Lấy ý kiến dự thảo Luật Bảo hiểm tiền gửi (sửa đổi)

Phát huy vai trò, vị thế của tổ chức bảo hiểm tiền gửi

NHNN cho biết, việc xây dựng Luật Bảo hiểm tiền gửi (sửa đổi) là yêu cầu cấp thiết để Luật được triển khai hiệu quả trong thực tiễn, thống nhất với các quy định pháp luật khác có liên quan và là cơ sở pháp lý cho Bảo hiểm tiền gửi Việt Nam phát huy được vai trò, vị thế.

Cũng theo NHNN, việc xây dựng Luật Bảo hiểm tiền gửi (sửa đổi) nhằm xử lý khó khăn, vướng mắc trong hoạt động bảo hiểm tiền gửi thời gian qua, đảm bảo sự đồng bộ, thống nhất với pháp luật liên quan, tạo hành lang pháp lý đầy đủ, rõ ràng để tổ chức bảo hiểm tiền gửi nâng cao năng lực tài chính và tham gia sâu hơn vào quá trình cơ cấu lại tổ chức tín dụng (TCTD), qua đó bảo vệ tốt hơn quyền lợi người gửi tiền, đảm bảo duy trì sự ổn định của hệ thống các TCTD, an ninh, an toàn xã hội theo định hướng tại Chiến lược phát triển bảo hiểm tiền gửi đến năm 2025, định hướng đến năm 2030.

Về quan điểm xây dựng Dự thảo Luật, theo NHNN, việc xây dựng Luật Bảo hiểm tiền gửi (sửa đổi) cần bám sát, thể chế hóa đầy đủ chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách của Nhà nước về bảo hiểm tiền gửi và cơ cấu lại TCTD yếu kém. Đồng thời, Luật Bảo hiểm tiền gửi (sửa đổi) cần được xây dựng theo hướng khắc phục những bất cập, hạn chế qua quá trình thực thi Luật Bảo hiểm tiền gửi từ năm 2012 đến nay và kế thừa những quy định tại Luật Bảo hiểm tiền gửi 2012 vẫn còn phù hợp với thực tiễn; cũng như đảm bảo đồng bộ với các quy định pháp luật khác có liên quan để việc thực thi đạt hiệu quả trong thực tế.

Cùng với đó, việc xây dựng Luật Bảo hiểm tiền gửi (sửa đổi) được thực hiện trên cơ sở tham khảo, học tập kinh nghiệm xây dựng Luật Bảo hiểm tiền gửi của các nước, tham khảo hướng dẫn phát triển hệ thống bảo hiểm tiền gửi hiệu quả của các tổ chức quốc tế và phù hợp với thực tiễn tại Việt Nam.

Nội dung cơ bản của dự thảo Luật

Dự thảo Luật Bảo Bảo hiểm tiền gửi (sửa đổi) gồm 8 Chương, 45 Điều, đề xuất quy định về hoạt động bảo hiểm tiền gửi; quyền và nghĩa vụ của người được bảo hiểm tiền gửi; tổ chức tham gia bảo hiểm tiền gửi; tổ chức bảo hiểm tiền gửi và quản lý nhà nước về bảo hiểm tiền gửi. Trong đó, một số nội dung cơ bản của dự thảo Luật bao gồm:

Đối với trách nhiệm quản lý nhà nước về bảo hiểm tiền gửi, dự thảo Luật cơ bản kế thừa quy định tại Luật hiện hành, trách nhiệm quản lý nhà nước về bảo hiểm tiền gửi của NHNN. Bên cạnh đó, dự thảo cũng bổ sung quy định trách nhiệm quản lý nhà nước về bảo hiểm tiền gửi của Bộ Tài chính, phù hợp với các nội dung được bổ sung tại dự thảo Luật và chức năng, nhiệm vụ của Bộ Tài chính.

Quyền, nghĩa vụ của người được bảo hiểm tiền gửi, tổ chức tham gia bảo hiểm tiền gửi, về cơ bản được kế thừa theo Luật hiện hành; dự thảo Luật có bổ sung trách nhiệm của tổ chức tham gia bảo hiểm tiền gửi trong việc tính phí bảo hiểm tiền gửi, phối hợp với tổ chức bảo hiểm tiền gửi tuyên truyền chính sách, pháp luật về bảo hiểm tiền gửi, qua đó làm rõ hơn vai trò, trách nhiệm của tổ chức bảo hiểm tiền gửi trong hoạt động bảo hiểm tiền gửi.

Về quyền, nghĩa vụ của tổ chức bảo hiểm tiền gửi, dự thảo Luật bổ sung quyền, nghĩa vụ của tổ chức bảo hiểm tiền gửi thực hiện kiểm tra tổ chức tham gia bảo hiểm tiền gửi theo kế hoạch, nội dung do NHNN ủy quyền; vay đặc biệt của NHNN; tham gia vào quá trình xử lý tổ chức tham gia bảo hiểm tiền gửi như: Cử người đủ tiêu chuẩn, điều kiện để giữ chức danh quản lý, điều hành, thành viên Ban kiểm soát tại Quỹ tín dụng nhân dân được kiểm soát đặc biệt theo yêu cầu của NHNN; tham gia đánh giá tính khả thi phương án cơ cấu lại TCTD được kiểm soát đặc biệt theo pháp luật về TCTD; mua trái phiếu dài hạn của TCTD nhận chuyển giao bắt buộc, cho vay đặc biệt tổ chức tham gia BHTG...

Theo cơ quan soạn thảo, việc sửa đổi, bổ sung quyền, nghĩa vụ của tổ chức BHTG đảm bảo tính thống nhất giữa quy định của Luật Bảo hiểm tiền gửi với luật có liên quan (Luật Các tổ chức tín dụng), phù hợp với chỉ đạo của các cấp thẩm quyền trong việc tăng cường vai trò và giao nhiệm vụ cho Bảo hiểm tiền gửi Việt Nam trong việc phối hợp tham gia, hỗ trợ chức năng kiểm tra của NHNN đối với các tổ chức tham gia bảo hiểm tiền gửi, tham gia tái cơ cấu hiệu quả đối với các TCTD yếu kém.

Dự thảo Luật cũng sửa đổi, bổ sung quy định về phí bảo hiểm tiền gửi, theo đó để có cơ sở áp dụng cơ chế phí linh hoạt, phù hợp với thực tiễn và vẫn đảm bảo nguồn thu phí bảo hiểm tiền gửi ổn định, dự thảo Luật giao Thủ tướng Chính phủ quy định mức phí bảo hiểm tiền gửi, việc áp dụng phí bảo hiểm tiền gửi đồng hạng hoặc phân biệt phù hợp với đặc thù hệ thống TCTD Việt Nam trong từng thời kỳ, trên cơ sở đề nghị của NHNN.

Đối với các TCTD được kiểm soát đặc biệt là các tổ chức đang có khó khăn về tài chính, dự thảo Luật bổ sung quy định về tạm hoãn nộp tiền nợ phí bảo hiểm tiền gửi phát sinh trước thời điểm đặt vào kiểm soát đặc biệt cho các TCTD được kiểm soát đặc biệt, qua đó tạo cơ sở để các tổ chức này chưa phải thực hiện ngay việc nộp khoản phí bảo hiểm tiền gửi nộp thiếu, nộp chậm và khoản tiền phạt (nếu có), tuy nhiên TCTD có trách nhiệm xây dựng kế hoạch để hoàn trả khoản tiền được tạm hoãn nộp trong phương án cơ cấu lại.

Phí bảo hiểm tiền gửi cũng chính là nguồn để thực hiện chi trả bảo hiểm tiền gửi cho người gửi tiền khi phát sinh nghĩa vụ chi trả bảo hiểm. Do đó, dự thảo Luật quy định tổ chức bảo hiểm tiền gửi được phân chia giá trị tài sản theo thứ tự như người gửi tiền và thu hồi số tiền phí bảo hiểm tiền gửi và tiền phạt (nếu có) mà tổ chức tham gia bảo hiểm tiền gửi còn thiếu trong quá trình xử lý tài sản của tổ chức tham gia bảo hiểm tiền gửi theo quy định của pháp luật.

Về trả tiền bảo hiểm, dự thảo Luật quy định thời điểm phát sinh nghĩa vụ trả tiền bảo hiểm kể từ một trong các thời điểm sau: Phương án phá sản TCTD được phê duyệt hoặc NHNN có văn bản xác nhận chi nhánh ngân hàng nước ngoài là tổ chức tham gia BHTG mất khả năng chi trả tiền gửi cho người gửi tiền; NHNN có văn bản đình chỉ hoạt động nhận tiền gửi của TCTD được kiểm soát đặc biệt để tổ chức bảo hiểm tiền gửi chi trả cho người gửi tiền khi TCTD có lỗ lũy kế lớn hơn 100% giá trị của vốn điều lệ và các quỹ dự trữ.

Dự thảo Luật cũng điều chỉnh thời hạn trả tiền bảo hiểm theo hướng sớm hơn so với quy định tại Luật hiện hành, bổ sung quy định trong trường hợp đặc biệt Thủ tướng Chính phủ quyết định chi trả toàn bộ các khoản tiền gửi được bảo hiểm của người gửi tiền tại tổ chức tham gia bảo hiểm tiền gửi khi phát sinh nghĩa vụ trả tiền bảo hiểm theo đề nghị của NHNN. Các quy định nêu trên hướng tới mục tiêu phát huy vai trò của tổ chức bảo hiểm tiền gửi trong việc bảo vệ quyền lợi người gửi tiền và đảm bảo an toàn hệ thống.

Về tổ chức bảo hiểm tiền gửi, dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung quy định về hoạt động đầu tư của tổ chức bảo hiểm tiền gửi theo hướng mở rộng danh mục được phép đầu tư của tổ chức bảo hiểm tiền gửi. Theo đó, tổ chức bảo hiểm tiền gửi được sử dụng nguồn vốn hoạt động để mua, bán trái phiếu Chính phủ, tín phiếu NHNN; mua, bán trái phiếu, chứng chỉ tiền gửi do các ngân hàng thương mại (NHTM) có vốn nhà nước, NHTM cổ phần có vốn doanh nghiệp nhà nước trên 50% vốn điều lệ phát hành; gửi tiền tại NHNN Việt Nam, các NHTM có vốn nhà nước, NHTM cổ phần có vốn doanh nghiệp nhà nước trên 50% vốn điều lệ; hoạt động đầu tư khác theo quy định của Chính phủ.

Dự thảo Luật cũng bổ sung các quy định để hạn chế rủi ro trong hoạt động đầu tư của tổ chức bảo hiểm tiền gửi như: Tổ chức bảo hiểm tiền gửi phải kiểm soát, quản lý rủi ro và thực hiện trích lập dự phòng rủi ro cho các khoản đầu tư; giao Chính phủ quy định tiêu chí danh mục đầu tư, cơ cấu đầu tư, phương thức đầu tư của tổ chức bảo hiểm tiền gửi và quy trình kiểm soát, quản lý rủi ro, trích lập và sử dụng dự phòng rủi ro trong hoạt động đầu tư của tổ chức bảo hiểm tiền gửi.

Dự thảo Luật bổ sung một chương riêng quy định việc tổ chức bảo hiểm tiền gửi tham gia xử lý TCTD, tham gia xử lý sự cố, khủng hoảng trong hoạt động của TCTD. Theo đó, tổ chức bảo hiểm tiền gửi thực hiện cho vay đặc biệt tổ chức tham gia BHTG khi tổ chức tham gia bảo hiểm tiền gửi bị rút tiền hàng loạt, cho vay đặc biệt tổ chức tham gia bảo hiểm tiền gửi được kiểm soát đặc biệt để thực hiện phương án phục hồi, phương án chuyển giao bắt buộc. Bên cạnh đó, theo đúng nguyên tắc của hoạt động bảo hiểm tiền gửi, tổ chức bảo hiểm tiền gửi được hạch toán giảm quỹ dự phòng nghiệp vụ đối với số tiền cho vay đặc biệt không thu hồi được.

Dự thảo Luật cũng bổ sung cơ chế về hỗ trợ chi trả tiền gửi cho người gửi tiền, qua đó tạo cơ sở để tổ chức bảo hiểm tiền gửi thực hiện chi trả sớm hơn cho người gửi tiền, đảm bảo an toàn, ổn định của hệ thống, bảo vệ quyền lợi người gửi tiền. Cụ thể, dự thảo Luật quy định để đảm bảo an toàn hệ thống, trật tự an toàn xã hội theo quy định tại khoản 4 Điều 162 Luật các TCTD, NHNN báo cáo Chính phủ quyết định việc yêu cầu tổ chức bảo hiểm tiền gửi chi trả trong trường hợp TCTD được kiểm soát đặc biệt bị mất hoặc có nguy cơ mất khả năng chi trả. Tổ chức bảo hiểm tiền gửi được NHNN cho vay đặc biệt với lãi suất 0% trong trường hợp số tiền trong quỹ dự phòng nghiệp vụ theo quy định tại khoản 2 Điều 31 của Luật này không đủ để chi trả; tổ chức bảo hiểm tiền gửi xây dựng phương án tăng phí bảo hiểm tiền gửi để chi trả phần vay đặc biệt, báo cáo NHNN xem xét, trình Thủ tướng Chính phủ quyết định.

Để ứng phó khủng hoảng, cần có một cơ chế tổng thể của nhiều biện pháp, trong đó có sự tham gia của tổ chức bảo hiểm tiền gửi và cần được bổ sung tại Luật Bảo hiểm tiền gửi. Trên cơ sở đó, dự thảo Luật quy định: trường hợp phát sinh sự cố, khủng hoảng có nguy cơ gây mất an toàn hệ thống TCTD, tổ chức bảo hiểm tiền gửi tham gia xử lý sự cố, khủng hoảng. Chính phủ được quyết định trường hợp phát sinh sự cố, khủng hoảng và các biện pháp cần thiết, bao gồm cả các biện pháp khác luật để xử lý sự cố, khủng hoảng và báo cáo Quốc hội tại kỳ họp gần nhất.

Ngoài các nội dung nêu trên, dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số quy định để đảm bảo rõ ràng trong quá trình thực hiện, phù hợp với thực tiễn hoạt động bảo hiểm tiền gửi và pháp luật có liên quan như quy định về chứng nhận tham gia bảo hiểm tiền gửi, tiền gửi được bảo hiểm…

Nam Hải