Báo chí - lực lượng tiên phong truyền thông chính sách

Báo chí không chỉ truyền tải thông tin mà còn góp phần phản biện, điều phối và lan tỏa tinh thần chính sách vào đời sống thực tiễn.

Phát huy vai trò "người gác cổng thông tin"

Theo TS. Lê Vệ Quốc, Cục trưởng Cục Phổ biến, giáo dục pháp luật và Trợ giúp pháp lý (Bộ Tư pháp), Nghị quyết số 66-NQ/TW là sự kết tinh tập trung tất cả những tư tưởng, quan điểm, định hướng lớn của Đảng, Nhà nước và đặc biệt là của Tổng Bí thư Tô Lâm đối với việc đổi mới tư duy xây dựng pháp luật và thực thi pháp luật. Trong đó đề ra nhiều nhóm nhiệm vụ, giải pháp để triển khai một cách quyết liệt, đồng bộ, thực chất, hiệu quả.

Cụ thể, trong Nghị quyết 66 đặt ra yêu cầu phải xây dựng một chuyên mục truyền thông những chính sách, chủ trương lớn về pháp luật vào khung giờ thu hút khán thính giả. Điều đó khẳng định, để nghị quyết đi vào cuộc sống thì vai trò của truyền thông rất quan trọng.

Theo các chuyên gia, Nghị quyết 66 nhấn mạnh tới việc đổi mới phương thức phổ biến, giáo dục pháp luật phù hợp với chuyển đổi số và hội nhập quốc tế sâu rộng. Trong đó, báo chí giữ vai trò trung tâm không chỉ để lan tỏa mà còn để hiệu chỉnh thông điệp chính sách, làm rõ những điểm mới, những điểm khó, những điểm dễ hiểu sai, góp phần ngăn chặn suy diễn sai lệch hoặc xuyên tạc.

Đứng trước yêu cầu phải đổi mới cách làm truyền thông đồng bộ, quyết liệt, thực chất, hiệu quả; truyền thông chính sách phải là công cụ đi trước, mở đường, dẫn dắt nhận thức, kích hoạt hành động, lan tỏa tinh thần nghị quyết đến từng cán bộ, đảng viên, người dân và doanh nghiệp. Đồng thời, truyền thông không thể chỉ "hô hào khẩu hiệu" mà phải cụ thể hóa chính sách thành thông điệp ngắn gọn, dễ hiểu, dễ nhớ, dễ thực hiện.

Gạn đục khơi trong giữa "biển thông tin"

Theo các chuyên gia, báo chí đóng vai trò quan trọng trong việc lan tỏa thông tin pháp luật chính thống, đầy đủ, dễ tiếp cận theo tinh thần nội dung của Nghị quyết 66 đến toàn thể nhân dân.

Trong thời đại số, các nghị quyết, luật pháp không còn đơn thuần được phổ biến qua văn bản mà cần hiện diện trên các nền tảng xã hội, dưới các định dạng phù hợp với xu hướng tiếp nhận mới. Báo chí - đặc biệt là báo chí chính thống, giữ vai trò như "người gác cổng thông tin", không chỉ đưa ra thông tin đúng mà còn phải kiên quyết phản bác các luận điệu sai trái, tạo "hàng rào miễn dịch" cho công chúng trước các luồng thông tin độc hại.

Điều đó đòi hỏi, việc tổ chức truyền thông cần được tiến hành bài bản, tránh hình thức, đồng thời gắn với nhu cầu thực tiễn. Báo chí cần làm rõ mạch logic của chính sách, đưa ví dụ cụ thể, liên hệ với thực tiễn, sử dụng ngôn ngữ gần gũi, dễ hiểu, để mọi nhóm đối tượng đều có thể tiếp cận chính sách hiệu quả.

"Cơ quan báo chí truyền thông cần vào cuộc, nhận diện chính xác, đầy đủ, sâu sắc điểm nghẽn của điểm nghẽn về thể chế nghĩa là như thế nào, xuất phát, bắt nguồn từ đâu. Để từ đó có những nhận thức đúng đắn, tạo ra mạch truyền thông đi đúng trọng tâm, đúng chỗ, giúp các cấp lãnh đạo có sự đánh giá, nhìn nhận. Đặc biệt, giúp cho các cơ quan tham mưu xây dựng và hoạch định chính sách nhận diện rõ vai trò, trách nhiệm của mình ở đâu trong câu chuyện điểm nghẽn đó..." - TS. Lê Vệ Quốc nhấn mạnh.

Trong bối cảnh công nghệ ngày càng chi phối hành vi tiếp nhận thông tin của công chúng, báo chí cần được trang bị các công cụ hiện đại như AI, dữ liệu lớn, truyền thông số, để thực hiện vai trò truyền thông chính sách một cách nhanh chóng, chính xác và hiệu quả hơn.

Theo Phó Cục trưởng Cục Phổ biến, giáo dục pháp luật và Trợ giúp pháp lý Phan Hồng Nguyên, truyền thông chính sách hiện đại cần gắn với chuyển đổi số, đa nền tảng, sử dụng nhiều hình thức tương tác như tọa đàm, bản tin pháp luật, video ngắn, đồ họa số, để phù hợp với xu hướng tiếp nhận thông tin mới của xã hội. Từ đó, không chỉ nâng cao khả năng tiếp cận mà còn đo lường mức độ hiểu, đồng thuận và thực thi chính sách, giúp cơ quan soạn thảo có dữ liệu để đánh giá và điều chỉnh chính sách trong thực tế.

Phản ánh, phản biện và đồng kiến tạo chính sách

Trong môi trường số, báo chí còn giữ vai trò "gạn đục khơi trong" giữa biển thông tin, giúp công chúng phân biệt được đâu là thông tin chính thống, đâu là luận điệu xuyên tạc. Muốn làm được điều đó, báo chí cần được trang bị đầy đủ về năng lực pháp lý, tư duy chính sách, kỹ năng truyền thông hiện đại và bản lĩnh chính trị vững vàng. Thực tiễn đặt ra yêu cầu cấp thiết về nâng chuẩn cơ quan báo chí, không chỉ về mặt kỹ thuật - công nghệ mà cả về định hướng chính trị, chuyên môn pháp lý và đạo đức nghề nghiệp.

Theo các chuyên gia, chỉ khi báo chí có năng lực phân tích chính sách sâu sắc, có quan điểm độc lập, khách quan, thì mới có thể hỗ trợ cơ quan soạn thảo nhìn rõ vai trò, trách nhiệm của mình trong giải quyết các bất cập thể chế.

Trong nhiều trường hợp, chính báo chí là nơi đầu tiên "bắt sóng" những bất cập của pháp luật khi đi vào thực tiễn; là nơi phác họa những khoảng trống pháp lý, thúc đẩy cơ quan chức năng sửa đổi. Vai trò đó không chỉ thể hiện qua những bài phản ánh, phóng sự điều tra, mà còn qua những bài viết phân tích chính sách, giải nghĩa pháp luật một cách hệ thống, dễ tiếp cận.

Truyền thông chỉ thực sự có giá trị khi nó được hiểu đúng, được đồng thuận và được thi hành hiệu quả. Điều này đòi hỏi phải có một quá trình truyền thông bài bản, chính xác, sinh động, đúng thời điểm và đúng đối tượng. Mỗi bài báo, mỗi tuyến nội dung, mỗi phân tích chính sách sắc bén của phóng viên, biên tập viên không chỉ góp phần truyền thông, mà còn tham gia vào quy trình tái cấu trúc tư duy pháp lý trong xã hội.

Theo TS. Lê Vệ Quốc, trong Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật vừa có hiệu lực, lần đầu tiên trong Luật có quy định trách nhiệm truyền thông dự thảo chính sách của các cơ quan chủ trì đề xuất chính sách và xây dựng văn bản quy phạm pháp luật. Điều đó có nghĩa các cơ quan này phải phối hợp, đồng hành với các cơ quan báo chí, thực hiện truyền thông chính sách, lấy ý kiến rộng rãi... Truyền thông chính sách phải là hoạt động đồng hành từ đầu đến cuối, từ khâu hình thành ý tưởng, xây dựng dự thảo, lấy ý kiến nhân dân cho đến khi chính sách ban hành và đi vào đời sống.

Thanh Điểu