Gỡ khó cho hộ kinh doanh
Nghị định số 70/2025/NĐ-CP yêu cầu trên hóa đơn điện tử phải có mã số thuế hoặc số định danh cá nhân của người mua, trừ trường hợp bán hàng hóa, cung cấp dịch vụ cho người mua không kinh doanh; tuy nhiên, trong trường hợp người mua không cung cấp thông tin, người bán cũng không có quyền yêu cầu bắt buộc.
Tăng tính minh bạch, hiện đại hóa hệ thống quản lý thuế
“Nghị định số 70/2025/NĐ-CP về sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số 123/2020/NĐ-CP quy định về hóa đơn, chứng từ (Nghị định số 70) là bước đi quan trọng của Chính phủ nhằm tăng cường tính minh bạch, hiện đại hóa hệ thống quản lý thuế, từng bước xây dựng môi trường kinh doanh công bằng, hiệu quả”, Phó Tổng thư ký, Trưởng ban Pháp chế Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) Đậu Anh Tuấn chia sẻ tại hội thảo "Tham vấn kết quả khảo sát hộ kinh doanh về việc thực hiện hóa đơn điện tử kết nối với cơ quan thuế", do VCCI tổ chức mới đây.
Nghị định số 70/2025/NĐ-CP có nhiều điểm mới; trong đó, đáng chú ý là quy định các hộ, cá nhân kinh doanh nộp thuế phương pháp khoán có doanh thu từ 1 tỷ đồng/năm trở lên có hoạt động bán hàng hóa, cung cấp dịch vụ trực tiếp đến người tiêu dùng sẽ bắt buộc phải sử dụng hóa đơn điện tử khởi tạo từ máy tính tiền có chuyển dữ liệu điện tử đến cơ quan thuế.
“Đây là chủ trương đúng đắn, làm tăng tính minh bạch về kinh tế, thúc đẩy chuyển đổi số, tạo công bằng giữa hộ kinh doanh và doanh nghiệp, bởi trước đây có những hộ kinh doanh doanh thu thậm chí lớn hơn một doanh nghiệp song chỉ áp dụng thuế khoán”, ông Trần Quốc Khánh, nguyên Thứ trưởng Bộ Công Thương, Thường trực Hội đồng Tư vấn chính sách của Thủ tướng nhìn nhận.
Sớm hướng dẫn trường hợp người mua không cung cấp thông tin
Mặc dù vậy, theo phản ánh của các hộ kinh doanh, quá trình triển khai Nghị định số 70/2025/NĐ-CP xuất hiện một số khó khăn, thách thức. Vướng mắc kỹ thuật lớn nhất là yêu cầu trên hóa đơn điện tử phải có mã số thuế hoặc số định danh cá nhân của người mua, trừ trường hợp bán hàng hóa, cung cấp dịch vụ cho người mua không kinh doanh.
Theo phản ánh của các hộ kinh doanh, thực tế có những trường hợp họ không thể xác định khách mua hàng là cá nhân tiêu dùng hay cá nhân kinh doanh. Trường hợp người mua không cung cấp thông tin, người bán cũng không có quyền yêu cầu bắt buộc - dẫn đến rủi ro hộ kinh doanh có thể bị cơ quan quản lý nhà nước đánh giá là có hành vi vi phạm quy định về hóa đơn.
Theo các chuyên gia, trách nhiệm của người bán nên được coi là hoàn tất khi họ đã xuất hóa đơn đầy đủ cho các giao dịch bán hàng của mình cho dù các hóa đơn đó có đầy đủ thông tin người mua hay không. Nếu người mua hàng của các đại lý phân phối và các nhà bán buôn để bán lại không có đủ hóa đơn đầu vào cho hàng hóa của họ thì đây là trách nhiệm của họ và không phải trách nhiệm của các đại lý phân phối hay các nhà bán buôn.
Hiện, nhiều đại lý phân phối và nhà bán buôn bày tỏ lo ngại sẽ bị quy kết “xuất hóa đơn sai đối tượng” hoặc “thông đồng trốn thuế” trong trường hợp không thể chứng minh được danh tính người mua trong hồ sơ hóa đơn. Do đó, theo các chuyên gia, việc sớm ban hành hướng dẫn cho phép người bán ghi rõ “người mua không cung cấp thông tin” trong các trường hợp người mua không cung cấp mã số thuế hoặc số định danh cá nhân là cần thiết, nhằm bảo đảm tính khả thi trong vận hành, góp phần chuẩn hóa cơ sở pháp lý giữa các mắt xích khác nhau trong chuỗi cung ứng.
Theo ông Đậu Anh Tuấn, hộ kinh doanh là lực lượng quan trọng, linh hoạt và năng động trong nền kinh tế, song cũng là nhóm dễ bị tổn thương nhất khi thay đổi chính sách. Bởi đa số hộ kinh doanh là nhỏ lẻ, hoạt động trong lĩnh vực bán lẻ, dịch vụ, với nguồn lực hạn chế, trình độ công nghệ còn thấp. Nếu không có sự hỗ trợ thích đáng, họ sẽ gặp khó khăn trong việc thích nghi, điều này tác động không nhỏ đến sinh kế của hàng triệu người dân.
VCCI kiến nghị miễn yêu cầu căn cước công dân trong hóa đơn cho các giao dịch nhỏ lẻ, thường xuyên như tại quán ăn, cửa hàng tạp hóa. Trong quá trình triển khai Nghị định số 70/2025/NĐ-CP, cần tăng cường hướng dẫn chi tiết, dễ hiểu qua sổ tay, infographic, video và tập huấn thực tế; thiết lập đường dây nóng thực sự hoạt động để hỗ trợ kịp thời; nghiên cứu áp dụng chính sách miễn hoặc giảm thuế trong 6 - 12 tháng đầu để hỗ trợ giai đoạn chuyển đổi; không truy thu hay xử phạt trong thời gian chuyển đổi, đặc biệt với các sai sót không cố ý...
Còn theo ông Trần Quốc Khánh, bằng mọi giá phải hỗ trợ 5,6 triệu hộ kinh doanh để góp phần giữ vững ổn định vĩ mô, bảo đảm cho mục tiêu tăng trưởng. Theo đó, việc triển khai các chính sách, trong đó có Nghị định số 70/2025/NĐ-CP “cần dựa trên tinh thần giáo dục, hỗ trợ, cảm thông và kiến tạo”.