Bắc Giang - Bắc Ninh: Cần làm gì để hạ nhiệt cơn "khát" cát?
Nhu cầu cung lớn, trong khi sản lượng cát cung ứng chỉ đáp ứng khoảng 40–50% nhu cầu thực tế của các công trình. Hàng hiếm, giá cát 'nhảy múa' và tăng đột biến. Tình trạng đã khiến cho cả người dân và các doanh nghiệp xây dựng lao đao, quay cuồng, làm chậm tiến độ thi công, chậm tiến độ giải ngân vốn đầu tư công, tăng chi phí xây dựng, thậm chí khiến một số công trình phải tạm dừng, đội vốn...
Có tiền giờ cũng chịu…chết !
Không còn sự ồn ào, náo nhiệt tấp nập xe ô tô trọng tải ra vào, suốt gần 2 tháng qua tại các bãi tập kết cát dọc tuyến sông Cầu và sông Đuống ( khu vực tỉnh Bắc Ninh) trở nên “vắng như chùa bà đanh”. Bởi lẽ, nguồn cát từ các mỏ khai thác hợp pháp tại khu vực Bắc Bộ, đặc biệt là từ các tỉnh lân cận như Bắc Giang, Phú Thọ, Hưng Yên... bị sụt giảm mạnh.
Như một điều tất yếu, cái gì càng khan hiếm, thì càng có giá trị. Giá cát theo "thời" cũng vì thế mà "leo thang" tăng đột biến, từ mức trung bình 170.000 đồng/m³ đã tăng lên 350.000–400.000 đồng/m³.
Theo chia sẻ của một số doanh nghiệp kinh doanh vật liệu xây dựng tại tỉnh Bắc Ninh: Trước đây giá cát cao nhất cũng chỉ quanh mức 150.000 đồng/m³, nay đã vọt lên hơn 300.000 đồng, có nơi chạm mốc 500.000 đồng, thậm chí còn hơn thế nữa mà vẫn không có hàng để mua...
Cát là vật liệu xây dựng chính, lại đang vào "mùa xây dựng", nên các doanh nghiệp vẫn phải chấp nhận cái giá chạm "đỉnh". Song, nguồn cung cấp vẫn khan hiếm, nhiều doanh nghiệp đành phải đóng cửa "đợi hàng"...
"Lúc này có tiền cũng chịu... chết, không thể chủ động mua được hàng, vì thị trường khan hiếm quá và giá "nhảy múa" quá", nhiều doanh nghiệp cung cấp vật liệu xây dựng cho hay.
Cũng theo chia sẻ của nhiều doanh nghiệp trên địa bàn tỉnh Bắc Giang, việc khan hiếm nguyên liệu và tăng giá cũng tạo điều kiện cho thị trường “chợ đen” hoạt động mạnh, tình trạng đầu cơ, găm hàng, bán phá giá diễn ra khá phổ biến. Một số đầu nậu thậm chí còn cung cấp cát không rõ nguồn gốc, tiềm ẩn nguy cơ ảnh hưởng đến chất lượng công trình.
Thị trường "quay cuồng" trong cơn khát cát này, nguyên nhân chính được xác định là do cơ quan chức năng đang siết chặt quản lý khai thác khoáng sản trái phép và nhiều mỏ khai thác cát chưa hoàn thiện thủ tục pháp lý đã bị đóng cửa, dừng hoạt động.
Theo báo cáo của Sở Xây dựng tỉnh Bắc Ninh, từ đầu quý II/2025, sản lượng cát cung ứng chỉ đáp ứng khoảng 40–50% nhu cầu thực tế của các công trình trong tỉnh...
Doanh nghiệp "ngủ đông" vì thiếu cát
Nguồn cung cấp cát bị thiếu hụt, dẫn đến nhiều hệ lụy kéo theo. Ngay cả tiến độ giải ngân vốn đầu tư công cũng bị ảnh hưởng nghiêm trọng, dẫn tới nguy cơ chậm bàn giao, chậm giải ngân và đội vốn...Đại diện một công ty xây dựng ở Bắc Ninh đang thi công tuyến đường trọng điểm vành đai 4 chia sẻ, khoảng 2 tháng trở lại đây, nguồn nguyên vật liệu cát đắp để làm đường rất khan hiếm. Đây cũng là nguyên nhân gây ảnh hưởng đến tiến độ thi công xây dựng Vành đai 4 của đơn vị qua địa phận tỉnh Bắc Ninh.
Đơn vị cũng đã tìm nhiều giải pháp nhằm "hạ nhiệt"cơn khát cát tạm thời như liên hệ với những chủ mỏ cát được cấp phép khai thác kê khai trong hồ sơ thì gần như những đầu mối này đều không đủ nguồn cung cấp vật liệu cho các công trình trọng điểm. Do Chính phủ đang triển khai nhiều biện pháp mạnh tay đối với việc siết chặt trong công tác quản lý khai thác tài nguyên khoáng sản đặc biệt là cát và tàu thuyền lưu thông”.
Không chỉ các nhà thầu xây dựng, nhiều doanh nghiệp sản xuất bê tông thương phẩm, gạch không nung, ống cống bê tông… cũng rơi vào tình trạng “ngủ đông” hoạt động vì cát là nguyên liệu chủ lực không thể thay thế.
Giám đốc một công ty trạm trộn bê tông đang hoạt động sản xuất trên địa bàn tỉnh Bắc Giang cho biết, thời điểm này công ty không có nguyên vật liệu cát để mua, thậm chí nhiều chỗ còn không có cát mà nhập dù có lúc giá cát lên tới 800.000/m3, khiến đơn vị gặp nhiều khó khăn trong sản xuất. Nhẩm tính sơ qua, thiệt hại mỗi ngày của công ty lên tới hàng vài chục triệu đồng, thậm chí cả trăm triệu đồng. Do đó, đơn vị mong muốn các sở, ban ngành sớm có những biện pháp tháo gỡ để ngành xây dựng vượt qua khó khăn, sớm ổn định trở lại.
Thừa nhận tình trạng khan hiếm cát trên địa bàn tỉnh, đại diện cơ quan ngành quản lý xây dựng của tỉnh Bắc Ninh nhấn mạnh: Tình trạng khan hiếm cát hiện nay không chỉ ảnh hưởng đến doanh nghiệp mà còn tác động đến tiến độ các công trình trọng điểm của tỉnh, đặc biệt là các dự án hạ tầng giao thông, khu đô thị mới, trường học, bệnh viện… Nhiều dự án hạ tầng đang bị đình trệ hoặc thi công cầm chừng. Tiến độ giải ngân vốn đầu tư công cũng bị ảnh hưởng nghiêm trọng, dẫn tới nguy cơ chậm bàn giao, chậm giải ngân và đội vốn...
Thực tế, cát vẫn được xem là một trong những vật liệu chủ lực của ngành xây dựng. Để giải toán căn cơ bài toán "khát cát" theo các chuyên gia cần có sự vào cuộc đồng bộ của các cấp chính quyền và ngành chức năng để sớm có giải pháp hiệu quả, ổn định thị trường và đảm bảo tiến độ các công trình xây dựng. Về lâu dài, cần chiến lược quy hoạch khoáng sản rõ ràng và thúc đẩy chuyển đổi sang vật liệu thân thiện với môi trường để thay thế sự phuộc vào nguồn nguyên liệu xây dựng truyền thống.