Cuộc không kích của Mỹ có "xóa sổ" được chương trình hạt nhân của Iran?
Ngay sau khi Mỹ tiến hành các cuộc không kích vào ba cơ sở hạt nhân trọng yếu của Iran, Tổng thống Donald Trump đã tuyên bố chiến dịch đã “hoàn toàn xóa sổ” các mục tiêu. Tuy nhiên, thực tế hiện trường và đánh giá quốc tế cho thấy bức tranh phức tạp hơn nhiều.
sau cuộc tấn công ngày 22/6/2025. Ảnh: US DoD /Reuters
Mục tiêu tấn công: Ba cơ sở hạt nhân trọng yếu
Cơ quan Năng lượng Nguyên tử Iran xác nhận ba cơ sở hạt nhân Fordow, Isfahan và Natanz của nước này đã bị tấn công. Tuy nhiên, phía Iran khẳng định chương trình hạt nhân của họ sẽ không bị gián đoạn. Cơ quan Năng lượng Nguyên tử Quốc tế (IAEA) và Iran đều xác nhận không có dấu hiệu nhiễm phóng xạ tại các khu vực bị không kích.
tại Nhà Trắng ở Washington khi ông Trump ra lệnh tấn công Iran. Ảnh: Nhà Trắng
Theo Hội Trăng lưỡi liềm đỏ Iran, không có thiệt hại về người trong các vụ tấn công, phù hợp với thông tin các cơ sở đã được sơ tán từ trước. Bộ Y tế Iran cũng xác nhận các nạn nhân bị thương không có dấu hiệu nhiễm xạ. Phía quân đội Mỹ tuyên bố chiến dịch được chuẩn bị trong nhiều tuần và đã phối hợp trước với Israel. Lầu Năm Góc hiện vẫn đang tiến hành đánh giá thiệt hại.
hạt nhân ở Iran. Ảnh: Nhà Trắng
Fordow “không bị phá hủy hoàn toàn”
Cơ sở làm giàu uranium Fordow được xem là mục tiêu khó tiếp cận nhất do được đặt sâu bên dưới dãy núi Zagros, với lớp đá phủ dày từ 45 đến 90m. Cấu trúc địa chất gồm đá vôi và dolomit, cùng các đứt gãy trầm tích, được cho là làm suy yếu hiệu quả của các vụ nổ từ bên ngoài.
ngày 22/6/2025.
Chiến dịch mang tên mật “Midnight Hammer” được thực hiện bởi 7 máy bay ném bom tàng hình B-2 Spirit khởi hành từ Mỹ, phối hợp với tên lửa hành trình Tomahawk phóng từ các tàu chiến ở phía Nam Iran. Đây là lần đầu tiên Mỹ sử dụng bom xuyên boongke hạng nặng 13.600kg trong thực chiến, với tổng cộng 12 quả được thả xuống Fordow vào khoảng 2 giờ 10 sáng ngày 22/6 theo giờ Iran.
Việc sử dụng lượng bom lớn cho thấy Mỹ không tin rằng một đòn đánh đơn lẻ có thể xuyên phá lớp bảo vệ của cơ sở. Kết quả của cuộc tấn công phụ thuộc lớn vào loại bê tông Iran đã sử dụng. Nhiều chuyên gia nhận định loại bê tông này có khả năng chịu áp lực lớn hơn mức 5.000 psi - vốn là mức chuẩn khi tính toán hiệu quả của vũ khí xuyên boongke.
Video ghi lại hiện trường cho thấy có đám cháy sau vụ tấn công, trong khi ảnh vệ tinh công bố sau đó cho thấy một số thay đổi về địa hình sườn núi - có thể là dấu vết của các vụ nổ. Tuy nhiên, các tòa nhà hỗ trợ chính dường như vẫn nguyên vẹn. Nơi bị đánh cũng không trùng khớp với vị trí đường hầm chính, vốn được cho là mục tiêu ưu tiên.
Hai quan chức Israel chia sẻ với New York Times rằng, Fordow bị hư hại nặng nhưng “không bị phá hủy hoàn toàn” - trái ngược với tuyên bố “xóa sổ” của ông Donald Trump. Tổng Giám đốc IAEA Rafael Grossi cũng cho biết, chưa thể đánh giá mức độ hư hại bên dưới lòng đất: “Có thể là đáng kể, nhưng hiện không ai, kể cả chúng tôi, có thể khẳng định cụ thể”.
Isfahan và Natanz: Có ảnh hưởng
Tại Isfahan, tên lửa hành trình Tomahawk được phóng từ tàu ngầm lớp Ohio đã đánh trúng trung tâm công nghệ hạt nhân. Video ghi lại cho thấy vụ nổ ở khoảng cách xa. Theo IAEA, có ít nhất 10 công trình bị ảnh hưởng, trong đó có cơ sở sản xuất thanh nhiên liệu. Tuy nhiên, các mục tiêu bị đánh tại Isfahan hoặc không chứa vật liệu hạt nhân, hoặc chỉ có lượng nhỏ uranium tự nhiên hoặc làm giàu thấp.
Cơ sở Natanz - từng bị Israel không kích trước đó - tiếp tục bị tấn công vào khu vực làm giàu uranium ngầm. Hình ảnh vệ tinh cho thấy các tòa nhà phía trên bị hư hại mới, cùng các hố bom mới ở trung tâm khu vực. Trước đó, Natanz từng làm giàu uranium ở mức 60%, thấp hơn ngưỡng vũ khí hạt nhân.
Khả năng chương trình hạt nhân Iran bị “xóa sổ”?
Các quan chức Iran khẳng định đã di dời vật liệu và sơ tán các cơ sở hạt nhân từ trước. Hình ảnh vệ tinh chụp vài ngày trước cho thấy hoạt động xe tải bất thường tại Fordow - nhiều khả năng để vận chuyển uranium ra khỏi cơ sở.
Ông Hassan Abedini, Phó trưởng Ban Chính trị của Đài truyền hình quốc gia Iran tuyên bố: “Lượng uranium làm giàu đã được chuyển đi. Không còn vật liệu nào có thể gây rò rỉ phóng xạ tại hiện trường”. Ba ngày trước đòn tấn công, 16 xe tải đã được ghi nhận tại lối vào Fordow.
ngày 22/6/2025.
Người đứng đầu Cơ quan Năng lượng nguyên tử Iran, ông Mohammad Eslami còn cho biết, Iran có một cơ sở làm giàu khác “an toàn và không thể bị tấn công”, nơi vẫn có thể đặt các máy ly tâm.
Giới phân tích cho rằng, dù có thể gây gián đoạn tạm thời hoạt động vật lý của các cơ sở hạt nhân Iran, hoặc làm chậm chương trình thông qua ám sát các nhà khoa học nước này như từng xảy ra thì tri thức kỹ thuật mà Iran tích lũy trong nhiều thập kỷ là điều không thể phá hủy.
Câu hỏi lớn còn bỏ ngỏ là: Liệu đòn tấn công có khiến Iran chùn bước và ngừng chương trình hạt nhân, hay sẽ khiến Tehran tăng tốc hướng tới mục tiêu phát triển vũ khí hạt nhân trong tương lai gần?