"Không bài tập về nhà": Một năm thử nghiệm nhiều tranh cãi ở Ba Lan

Ngay sau khi liên minh cầm quyền nhậm chức cuối năm 2023, Bộ Giáo dục Ba Lan đã đưa ra một loạt các cải cách, trong đó có quy định giáo viên tiểu học không còn được giao bài tập về nhà, áp dụng từ tháng 4/2024.

Theo khảo sát do trang Wirtualna Polska thực hiện vào thời điểm đó, 51% người dân Ba Lan cho rằng việc cấm bài tập về nhà là ý tưởng sai lầm, trong khi 44% ủng hộ. Một khảo sát khác của mạng lưới xã hội dân sự SOS for Education cho thấy 82% giáo viên tin rằng bài tập về nhà là cần thiết, 85% cho rằng giáo viên nên được quyền quyết định khối lượng và hình thức giao bài về nhà cho học sinh.

Một năm trôi qua, chính sách này vẫn tạo ra những luồng ý kiến trái chiều trong giới chuyên môn, phụ huynh và xã hội. Kết quả cuộc khảo sát chuẩn bị được công bố vào tháng 9 được xem là cơ sở quan trọng để nhà chức trách Ba Lan quyết định liệu có duy trì hay điều chỉnh một trong những cải cách gây nhiều tranh cãi nhất trong giáo dục nước này thời gian qua hay không.

Bỏ bài tập về nhà để giảm áp lực?

Theo quy định cải cách, giáo viên bị cấm giao bài tập về nhà cho học sinh từ lớp 1 đến 3, còn từ lớp 4 đến 8, giáo viên chỉ được giao bài tập tùy chọn và không được phép chấm điểm hay phê bình nếu học sinh không làm.

Bộ trưởng Giáo dục Barbara Nowacka khi công bố cải cách từng nhấn mạnh: “Nơi dành cho giáo dục và học tập là ở trường, không phải ở nhà”. Bà cho rằng việc giảm hoặc loại bỏ bài tập sẽ giúp học sinh giảm căng thẳng, có nhiều thời gian phát triển sở thích cá nhân, tham gia thể thao, giải trí và giao lưu bạn bè.

Trước khi cải cách diễn ra, nhiều học sinh phải làm khối lượng bài tập lớn ở các môn học chính và cả nghệ thuật, âm nhạc. Có em phải luyện thổi sáo hàng giờ dù không học nhạc chuyên nghiệp, dẫn tới tình trạng không còn thời gian cho hoạt động ngoại khóa. Giới chuyên gia cảnh báo điều này ảnh hưởng đến sức khỏe tinh thần của trẻ em, nhất là trong bối cảnh gia tăng các vấn đề trầm cảm, lo âu ở thanh thiếu niên Ba Lan sau đại dịch.

Tranh luận chưa ngã ngũ

Nhiều chuyên gia giáo dục cho rằng việc bãi bỏ bài tập về nhà được thực hiện quá vội vàng.

Bà Joanna Dobkowska, giảng viên Khoa Giáo dục Đại học Warsaw nhận định: “Không phải bản thân bài tập về nhà là vấn đề, mà là do cách thức tổ chức”. Theo bà, bài tập cần mang tính thử thách trí tuệ, kích thích sáng tạo, kèm theo phản hồi từ giáo viên.

Cùng quan điểm, nhà lý luận giáo dục và Giám đốc Quỹ Không gian cho Giáo dục Iga Kazimierczyk thẳng thắn cho rằng “quyết định xóa bỏ bài tập về nhà là một ý tưởng tồi”. Theo bà, bài tập giúp củng cố kiến thức, rèn tính kỷ luật, đặc biệt quan trọng ở môn toán.

Tương tự, ông Mariusz Lisek, hiệu trưởng Trường Tiểu học số 7 ở Lublin, cho rằng nên khôi phục bài tập về nhà ở mức vừa phải. Ông thừa nhận trước đây có tình trạng “quá tải”, nhưng nhấn mạnh vai trò của bài tập về nhà trong việc củng cố kiến thức và hình thành tính kỷ luật học tập cho các em học sinh.

Ở chiều ngược lại, một số giáo viên và phụ huynh cho rằng chính sách này giúp học sinh “sống đúng tuổi thơ hơn”.

Bà Danuta Nowakowska-Bartłomiejczyk, hiệu trưởng Trường Tiểu học số 6 ở Lublin cho biết, sau khi chính sách được áp dụng, bà nhận thấy học sinh hiện nay có nhiều thời gian vui chơi, nghỉ ngơi hơn. Bà ủng hộ việc thay thế bài tập bằng các dự án nhóm sau giờ học – những hoạt động vừa thú vị vừa rèn kỹ năng hợp tác.

Trong khi đó, cựu hiệu trưởng Trường Quốc tế Paderewski Adam Kalbarczyk khẳng định: “Một ngôi trường vận hành tốt sẽ không cần đến bài tập về nhà”. Theo ông, chỉ ở bậc trung học, khi học sinh có nhu cầu tự mở rộng kiến thức, bài tập mới trở nên cần thiết.

Chờ lời giải dứt khoát

Như vậy, một năm sau khi chính thức áp dụng, chính sách “không bài tập về nhà” tại Ba Lan vẫn gây chia rẽ trong dư luận. Những người ủng hộ coi đây là bước tiến giúp giảm áp lực, cải thiện sức khỏe tinh thần của học sinh. Ngược lại, nhiều nhà giáo dục và phụ huynh lo ngại việc thiếu vắng bài tập sẽ ảnh hưởng tiêu cực đến quá trình hình thành thói quen học tập cũng như kết quả học tập lâu dài.

Câu hỏi “có hay không bài tập về nhà” vì thế vẫn chưa có lời giải dứt khoát. Thực tế, chưa có đánh giá chính thức nào về tác động của chính sách này. Các cuộc khảo sát quốc tế quan trọng như PIRLS (đo lường thành tích đọc hiểu) và TIMSS (theo dõi thành tích toán và khoa học) sẽ chỉ được tiến hành vào năm 2026 và 2027. Khi đó, giới chuyên môn mới có thể so sánh kết quả học tập của học sinh Ba Lan trước và sau khi áp dụng lệnh cấm để rút ra kết luận xác đáng.

Trong khi chờ đợi, dư luận đang hướng về kết quả khảo sát do Bộ Giáo dục Ba Lan công bố trong tháng 9 này. Đó sẽ là chỉ dấu quan trọng, cho thấy giáo viên và các nhà trường đánh giá thế nào sau một năm thực hiện “thí nghiệm giáo dục” táo bạo này.

Hồng Nhung