6 thói quen giúp người Italy sống thọ trên 100 tuổi
Tại vùng Cilento bên bờ Địa Trung Hải, hàng trăm người sống thọ hơn 100 tuổi với sức khỏe thể chất và tinh thần đáng kinh ngạc. Họ không cần đến viện dưỡng lão, ít khi đi khám bác sĩ, và bí quyết của họ có thể là bài học quý giá cho cả thế giới.

Nằm ở phía Nam thành phố Naples, vùng Cilento ở Italy nổi tiếng với thiên nhiên tươi đẹp và những ngôi làng cổ yên bình. Nhưng điều khiến giới khoa học đặc biệt chú ý lại là một thực tế đáng ngạc nhiên: khoảng 300 người dân nơi đây đang sống khỏe mạnh ở độ tuổi trên 100, hầu hết không mắc bệnh tim mạch hay rối loạn thần kinh.
Giáo sư Salvatore Di Somma, người sáng lập tổ chức Great Health Science chuyên nghiên cứu về lão hóa khỏe mạnh, đã cùng các nhà khoa học từ Italy và Mỹ nghiên cứu về bí quyết sống thọ của cư dân Cilento trong suốt hơn 10 năm qua. Sáu bài học quan trọng mà nhóm nghiên cứu rút ra từ Cilento là những điều có thể áp dụng ở bất cứ đâu.
1. Dầu ô liu – không chỉ là thực phẩm
Người dân Cilento xem dầu ô liu như một phương thuốc tự nhiên. Cụ bà Nicolina (101 tuổi) dùng dầu ô liu để xoa dịu cảm lạnh và nấu ăn mỗi ngày. Đây là nguyên liệu cốt lõi của chế độ ăn Địa Trung Hải – vốn được Ancel Keys, nhà sinh lý học người Mỹ, phát hiện và đặt tên tại chính Cilento vào những năm 1950.

Một nghiên cứu của Đại học Harvard năm 2022 cho thấy, sử dụng hơn nửa thìa dầu ô liu mỗi ngày – đặc biệt khi thay thế cho bơ hoặc mayonnaise – có thể giúp tăng tuổi thọ, nhờ các đặc tính chống viêm và chống oxy hóa.
So sánh với cư dân Malmo (Thụy Điển), nơi tiêu thụ nhiều thịt đỏ và bơ, nhóm nghiên cứu nhận thấy người Cilento có mức cholesterol xấu thấp hơn, tỷ lệ bệnh tim mạch và ung thư cũng giảm rõ rệt – phần lớn nhờ vào chế độ ăn.
2. Ít thịt đỏ, nhiều cá cơm
Chế độ ăn của người Cilento giàu rau củ, đậu, ngũ cốc nguyên cám, các loại hạt, thảo mộc như hương thảo, và đặc biệt là cá cơm – loại cá giàu omega-3 tốt cho tim mạch. Họ hầu như không ăn thịt bò và rất hạn chế ăn thịt.

Các nhà khoa học đã nhiều lần cảnh báo mối liên hệ giữa tiêu thụ thịt đỏ với nguy cơ ung thư. Một nghiên cứu của Đại học Oxford năm 2019 cho thấy, chỉ ăn thịt đỏ một lần mỗi ngày có thể làm tăng nguy cơ ung thư đại trực tràng đến 20%.
Ngược lại, dù cá cơm không phổ biến trong thực đơn của nhiều nước phương Tây, đây lại là nguồn đạm lành mạnh và giàu axit béo thiết yếu giúp bảo vệ hệ tim mạch.
3. Hoạt động trí óc – từ làm bánh đến cầu nguyện
Không chỉ khỏe mạnh về thể chất, người cao tuổi ở Cilento cũng có trí tuệ minh mẫn. Bà Nicolina vẫn nhớ tên bạn bè cũ, thường xuyên làm bánh cho khách ghé chơi. Còn bà Ida, 98 tuổi, vẫn tự làm mì tươi và rất thích ca hát.
Nghiên cứu năm 2020 so sánh mức độ cô đơn và trí tuệ cảm xúc của người lớn tuổi tại Cilento và San Diego (Mỹ), cho thấy người Cilento có chỉ số minh mẫn vượt trội, phần nào nhờ lối sống gần gũi và thái độ sống tích cực.
“Họ không bị Alzheimer và tỷ lệ trầm cảm rất thấp vì sống cho hiện tại và có đức tin làm điểm tựa”, giáo sư Di Somma nhận định.
Theo nghiên cứu của Đại học UCL (Anh) năm 2023, việc duy trì sở thích và hoạt động tinh thần thường xuyên là yếu tố then chốt giúp bảo vệ sức khỏe não bộ khi tuổi cao.
4. Không viện dưỡng lão – người già sống cùng gia đình hoặc độc lập
Cilento hoàn toàn không có viện dưỡng lão. Người cao tuổi sống cùng con cháu hoặc sống một mình nhưng thường xuyên được mọi người tới thăm nom và chăm sóc.

“Các ngôi nhà ở đây được truyền qua nhiều thế hệ, tạo ra sự gắn bó, cảm giác thuộc về và tương tác liên tục giữa các thế hệ”, tiến sĩ David Brenner, Giám đốc Viện Sanford Burnham Prebys, cho biết.
Sự gắn bó này tạo nên một mạng lưới xã hội bền chặt, giúp người lớn tuổi cảm thấy có ích, được yêu thương và tránh được cảm giác cô đơn – một yếu tố nguy hiểm đối với sức khỏe tinh thần và thể chất ở tuổi già.
5. Làm vườn, đi bộ dốc – thể dục là một phần cuộc sống
Địa hình đồi núi cùng đất đai màu mỡ khiến việc làm vườn và đi bộ lên xuống dốc trở thành hoạt động thường nhật của người dân Cilento. Họ không cần đến phòng gym – thể dục là một phần tự nhiên trong lối sống.

Nghiên cứu năm 2023 công bố trên tạp chí GeroScience khẳng định đi bộ thường xuyên giúp cải thiện sức khỏe tim mạch, giảm huyết áp. Còn nghiên cứu năm 2024 cũng chỉ ra làm vườn giúp tăng cường thể lực và cải thiện thói quen ăn uống.
6. Ít vật chất, nhiều hạnh phúc
Cuộc sống ở Cilento rất đơn giản: không xe hơi, không điện thoại đắt tiền, không hàng hiệu. Họ không có nhiều tiền, nhưng lại có chất lượng sống cao. Bà Nicolina dành buổi chiều nghe đài phát thanh và chuẩn bị đồ ăn cho người thân, bạn bè đến thăm.
“Họ có nghị lực vượt qua khó khăn và thái độ sống lạc quan”, tiến sĩ Brenner nhận xét. Một nghiên cứu năm 2022 cũng cho thấy người dân nơi đây có tinh thần lạc quan, bền bỉ nhờ gắn bó với đất đai, gia đình và tín ngưỡng.

Không chỉ là lối sống
Dù những thói quen trên đóng vai trò quan trọng, nhưng các nhà khoa học vẫn tiếp tục nghiên cứu sâu hơn về yếu tố sinh học, từ tế bào gốc đến các vấn đề chuyển hóa, nhằm tìm hiểu cơ chế di truyền và sinh học đứng sau tuổi thọ phi thường của người Cilento.
Tuy vậy, những gì chúng ta có thể rút ra ngay hôm nay là: hãy ăn đơn giản hơn, đi bộ nhiều hơn, giữ kết nối với người thân, sống tích cực và học cách bằng lòng với hiện tại. Đó có thể là “công thức sống thọ” đơn giản mà hiệu quả – không chỉ ở Cilento, mà cho tất cả chúng ta.