Lời nhắc nhở về ký ức hào hùng...

Phía bờ Nam của cầu Vĩnh Tuy, trước Cách mạng tháng Tám năm 1945 từng có ngôi nhà ngói 5 gian là cơ sở hoạt động của nhóm Văn hóa Cứu quốc gồm các ông: Trần Quốc Hương (Mười Hương), Nguyễn Huy Tưởng, Lưu Văn Lợi, Nguyễn Đình Thi, Thôi Hữu, Hoàng Đạo Thúy, Nguyễn Hữu Đang…

Ngôi nhà này còn là nơi in số báo Tiên Phong đầu tiên để trình Đại hội Quốc dân Tân Trào, Tuyên Quang, diễn ra ngày 16 - 17/8/1945.

Những thông tin vốn ít người biết ấy đã được thể hiện trong bút ký lịch sử Ngôi nhà xưa yêu dấu của tác giả Dương Việt Tiến. Cuốn sách vừa được Tổ chức Trái tim người lính phối hợp với Bảo tàng Phụ nữ Việt Nam và các đơn vị liên quan giới thiệu sáng 7/8.

Ngôi nhà xưa yêu dấu không chỉ kể về một ngôi nhà lịch sử mà còn là câu chuyện cảm động về một gia đình trí thức Hà Nội, âm thầm nuôi giấu cán bộ cách mạng, cống hiến thầm lặng cho kháng chiến.

Tác giả Dương Việt Tiến chia sẻ, năm nay nước ta tròn 80 năm giành độc lập. Trong niềm hân hoan của toàn dân hướng tới ngày lễ trọng đại của đất nước, ông cùng các chị em trong gia đình đã nảy ý tưởng viết một cuốn sách kể về cuộc đời của bố mẹ , để mai này các thế hệ con cháu biết được một thời cha ông đã sống và cống hiến vì lý tưởng cao đẹp.

"Qua cuốn sách Ngôi nhà xưa yêu dấu, tôi muốn đã tái hiện câu chuyện trăm năm của gia đình mình, quá trình hoạt động cách mạng của bố mẹ tôi - ông Dương Quang Trị và vợ là bà Lưu Thị Hương. Bố mẹ tôi đã có thành tích xuất sắc trong cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp, được nhà nước cấp Bằng "Có công với nước" vì “đã nêu cao tinh thần yêu nước, tích cực giúp đỡ và bảo vệ cách mạng, góp phần xứng đáng vào cuộc Cách mạng tháng Tám, 1945", ông Dương Việt Tiến xúc động.

Trước Cách mạng tháng Tám năm 1945, ngôi nhà ngói 5 gian của ông bà Dương Quang Trị, Lưu Thị Hương nằm gần các đồn của giặc Pháp nhưng lại là nơi nuôi giấu các chiến sĩ văn hóa và những chiến sĩ cộng sản vượt ngục.

Những ngày đầu Cách mạng tháng Tám, ông Dương Quang Trị làm việc ở Đài Phát sóng Bạch Mai. Đó cũng là nơi phát sóng đầu tiên của Đài Tiếng nói Việt Nam, sau Cách mạng tháng Tám. Tại đây, với vai trò là Trưởng phiên (trưởng ca trực), ông đã cùng anh chị em kỹ thuật yêu nước, phục vụ thành công buổi phát sóng giới thiệu bản Tuyên ngôn Độc lập của Chủ tịch Hồ Chí Minh ra cả thế giới.

Tháng 12/1946, cũng chính ông Dương Quang Trị đã cùng anh em kỹ thuật của Đài Phát sóng Bạch Mai, thực hiện chương trình phát thanh đặc biệt, truyền đi mệnh lệnh Toàn quốc kháng chiến.

Rất tiếc, ngôi nhà lịch sử số 8, ngõ 120 phố Vĩnh Tuy đã bị giặc Pháp đốt cháy sau Ngày Toàn quốc kháng chiến (20/10/1946). Sau khi Tiếp quản Thủ đô năm 1954, ông bà Dương Quang Trị - Lưu Thị Hương từ Chiến khu Việt Bắc trở về, đã dựng ngôi nhà lá trên nền đất cũ. Từ ngôi nhà này, ông bà đã âm thầm vượt qua các cuộc chiến tranh ác liệt; vượt qua gian khó của thời bao cấp để nuôi dạy các các con trưởng thành.

Sau nhiều biến động và phát triển của Thủ đô, “Ngôi nhà xưa yêu dấu” nay có địa chỉ mới là số nhà 96 Nguyễn Văn Viên, phường Vĩnh Tuy, đã được Ủy ban Nhân dân Thành phố gắn biển di tích lịch sử.

Cuốn sách chỉ 160 trang nhưng phần nào giúp công chúng hình dung được nhiều thông tin đời sống một thời, không chỉ là chuyện của một cá nhân, một gia đình, mà là lịch sử tự hào của một dòng họ đã góp phần tích cực vào công cuộc kháng chiến chống ngoại xâm của dân tộc.

"Cuốn sách chứa đựng rất nhiều tư liệu lịch sử mà ngoài nguồn tư liệu của gia đình, tôi còn khai thác nhiều nguồn tư liệu khác có liên quan để bảo đảm tính khách quan, chân thực. Với anh chị em chúng tôi, cuốn sách này chính là cuốn gia phả hiện đại để truyền lại cho con cháu đời sau và nhắc nhở, giáo dục truyền thống của gia đình", tác giả Dương Việt Tiến chia sẻ.

Bên cạnh giới thiệu cuốn sách Ngôi nhà xưa yêu dấu, trong khuôn khổ sự kiện, Ban tổ chức đã trao tặng Bảo tàng Phụ nữ Việt Nam di ảnh chân dung của 4 nữ anh hùng, liệt sĩ đầu tiên của Lực lượng Công an Nhân dân, đã hy sinh trong kháng chiến chống Pháp, khi hoạt động "diệt ác trừ gian"; di ảnh ảnh Mãi mãi tuổi 20 - di ảnh anh hùng liệt sĩ, lão thành cách mạng được phục dựng màu tới thân nhân.

Đây là hoạt động ý nghĩa nhân kỷ niệm 80 năm Cách mạng tháng Tám và Quốc khánh 2/9; 80 năm Ngày truyền thống của Lực lượng Công an nhân dân và 20 năm Ngày hội Toàn dân bảo vệ an ninh Tổ quốc.

Thái Minh