Xử lý nghiêm trong phòng, chống dịch tả lợn châu Phi
Bộ Nông nghiệp và Môi trường ban hành văn bản yêu cầu tập trung triển khai đồng bộ, quyết liệt các biện pháp cấp bách phòng, chống bệnh dịch tả lợn châu Phi; trong đó nhấn mạnh, cần xử lý nghiêm tổ chức, cá nhân lơ là phòng, chống bệnh dịch.
Hơn 100 nghìn con lợn chết và bị tiêu hủy từ đầu năm
Theo thống kê của Bộ Nông nghiệp và Môi trường, từ đầu năm 2025 đến nay, cả nước đã ghi nhận 972 ổ bệnh dịch tả lợn châu Phi tại 718/3.321 xã, phường (chiếm 21,6% tổng số xã) thuộc 33/34 tỉnh, thành phố (sau sáp nhập). Tổng số lợn chết và bị tiêu hủy lên tới 100,5 nghìn con.
Tính đến thời điểm hiện tại, còn 542 xã, phường thuộc 30 tỉnh, thành phố có dịch bệnh chưa qua 21 ngày. Trong tháng 6 và 7/2025, dịch có xu hướng gia tăng tại các tỉnh phía Bắc (Cao Bằng, Lạng Sơn, Tuyên Quang, Hà Nội...) và khu vực duyên hải miền Trung (Quảng Ngãi, Quảng Trị...).
So với cùng kỳ năm 2024, số lợn mắc bệnh, chết và bị tiêu hủy đã giảm hơn 34%. Tuy nhiên, dịch vẫn tiềm ẩn nguy cơ lây lan cao. Nguyên nhân chính là do mô hình chăn nuôi nhỏ lẻ còn phổ biến (chiếm hơn 70% trong gần 25.000 cơ sở giết mổ toàn quốc), nhiều cơ sở hoạt động không phép, thiếu giám sát thú y, đây là điểm yếu nghiêm trọng.
Bên cạnh đó, dù đã có vaccine phòng bệnh cho lợn thịt, nhưng nhiều người chăn nuôi vẫn chủ quan, có tâm lý trông chờ vào sự hỗ trợ của Nhà nước. Đáng lo ngại, tình trạng giấu dịch vẫn xảy ra; hoạt động giết mổ chưa được kiểm soát triệt để. Một số cơ sở vi phạm pháp luật thú y, tiếp tục thu gom, giết mổ gia súc mắc bệnh hoặc nghi mắc bệnh.
Ông Tạ Văn Tường, Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường Hà Nội cho biết: Hà Nội là trung tâm trung chuyển hàng hóa lớn, có hệ thống giao thông phát triển nên việc kiểm soát vận chuyển động vật gặp nhiều khó khăn. Việc Luật Thú y bãi bỏ quy định kiểm dịch nội tỉnh cũng tạo kẽ hở trong kiểm soát nguồn gốc và phòng, chống dịch.
Bên cạnh đó, hoạt động buôn bán nhỏ lẻ, sơ chế thủ công và giao dịch qua mạng ngày càng phổ biến ở Hà Nội. Tình trạng giết mổ không phép vẫn tồn tại song song với các cơ sở giết mổ tập trung, khiến công suất hoạt động chỉ đạt khoảng 40%. Việc thu hút đầu tư vào cơ sở giết mổ hiện đại cũng gặp vướng mắc về đất đai và thủ tục hành chính.
Tại Phú Thọ, theo Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh, dịch tả lợn châu Phi xuất hiện rải rác từ tháng 5 đến tháng 6/2025 và bùng phát mạnh từ đầu tháng 7, chủ yếu tại các hộ chăn nuôi nhỏ lẻ, không áp dụng biện pháp chăn nuôi an toàn sinh học. Đến nay, dịch đã lan ra 57/148 xã, phường, gây thiệt hại ước tính hơn 18 tỷ đồng (tính theo đơn giá 60.000 đồng/kg), chưa kể chi phí phòng, chống dịch từ ngân sách nhà nước.
Ông Trần Xuân Học, Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường Nghệ An cũng cho biết, địa phương đã ghi nhận hàng chục ổ dịch, buộc phải tiêu hủy khoảng 2.000 con lợn. Hiện tượng người dân vứt xác lợn bệnh ra môi trường vẫn diễn ra, làm tăng nguy cơ phát tán dịch.
Tại Đồng Nai, tình trạng giết mổ nhỏ lẻ, mất vệ sinh tại các chợ và cơ sở không phép vẫn còn phổ biến. Trong khi đó, các cơ sở giết mổ tập trung được đầu tư bài bản lại hoạt động dưới công suất, làm giảm hiệu quả trong kiểm soát an toàn vệ sinh thực phẩm.
Chủ động phòng dịch, nâng cao năng lực tuyến cơ sở
Trước tình hình trên, Ban Thường vụ Đảng ủy Bộ Nông nghiệp và Môi trường đã có văn bản đề nghị Thường trực các Tỉnh ủy, Thành ủy tập trung lãnh đạo, chỉ đạo các cấp ủy, tổ chức đảng, chính quyền địa phương thực hiện nghiêm các biện pháp phòng, chống dịch theo quy định.
Các địa phương cần bố trí đủ kinh phí, nhân lực và triển khai hiệu quả kế hoạch quốc gia phòng, chống bệnh dịch tả lợn châu Phi giai đoạn 2020 - 2025. Đồng thời, khẩn trương kiện toàn tổ chức bộ máy, nâng cao năng lực cơ quan quản lý chuyên ngành chăn nuôi và thú y tại địa phương theo đúng Luật Thú y và Đề án “Tăng cường năng lực hệ thống cơ quan quản lý chuyên ngành thú y các cấp giai đoạn 2021 - 2030”.
Cần đặc biệt quan tâm đến lực lượng thú y cơ sở, bố trí đầy đủ nhân viên thú y tại xã, phường, đây là những người đóng vai trò tuyến đầu trong giám sát, phát hiện sớm và xử lý kịp thời ổ dịch.
Các cấp, ngành cần đẩy mạnh tuyên truyền trong hệ thống chính trị và toàn dân để nâng cao nhận thức về phòng, chống dịch bệnh. Tổ chức thực hiện đồng bộ các biện pháp chuyên môn kỹ thuật, đặc biệt là tiêm phòng vaccine, phòng dịch chủ động, xử lý dịch kịp thời theo hướng dẫn chuyên môn.
Bộ cũng yêu cầu các địa phương thường xuyên kiểm tra, đôn đốc, giám sát việc phòng, chống dịch. Xử lý nghiêm các tổ chức, cá nhân chủ quan, lơ là, không phát hiện hoặc không xử lý kịp thời, để dịch lây lan rộng, kéo dài, gây thiệt hại lớn cho kinh tế và đời sống nhân dân. Đồng thời, triển khai đồng bộ các biện pháp kiểm soát dịch và giết mổ, chế biến, kinh doanh thực phẩm nhằm bảo đảm an toàn thực phẩm, chống hàng giả, hàng kém chất lượng.