Chuẩn cơ sở giáo dục nghề nghiệp: Bước đi chiến lược để nâng cao chất lượng đào tạo
Chủ tịch Hội Giáo dục nghề nghiệp TP. Hồ Chí Minh Lâm Văn Quản nhìn nhận, việc bổ sung quy định về Chuẩn cơ sở giáo dục nghề nghiệp vào Dự thảo Luật Giáo dục nghề nghiệp (sửa đổi) là một bước đi chiến lược, góp phần tạo lập hành lang pháp lý vững chắc để nâng cao chất lượng và hiệu quả hệ thống giáo dục nghề nghiệp.
Dự thảo Luật Giáo dục nghề nghiệp (sửa đổi) được kỳ vọng tạo hành lang pháp lý vững chắc, thúc đẩy phát triển giáo dục nghề nghiệp theo hướng mở, linh hoạt, hiệu quả, phù hợp với yêu cầu chuyển đổi số và hội nhập quốc tế.
Một trong những nội dung được nhiều quan tâm trong Dự thảo là bổ sung quy định về Chuẩn cơ sở giáo dục nghề nghiệp - bao gồm những yêu cầu tối thiểu về điều kiện bảo đảm chất lượng và chỉ số hoạt động chính đối với cơ sở giáo dục nghề nghiệp. Đây là căn cứ đánh giá, giám sát chất lượng, hiệu quả hoạt động của cơ sở giáo dục nghề nghiệp, thực hiện quy hoạch mạng lưới cơ sở giáo dục nghề nghiệp.
Bộ trưởng GD-ĐT ban hành Chuẩn cơ sở giáo dục nghề nghiệp, hướng dẫn việc áp dụng, thẩm quyền đánh giá và giám sát mức độ đáp ứng chuẩn cơ sở giáo dục nghề nghiệp.
“Kim chỉ nam” để cơ sở đào tạo định hướng cho đầu tư và phát triển
Trao đổi với phóng viên Báo Đại biểu Nhân dân, Chủ tịch Hội Giáo dục nghề nghiệp TP. Hồ Chí Minh Lâm Văn Quản bày tỏ đồng tình và đánh giá cao việc bổ sung quy định về Chuẩn cơ sở giáo dục nghề nghiệp vào Dự thảo Luật Giáo dục nghề nghiệp (sửa đổi).
Theo ông, đây là một bước đi chiến lược, góp phần tạo lập hành lang pháp lý vững chắc để nâng cao chất lượng và hiệu quả hệ thống giáo dục nghề nghiệp.
Chủ tịch Hội Giáo dục nghề nghiệp TP. Hồ Chí Minh Lâm Văn Quản phân tích, với tổng thể hệ thống giáo dục nghề nghiệp, việc ban hành Chuẩn cơ sở giáo dục nghề nghiệp sẽ giúp chuẩn hóa điều kiện đảm bảo chất lượng, đồng thời tạo cơ sở pháp lý để thực hiện giám sát, đánh giá minh bạch các cơ sở giáo dục nghề nghiệp.
Đây cũng là công cụ quan trọng giúp cơ quan quản lý Nhà nước tiến hành quy hoạch lại mạng lưới các cơ sở giáo dục nghề nghiệp theo hướng hiệu quả, tránh manh mún, dàn trải và lãng phí nguồn lực.
Đối với từng cơ sở đào tạo, Chuẩn cơ sở giáo dục nghề nghiệp là “kim chỉ nam” định hướng cho đầu tư và phát triển.
“Các trường có mục tiêu rõ ràng để phấn đấu, từ đó nâng cao uy tín, thu hút người học, doanh nghiệp và đối tác quốc tế. Việc này cũng thúc đẩy các cơ sở chuyển đổi số mạnh mẽ, nâng cấp hạ tầng, hiện đại hóa quản trị và đào tạo, phục vụ hội nhập quốc tế”, ông Quản nhấn mạnh.
Tuy nhiên, Chủ tịch Hội Giáo dục nghề nghiệp TP. Hồ Chí Minh Lâm Văn Quản cũng nhìn nhận, việc triển khai Chuẩn cơ sở trong thực tiễn sẽ gặp nhiều thách thức, cả về quy định pháp lý lẫn điều kiện thực tế của các cơ sở đào tạo.
Về pháp lý và tính khả thi, Luật là văn bản có tính ổn định cao, trong khi đó khoa học - công nghệ và yêu cầu thực tiễn lại biến đổi rất nhanh. Nếu Chuẩn cơ sở được quy định quá chi tiết trong Luật, nguy cơ lạc hậu là rất lớn. Hơn nữa, hiện nay Việt Nam chưa có Chiến lược quốc gia về phát triển nguồn nhân lực đủ tầm nhìn dài hạn, nên việc xây dựng chuẩn có thể thiếu định hướng tổng thể và chưa đáp ứng kịp yêu cầu chuyển đổi số.
Về điều kiện cơ sở vật chất, nhiều trường, nhất là tại TP. Hồ Chí Minh thiếu quỹ đất ổn định và không gian xây dựng, khiến việc đầu tư phòng thực hành, thiết bị hiện đại gặp nhiều khó khăn. Đây là trở lực lớn nếu muốn đáp ứng các chuẩn cơ sở về vật chất - kỹ thuật.
Về nguồn lực tài chính và đội ngũ nhà giáo, theo ông Quản, để đạt chuẩn thì các cơ sở đào tạo cần đầu tư lớn vào công nghệ, thiết bị, phần mềm… Tuy nhiên, hiện chưa có cơ chế huy động nguồn lực hiệu quả. Bên cạnh đó, đội ngũ nhà giáo chưa đáp ứng được yêu cầu về chuyên môn, thực tiễn và năng lực số. Vấn đề thiếu các chương trình đào tạo giáo viên ngành nghề mới cũng khiến việc đạt chuẩn nhân lực gặp khó.
Giải pháp nào giúp Chuẩn cơ sở giáo dục nghề nghiệp phát huy hiệu quả thực chất?
Để quy định về Chuẩn cơ sở giáo dục nghề nghiệp phát huy hiệu quả thực chất, Chủ tịch Hội Giáo dục nghề nghiệp TP. Hồ Chí Minh Lâm Văn Quản đề xuất 3 nhóm giải pháp.
Thứ nhất, thiết kế luật theo hướng linh hoạt, dễ cập nhật. Theo ông, trong Luật chỉ nên quy định nguyên tắc, tiêu chí khung, giao Chính phủ và Bộ GD-ĐT ban hành tiêu chí cụ thể bằng văn bản dưới luật. Như vậy sẽ đảm bảo sự linh hoạt, kịp thời điều chỉnh theo xu hướng công nghệ và nhu cầu xã hội.
Thứ hai, phát triển hệ sinh thái chuẩn toàn diện. Cần đồng bộ Chuẩn cơ sở với các chuẩn khác như Chuẩn đầu ra, Chuẩn chương trình, Chuẩn nhà giáo và Chuẩn quản lý. Trong đó, Chuẩn đội ngũ quản lý nhà nước về giáo dục nghề nghiệp cũng cần được ban hành để nâng cao hiệu lực điều hành.
Song song, cần ban hành Chiến lược phát triển nguồn nhân lực quốc gia, làm nền tảng cho hệ thống chuẩn định hướng dài hạn.
Thứ ba, tạo điều kiện thực thi và hỗ trợ cơ sở đào tạo. Chủ tịch Hội Giáo dục nghề nghiệp TP. Hồ Chí Minh đề xuất Chính phủ và địa phương cần quy hoạch quỹ đất dành riêng cho giáo dục, có chính sách ưu đãi về thuê đất, thuế, và thu hút doanh nghiệp đầu tư vào giáo dục nghề nghiệp.
Đồng thời, tăng cường cơ chế đối tác công - tư (PPP) trong đầu tư cơ sở vật chất và thiết bị. Có chính sách đột phá về thu hút nhà giáo, đặc biệt là mời gọi chuyên gia từ doanh nghiệp, đồng thời mở rộng đào tạo giáo viên ngành nghề mới, công nghệ cao.
“Việc bổ sung Chuẩn cơ sở vào Luật Giáo dục nghề nghiệp (sửa đổi) là cần thiết và đúng hướng. Tuy nhiên, để thực thi hiệu quả, cần luật hóa linh hoạt, tạo điều kiện hỗ trợ thực tế, và có chiến lược đồng bộ phát triển nguồn lực, hạ tầng và đội ngũ. Nếu làm tốt, đây sẽ là đòn bẩy nâng chất lượng giáo dục nghề nghiệp, đáp ứng yêu cầu hội nhập và phát triển kinh tế số trong tương lai”, ông Quản cho hay.