Cần xử lý triệt để vấn nạn “phi tang” hàng giả, hàng nhái
Việc nhiều người vứt bỏ hàng giả, hàng nhái để né trách nhiệm cho thấy tác động lớn từ việc các cơ quan chức năng mở đợt cao điểm xử lý hàng gian, hàng giả, hàng kém chất lượng. Phải chăng đã đến lúc chúng ta cần phải xử lý triệt để vấn nạn buôn bán hàng giả, hàng nhái đã tồn tại lâu năm trên thị trường.
“Có tật - giật mình”
Khi lực lượng chức năng ra quân xử lý mạnh tay hàng loạt vụ việc liên quan đến kinh doanh, vận chuyển thực phẩm và hàng hoá tiêu dùng không rõ nguồn gốc trong thời gian qua thì cũng đồng thời xuất hiện hàng loạt vụ vứt bỏ, tiêu huỷ hàng hoá quá hạn sử dụng, không rõ nguồn gốc, hàng giả, hàng nhái một cách vô tội vạ.
Những động thái “phi tang” này cho thấy một số lượng rất lớn hàng không rõ nguồn gốc đã từng “xâm nhập” trót lọt vào thị trường và thậm chí đến tay người tiêu dùng cho tới khi có sự can thiệp của cơ quan chức năng.
Đáng chú ý là vụ việc hồi cuối tháng 5 tại xã La Phù, huyện Hoài Đức, Hà Nội, nơi người dân phát hiện hàng trăm thùng bánh kẹo, thực phẩm ăn nhanh bị đổ chất đống ngay ven đường cùng rác thải sinh hoạt, bốc mùi hôi thối khiến khu vực này vô cùng mất vệ sinh, ô nhiễm môi trường. Đáng lo ngại, đây không phải lần đầu khu vực này ghi nhận tình trạng vứt bỏ thực phẩm quy mô lớn.
Hay mới đây, sáng ngày 21/6, nhiều người khi lưu thông qua tuyến đường Cienco 5, đoạn cách ngã tư đèn đỏ Thanh Thùy khoảng 3-4 km hướng đi Hà Đông (Hà Nội) phát hiện một lượng lớn thỏi son bị vứt la liệt ven đường. Ước tính có đến hàng ngàn thỏi son thuộc nhiều nhãn hiệu khác nhau, trong đó nhiều nhất là dòng sản phẩm trên vỏ ghi thương hiệu Black Rouge (Hàn Quốc). Nhiều thỏi son vẫn còn nguyên tem mác, nguyên hộp giấy bao bọc bên ngoài, không có dấu hiệu đã qua sử dụng, khiến không ít người hoang mang về nguồn gốc và lý do số mỹ phẩm này bị vứt bỏ một cách bất thường.
Có thể thấy từ các vụ đổ bỏ hàng hóa nói trên là biểu hiện của sự “có tật - giật mình” của những tổ chức, cá nhân làm ăn gian dối. Nó cho thấy sự đa dạng và quy mô của thị trường hàng giả cũng như nguy cơ gây hại cho sức khỏe cộng đồng. Những sản phẩm bị vứt như rác cũng là hồi chuông cảnh tỉnh về thực trạng buông lỏng quản lý tại một số địa phương, của sàn thương mại điện tử và sự dễ dãi của người tiêu dùng khi tin vào những lời quảng cáo thiếu kiểm chứng. Hiện tượng trên cũng cho thấy hiệu quả của đợt ra quân cao điểm xử lý hàng gian, hàng giả, hàng kém chất lượng của Bộ Công an.
Đẩy mạnh công tác thanh tra, kiểm tra
Về mặt pháp lý, hành vi sản xuất, kinh doanh, phân phối hàng giả, hàng kém chất lượng phải đối mặt với nhiều chế tài nghiêm khắc. Các chế tài hành chính đối với hành vi này đã được quy định trong Luật Xử lý vi phạm hành chính, Nghị định số 98/2020/NĐ-CP (được sửa đổi, bổ sung bởi Nghị định số 17/2022/NĐ-CP và Nghị định số 24/2025/NĐ-CP) về xử phạt vi phạm hành chính trong hoạt động thương mại, sản xuất, buôn bán hàng giả, hàng cấm và bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng.
Về trách nhiệm hình sự, nếu hành vi phân phối hàng giả, hàng kém chất lượng đạt đến mức độ nghiêm trọng, gây hậu quả lớn hoặc thu lợi bất chính cao, người vi phạm có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự về các tội: Sản xuất, buôn bán hàng giả (Điều 192, Bộ luật Hình sự); sản xuất, buôn bán hàng giả là lương thực, thực phẩm, phụ gia thực phẩm (Điều 193); sản xuất, buôn bán hàng giả là thuốc chữa bệnh, thuốc phòng bệnh (Điều 194); sản xuất, buôn bán hàng giả là vật phẩm dùng để chữa bệnh, phòng bệnh (Điều 195)...
Ngoài ra, căn cứ Luật Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng thì người tiêu dùng có quyền yêu cầu bồi thường thiệt hại khi mua phải hàng giả, hàng kém chất lượng. Hàng giả còn liên quan đến vi phạm quyền sở hữu trí tuệ và người vi phạm có thể bị xử lý theo các quy định của Luật Sở hữu trí tuệ...
Tuy nhiên, việc xử lý các hành vi vi phạm đòi hỏi một chiến lược dài hạn hướng tới xây dựng một thị trường minh bạch, bảo vệ cả người tiêu dùng lẫn các doanh nghiệp chân chính. Trong đó, biện pháp cốt lõi là tăng cường kiểm tra, thanh tra và xử lý nghiêm minh; ngoài kiểm tra định kỳ, còn phải kiểm tra đột xuất dựa trên thông tin tố giác.
Mới đây nhất, sáng 20/6, Giám đốc Công an thành phố Hà Nội Trung tướng Nguyễn Thanh Tùng đã cùng đoàn công tác gồm đại diện lãnh đạo Công an thành phố, Sở Công Thương Hà Nội và Uỷ ban nhân dân huyện Hoài Đức đến làm việc và kiểm tra thực tế hoạt động sản xuất kinh doanh và công tác đấu tranh chống hàng lậu, hàng giả, gian lận thương mại, xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ và vi phạm về an toàn thực phẩm trên địa bàn xã La Phù, huyện Hoài Đức. Qua đó, cho thấy sự quyết tâm của Công an thành phố Hà Nội trong việc ngăn chặn tình trạng buôn bán, tiêu huỷ tràn lan hàng hoá không rõ nguồn gốc, hàng giả, hàng nhái.
Có thể nói, tình trạng tẩu tán, phi tang hàng hóa kém chất lượng, hàng giả, hàng nhái đang dần trở thành “vùng tối” trong quản lý thị trường. Nếu không được xử lý dứt điểm, hành vi này không chỉ gây hậu quả về môi trường, kinh tế mà còn làm xói mòn lòng tin của người tiêu dùng – một yếu tố sống còn của bất kỳ nền kinh tế thị trường nào. Đó là trách nhiệm của toàn xã hội, trong đó chính quyền, người dân và doanh nghiệp đều phải đóng vai trò trung tâm, nhằm xây dựng một thị trường tiêu dùng an toàn, văn minh và bền vững.