Giảm nguồn cung linh kiện, thúc đẩy doanh nghiệp công nghiệp điện tử “cất cánh”

Đa dạng hóa chuỗi cung ứng

Chia sẻ tại hội thảo trực tuyến “Hợp tác Việt Nam - Ấn Độ trong ngành điện và điện tử”, ông Bùi Trung Thướng, Tham tán Thương mại, Trưởng Cơ quan Thương vụ Việt Nam tại Ấn Độ, cho biết Việt Nam hiện đang nổi lên là một trung tâm sản xuất điện tử chiến lược trong khu vực, với sự hiện diện của nhiều tập đoàn công nghệ toàn cầu như Samsung, Apple, Intel, LG...

Về phía Ấn Độ, ông Veer Sagar, Chủ tịch Hội đồng Xúc tiến xuất khẩu Điện tử và Phần mềm Ấn Độ (ESC), đánh giá cao tiềm năng hợp tác giữa hai nước và cho rằng Hiệp định Thương mại tự do ASEAN - Ấn Độ (AIFTA) đã tạo nền tảng quan trọng để thúc đẩy giao thương. Trong đó, xuất khẩu hàng điện tử của Ấn Độ sang Việt Nam đã tăng từ 166,2 triệu USD năm 2021–2022 lên 190,9 triệu USD năm 2024- 2025. Ấn Độ mong muốn tăng cường kết nối, hợp tác với các doanh nghiệp điện, điện tử Việt Nam trong sản xuất thiết bị điện - điện tử, phần mềm nhúng và công nghiệp hỗ trợ...

Nhấn mạnh Việt Nam là một đối tác quan trọng trong chiến lược đa dạng hóa chuỗi cung ứng của Ấn Độ, ông Sagar kỳ vọng có thể tăng cường kết nối với các doanh nghiệp điện tử Việt Nam, đặc biệt trong sản xuất thiết bị điện tử, phần mềm nhúng và công nghiệp hỗ trợ. Trong khi đó, ông Sandeep Narula, Giám đốc điều hành Atlanta Group và Chủ tịch Toàn cầu ESC, cho biết Ấn Độ hiện là quốc gia đông dân nhất thế giới, có nhu cầu rất lớn về điện thoại thông minh, thiết bị điện tử, nhưng mức tiêu dùng bình quân đầu người vẫn còn thấp. Điều này cho thấy tiềm năng thị trường còn rất lớn.

Các chương trình như “Make in India”, “Digital India” và Chương trình Khuyến khích liên kết sản xuất (PLI) của chính phủ đang tạo điều kiện hấp dẫn cho các doanh nghiệp nước ngoài, bao gồm cả Việt Nam. Đại diện các doanh nghiệp điện tử Việt Nam, bà Đỗ Thị Thúy Hương, Ủy viên Ban chấp hành Hiệp hội Doanh nghiệp Điện tử Việt Nam (VEIA), chia sẻ ngành điện tử là ngành xuất khẩu chủ lực của Việt Nam, chiếm 30–35% tổng kim ngạch xuất khẩu, với doanh thu đạt 126,7 tỷ USD năm 2024.

Việt Nam hiện đứng thứ 2 thế giới về xuất khẩu điện thoại di động (36,5 tỷ USD) và đứng thứ 5 về máy tính và linh kiện (13,4 tỷ USD). Ấn Độ cũng nổi lên là thị trường tăng trưởng nhanh, đạt 749 triệu USD trong 3 tháng đầu năm 2025, tăng gần 14%. Do đó, đại diện VEIA cho rằng Việt Nam có thể trở thành đối tác chiến lược trong chiến lược đa dạng hóa chuỗi cung ứng của Ấn Độ, đặc biệt trong lĩnh vực linh kiện điện tử, bán dẫn, thiết bị tiêu dùng và sản phẩm công nghệ cao.

Giảm nguồn cung linh kiện từ nước ngoài

Bà Đỗ Thị Thúy Hương, Phó Chủ tịch Hiệp hội Công nghiệp hỗ trợ Việt Nam nhận định ngành công nghiệp điện tử đang đóng vai trò hết sức quan trọng trong nền kinh tế quốc dân và chiếm 17,8% trong tổng ngành công nghiệp và top 15 quốc gia xuất khẩu điện tử lớn nhất thế giới. Trong đó, Hoa Kỳ là thị trường xuất khẩu lớn nhất, chiếm 29% tổng kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam. Ngành điện tử có tỷ trọng xuất khẩu sang Hoa Kỳ đến hơn 40% trong một số phân khúc. Trung Quốc là nguồn cung nguyên liệu lớn nhất và chiếm 80% linh kiện và nguyên liệu cho ngành điện tử Việt Nam.

Theo bà Hương, thuế quan từ Hoa Kỳ đã thúc đẩy xu hướng chuyển dịch chuỗi cung ứng toàn cầu. Nhiều công ty đa quốc gia đã chuyển một phần hoặc toàn bộ hoạt động sản xuất từ Trung Quốc sang các nước khác bao gồm Việt Nam. Điều này tạo cơ hội cho phát triển các ngành công nghiệp xuất khẩu nhưng cũng đặt ra thách thức về cơ sở hạ tầng, nguồn nhân lực và quản lý chuỗi cung ứng

Ông Trần Hồng Quân, Giám đốc Thương mại của RX Tradex Vietnam, cho biết thực tế hiện nay 100% giá trị xuất khẩu điện thoại đều đến từ các doanh nghiệp FDI, 80% linh kiện cho ngành điện thoại vẫn phải nhập khẩu và hơn 90% các nhà cung ứng cấp một cho các doanh nghiệp đều là doanh nghiệp nước ngoài. Khả năng về R&D trong nước của chúng ta vẫn còn hạn chế. Việt Nam vẫn chủ yếu đóng vai trò lắp ráp.

Ngành điện tử Việt Nam chủ yếu tập trung vào sản xuất sản phẩm điện tử, máy vi tính, sản phẩm quang học, các thiết bị điện tử tiêu dùng như điện thoại di động. Các công ty lớn đang thống trị sản xuất điện thoại di động tại Việt Nam gồm có Samsung, Apple (tăng cường lắp ráp thông qua Foxconn) và Luxshare. Trong khi đó, các doanh nghiệp Việt Nam chủ yếu là doanh nghiệp nhỏ và vừa, tham gia ở công đoạn lắp ráp với chi phí thấp và phụ thuộc lớn vào các linh kiện nhập khẩu từ Trung Quốc (từ 30-80% tùy vào lĩnh vực, chủng loại sản xuất).

Theo bà Hương, doanh nghiệp nội địa cần tiếp tục đầu tư đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số là điều kiện thuận lợi để doanh nghiệp “cất cánh”, chuyển đổi cơ cấu sản xuất, nâng cao giá trị gia tăng và giảm phụ thuộc vào nguồn cung từ Trung Quốc. Đồng thời đầu tư vào R&D, vào đào tạo nguồn nhân lực kỹ năng cao, đa dạng hóa và tái cấu trúc chuỗi cung ứng, đẩy mạnh chuyển đổi số, chú trọng thương mại điện tử.

Theo Bộ Công Thương, ngành công nghiệp điện tử Việt Nam có điều kiện thuận lợi để phát triển khi nước ta có vị trí địa lý nằm trong khu vực có nền công nghiệp phát triển nhanh và năng động. Thêm vào đó là thị trường nội địa hơn 100 triệu dân và khả năng tiếp cận trực tiếp với thị trường 600 triệu dân của khu vực ASEAN. Thị trường xuất khẩu quốc tế rộng lớn nhờ tham gia vào nhiều hiệp định thương mại tự do (FTA).

Khôi Việt