Luật Thúc đẩy năng lượng tái tạo 2023 của Pháp:Từ tầm nhìn tới hành động

Cơ hội trong khủng hoảng

Khủng hoảng năng lượng do chiến sự tại Ukraine và tình trạng cạn kiệt khí đốt Nga cung cấp cho châu Âu đã khiến hàng loạt nước EU, trong đó có Pháp, rơi vào thế bị động. Tuy nhiên, Tổng thống Emmanuel Macron cho rằng đây cũng là một cơ hội để nước Pháp “định hình lại mô hình phát triển năng lượng”.

"Không thể mất tới 10 năm chỉ để xây dựng một nhà máy điện gió", ông Macron phát biểu trong một hội nghị về năng lượng, nhấn mạnh rằng: "Nếu giữ nguyên tốc độ hiện tại, chúng ta sẽ không thể đáp ứng nhu cầu điện dự kiến tăng 40% vào năm 2050".

Trên tinh thần đó, Pháp đặt ra các mục tiêu đầy tham vọng: tăng công suất điện mặt trời gấp 10 lần, gấp đôi điện gió trên bờ và phát triển ít nhất 50 trang trại điện gió ngoài khơi đến năm 2050. Các kế hoạch này không chỉ nhằm bảo đảm an ninh năng lượng, mà còn phục vụ mục tiêu trung hòa carbon vào năm 2050 - một cam kết được Pháp ký kết trong khuôn khổ Thỏa thuận Paris.

Không thể chậm chân trong EU

Dù là cường quốc hạt nhân, nhưng Pháp lại là quốc gia “chậm chân” trong cuộc đua phát triển năng lượng tái tạo của Liên minh châu Âu (EU). Theo thống kê của Eurostat, đến năm 2020, Pháp là nước duy nhất không đạt mục tiêu 23% tỷ trọng năng lượng tái tạo trong tổng tiêu thụ năng lượng cuối cùng - con số mà EU đã đặt ra từ hơn một thập kỷ trước. Đến năm 2023, tỷ lệ này tại Pháp mới chỉ đạt 19,3%.

Sự lệ thuộc lâu dài vào điện hạt nhân, chiếm tới hơn 60% tổng sản lượng điện, khiến Pháp gặp không ít khó khăn trong quá trình chuyển đổi năng lượng. Chính vì thế, Luật APER được kỳ vọng như một “cú hích pháp lý”, giúp quốc gia này bắt kịp với các nước láng giềng như Đức, Tây Ban Nha, hay Đan Mạch trong cuộc chạy đua xanh hóa nền kinh tế.

Bốn trụ cột chính

Luật tập trung vào bốn trụ cột chính: (1) xây dựng quy hoạch chiến lược từ trung ương đến địa phương, đặc biệt là xác định các “khu vực tăng tốc” nơi dự án năng lượng tái tạo được ưu tiên phát triển; (2) đơn giản hóa thủ tục hành chính và môi trường để rút ngắn thời gian cấp phép và giảm rủi ro pháp lý cho nhà đầu tư; (3) huy động hiệu quả quỹ đất nhờ tận dụng không gian nhân tạo hoặc ít giá trị sinh thái – như mái nhà công trình công cộng, bãi đỗ xe, hành lang giao thông; (4) chia sẻ giá trị và tăng cường sự tham gia của cộng đồng trong quá trình triển khai, qua đó giảm phản ứng xã hội và nâng cao đồng thuận.

Về mặt mục tiêu, luật đặt ra tham vọng đến năm 2050 sẽ tăng công suất điện mặt trời lên gấp 10 lần hiện tại, tăng gấp đôi điện gió trên bờ và phát triển ít nhất 50 trang trại điện gió ngoài khơi, đạt 40-45 GW công suất. Bên cạnh đó, Luật cũng hướng tới đảm bảo an ninh năng lượng, giảm phụ thuộc vào năng lượng hạt nhân và nhiên liệu hóa thạch, góp phần thực hiện cam kết trung hòa carbon vào giữa thế kỷ XXI.

Kết quả bước đầu

Sau hơn một năm triển khai Luật APER 2023, nước Pháp đã ghi nhận những kết quả bước đầu tích cực, cho thấy hiệu quả thực thi của khung pháp lý mới. Tính đến giữa năm 2024, hơn 1.000 khu vực "tăng tốc" cho phát triển năng lượng tái tạo đã được xác lập tại các địa phương, giúp rút ngắn đáng kể thời gian cấp phép dự án từ trung bình 6-8 năm trước đây xuống còn khoảng 2 - 3 năm. Công suất điện mặt trời mới lắp đặt tăng mạnh, vượt mốc 20GW, trong khi ba trang trại điện gió ngoài khơi đầu tiên đã đi vào vận hành thử nghiệm.

Đặc biệt, bản đồ các khu vực ưu tiên phát triển điện gió ngoài khơi, công bố vào tháng 10/2024, đã mở đường cho hàng loạt dự án đấu thầu mới, giúp Pháp tiến gần hơn tới mục tiêu 18GW vào năm 2035. Việc thành lập Đài quan sát quốc gia về năng lượng tái tạo và đa dạng sinh học cũng tạo cơ chế giám sát môi trường minh bạch hơn, góp phần củng cố niềm tin của cộng đồng vào quá trình chuyển đổi năng lượng.

Quốc Đạt