hồi. Nghị quyết liên tịch số 72 yêu cầu phân loại kiến nghị theo thẩm quyền, đôn đốc cơ quan liên quan trả lời bằng văn bản và công khai kết quả giải quyết qua loa truyền thanh, bảng tin, mạng xã hội địa phương. Theo ông Lê Văn Lợi, cử tri phường Hải Châu, thành phố Đà Nẵng, không phải vấn đề nào cũng giải quyết được ngay, nhưng phải biết đã giải quyết được đến đâu, vướng mắc chỗ nào. Đó là tôn trọng dân.
Khi hoạt động TXCT được tổ chức hiệu quả, ý kiến cử tri không chỉ dừng ở kiến nghị mà còn trở thành nội dung nghị quyết. Ở tỉnh Đắk Lắk, phản ánh về sạt lở đê biển (cử tri các xã, phường thuộc tỉnh Phú Yên cũ), nay tiếp tục được đưa vào nghị quyết kế hoạch đầu tư công, MTTQ sẽ giám sát tiến độ, giúp công trình hoàn thành trước mùa mưa bão. Chủ tịch HĐND một xã ở tỉnh Đồng Tháp khẳng định: nếu coi TXCT là nguồn dữ liệu sống, nghị quyết sẽ bám sát dân sinh.
Khi HĐND, MTTQ và Tổ đại biểu HĐND cấp xã phối hợp chặt chẽ, bài bản từ khâu chuẩn bị đến tổ chức và theo dõi kết quả tiếp xúc cử tri, mối liên hệ giữa đại biểu HĐND và cử tri sẽ bền chặt, thực chất hơn. Cử tri không chỉ được lắng nghe và phản hồi đầy đủ, kịp thời, mà còn thấy rõ trách nhiệm, uy tín của đại biểu và cơ quan dân cử. Đây chính là nền tảng củng cố niềm tin của người dân vào hoạt động của chính quyền, bảo đảm mọi nghị quyết ban hành đều bám sát thực tiễn, hợp lòng dân, đúng như kỳ vọng về mô hình chính quyền địa phương 2 cấp, là nền tảng vững chắc khi nắm bắt được thế trận lòng dân, tạo tiền đề bước vào kỷ nguyên mới - kỷ nguyên của một nền quản trị gần dân, minh bạch, hiệu quả và vì dân.