Cảnh báo tắm nước lạnh trong ngày nắng nóng: Cẩn thận nguy hiểm

Cơ chế làm mát tự nhiên của cơ thể

Cơ thể người hoạt động tối ưu ở mức nhiệt độ trung bình khoảng 37°C. Khi thân nhiệt tăng cao, trung khu điều hòa thân nhiệt ở não sẽ phát tín hiệu đến các mạch máu và cơ gần da, kích hoạt các cơ chế làm mát.

Để hạ nhiệt, cơ thể sử dụng nhiều phương thức. Khoảng 60% lượng nhiệt được phát ra môi trường xung quanh thông qua bức xạ nhiệt. Khoảng 22% nhiệt lượng được giải phóng thông qua mồ hôi. Khi nhiệt độ môi trường vượt qua thân nhiệt, đổ mồ hôi trở thành cơ chế chính để giảm nhiệt.

Ngoài ra, cơ thể còn mất nhiệt qua đối lưu (khi tiếp xúc với không khí hoặc chất lỏng mát hơn) và dẫn nhiệt (khi tiếp xúc với bề mặt mát). Các mạch máu dưới da giãn nở để máu lưu thông ra gần bề mặt da - nơi mát hơn - giúp tỏa nhiệt. Đồng thời, lông trên da nằm sát để không cản trở không khí làm mát bề mặt cơ thể.

Vì sao tắm lạnh có thể gây phản tác dụng?

Khi thời tiết quá nóng, những cơ chế trên có thể không tạo cảm giác đủ “mát”, khiến nhiều người chọn tắm nước lạnh như một cách giải nhiệt tức thì. Tuy nhiên, điều này có thể tiềm ẩn những nguy hiểm.

Mặc dù tắm nước lạnh có thể đem lại cảm giác dễ chịu ngay tức thì, nhưng cơ chế sinh lý của cơ thể lại phản ứng ngược. Khi tiếp xúc với nước lạnh, các mạch máu dưới da co lại (co mạch), làm giảm lưu lượng máu tới bề mặt da - nơi cần thiết để tỏa nhiệt. Điều này khiến nhiệt độ cơ thể khó thoát ra ngoài và tiếp tục tích tụ ở các cơ quan nội tạng.

Nói cách khác, cơ thể bị “đánh lừa” rằng không cần làm mát nữa mà cần giữ nhiệt. Trong một số trường hợp, việc chuyển đột ngột từ môi trường nóng sang nước lạnh có thể gây nguy hiểm.

Theo các chuyên gia, tiếp xúc với nước khoảng 15°C có thể kích hoạt phản ứng “sốc lạnh”, làm co mạch máu dưới da đột ngột, khiến huyết áp tăng cao do tim phải bơm máu mạnh hơn để vượt qua sức cản. Đây là phản ứng đặc biệt nguy hiểm với những người có bệnh lý tim mạch như bệnh động mạch vành. Trong những trường hợp nghiêm trọng, phản ứng này có thể dẫn đến rối loạn nhịp tim hoặc đột tử.

Tuy nhiên, các chuyên gia cũng khẳng định những tình huống như vậy là hiếm gặp, nhất là khi tắm nước lạnh tại nhà. Dù vậy, việc ngâm mình trong nước đá hoặc dội nước lạnh đột ngột sau khi phơi nắng lâu nên được hạn chế.

Tắm nước nóng có giúp làm mát?

Một số người cho rằng tắm nước nóng sẽ giúp cơ thể toát mồ hôi nhanh hơn và từ đó làm mát. Tuy nhiên, thực tế cho thấy nước nóng truyền nhiệt ngược vào cơ thể - điều này khiến thân nhiệt tăng thêm thay vì giảm.

Bởi vậy, vào những ngày nắng nóng, phương án hiệu quả nhất là tắm bằng nước âm ấm hoặc mát nhẹ. Các nghiên cứu cho thấy nhiệt độ nước lý tưởng để giúp làm mát là khoảng 26–27°C. Nhiệt độ này đủ để làm giãn mạch, đưa máu ra bề mặt da mà không khiến cơ thể “hoảng loạn” và kích hoạt cơ chế giữ nhiệt.

Nước lạnh kém hiệu quả trong việc làm sạch cơ thể

Một lý do khác để cân nhắc bỏ qua nước lạnh là khả năng làm sạch da. Khi cơ thể nóng lên, mồ hôi tiết ra và trộn lẫn với bã nhờn cùng vi khuẩn trên da - nguyên nhân chính gây ra mùi cơ thể.

Các nghiên cứu cho thấy nước lạnh kém hiệu quả trong việc loại bỏ bã nhờn và bụi bẩn so với nước ấm. Nước lạnh cũng làm da co lại, dễ khiến chất bẩn và dầu thừa bị giữ lại trong lỗ chân long, từ đó hình thành mụn đầu đen, mụn đầu trắng hoặc mụn trứng cá. Trong khi đó, nước ấm hoặc âm ấm giúp làm mềm bề mặt da và hỗ trợ quá trình làm sạch tốt hơn.

Tắm đúng cách để giải nhiệt an toàn

Như vậy, trong những ngày hè nắng nóng, tắm nước lạnh có thể không phải là lựa chọn tối ưu như nhiều người vẫn nghĩ. Nếu bạn cần làm mát sau khi ở ngoài nắng hoặc vận động trong môi trường nóng, các chuyên gia khuyến nghị nên chọn tắm nước mát nhẹ hoặc nước âm ấm. Điều này vừa giúp cơ thể giải nhiệt hiệu quả, vừa tránh được những phản ứng sinh lý có hại.

Nếu vẫn muốn tắm lạnh, hãy thực hiện từ từ - ví dụ như giảm dần nhiệt độ nước hoặc dội từng phần cơ thể để tránh gây sốc cho hệ điều hòa thân nhiệt.

Hồng Nhung