Giữ vững giá trị cốt lõi
Từ những trang giấy in, đến tin tức được lan truyền thần tốc trên không gian số, báo chí đang chuyển mình mạnh mẽ. Tuy nhiên, các giá trị cốt lõi vẫn là “kim chỉ nam”, khẳng định chỗ đứng của Báo chí Cách mạng Việt Nam.
Phản ánh và kiến tạo hiện thực
Khác với nhiều nền báo chí trên thế giới, báo chí Việt Nam được định danh là báo chí cách mạng ngay từ những bước đi đầu tiên. Kế thừa và phát triển quan điểm của chủ nghĩa Mác - Lênin, Chủ tịch Hồ Chí Minh luôn coi báo chí là một bộ phận của sự nghiệp cách mạng, là vũ khí sắc bén trong công cuộc đấu tranh giành độc lập dân tộc và xây dựng cuộc sống mới của Nhân dân lao động. Nhiệm vụ này đòi hỏi phải đề cao chính nghĩa, nói lên sự thật và lên án cái ác, tất cả nhằm mục đích cao cả là phụng sự nhân dân và quốc gia.
Trong suốt tiến trình cách mạng, dưới sự lãnh đạo của Đảng và Chủ tịch Hồ Chí Minh, báo chí cách mạng Việt Nam luôn phấn đấu hoàn thành sứ mệnh của mình, đóng góp đáng kể vào những thắng lợi vang dội của dân tộc trong các thời kỳ lịch sử. PGS.TS. Đinh Thị Thúy Hằng, nguyên Giám đốc Trung tâm Bồi dưỡng nghiệp vụ báo chí, Hội Nhà báo Việt Nam, nhận định: trong suốt hai cuộc kháng chiến chống Pháp và chống Mỹ cứu nước, báo chí cổ vũ tinh thần yêu nước, truyền cảm hứng đoàn kết, hy sinh và phản ánh chân thực đời sống nhân dân. Báo chí không chỉ phản ánh hiện thực mà còn là một lực lượng tham gia kiến tạo hiện thực.
Ở mọi thời điểm, báo chí cách mạng luôn là công cụ hữu hiệu để giải quyết những vấn đề gai góc của thời đại đặt ra. Chính vì lẽ đó, không chỉ Chủ tịch Hồ Chí Minh, mà nhiều nhà lãnh đạo cấp cao của đất nước như Võ Nguyên Giáp, Trường Chinh, Xuân Thủy, Trần Huy Liệu, Nguyễn Thị Bình, Lê Quang Đạo… đều là những cây bút lớn. Họ coi báo chí là thứ vũ khí “có sức mạnh hơn mười vạn quân”, dùng ngòi bút để thúc đẩy phong trào đấu tranh cách mạng, làm nên những kỳ tích lịch sử như chiến thắng Điện Biên Phủ "lừng lẫy năm châu chấn động địa cầu", Đại thắng mùa Xuân 1975 thống nhất đất nước hay công cuộc Đổi mới sau này.
Đến nay, báo chí trở thành lực lượng hùng hậu, thông tin nhanh nhạy, toàn diện về mọi diễn biến đời sống chính trị, kinh tế - xã hội ở trong nước và quốc tế, là diễn đàn thực sự tin cậy của Nhân dân; tích cực phát hiện, đấu tranh kiên quyết với các hành vi tham nhũng, lãng phí, quan liêu, tiêu cực và các tệ nạn xã hội; tham gia giám sát, phản biện chính sách, phát huy quyền làm chủ của người dân; đấu tranh phản bác các thông tin, quan điểm sai trái, thù địch, góp phần củng cố niềm tin của Nhân dân đối với Đảng, Nhà nước và chế độ xã hội chủ nghĩa…
Nhận định báo chí cách mạng ra đời như một tất yếu lịch sử, GS.TS. Tạ Ngọc Tấn, Phó Chủ tịch Thường trực Hội đồng Lý luận Trung ương cho rằng, 100 năm đồng hành với dân tộc, trải qua nhiều khó khăn thử thách khắc nghiệt, báo chí cách mạng không chỉ là chứng nhân lịch sử, mà thực sự là cầu nối giữa Đảng với Nhân dân, là vũ khí sắc bén trong đấu tranh vì độc lập, tự do của dân tộc, là công cụ hữu hiệu của công cuộc xây dựng, phát triển đất nước… Đó cũng chính là vốn liếng, hành trang vô cùng quý giá để báo chí Việt Nam bước tiếp cùng dân tộc, cùng đất nước, viết tiếp những thành công trong kỷ nguyên phát triển mới - kỷ nguyên vươn mình của dân tộc.
Hiện đại hóa để phát huy sứ mệnh
Tròn một thế kỷ, Báo chí Cách mạng Việt Nam đến nay có đội ngũ vô cùng hùng hậu, đã và đang bước vào một không gian hoàn toàn khác biệt. Không còn giới hạn trong khuôn khổ của báo in, giờ đây, tin tức được lan tỏa thần tốc qua các website, ứng dụng di động, mạng xã hội và nhiều nền tảng số khác. Độc giả không chỉ đọc, mà còn xem, nghe, tương tác trực tiếp với nội dung qua hình ảnh, video, podcast... Sự bùng nổ của công nghệ số đã thay đổi cách tiếp cận thông tin, khiến báo chí trở nên sống động, gần gũi và đa dạng hơn.
Tuy công nghệ và hình thức thay đổi, bản chất và sứ mệnh của báo chí vẫn được giữ vững. Những giá trị cốt lõi của báo chí cách mạng vẫn là kim chỉ nam cho mọi hoạt động nghiệp vụ. Đó là tinh thần đấu tranh cho sự thật, bảo vệ công lý, phản ánh chân thực mọi mặt đời sống xã hội. Báo chí vẫn là tiếng nói của Nhân dân, là diễn đàn tin cậy để truyền tải thông tin, kiến tạo tri thức và định hướng dư luận xã hội một cách tích cực. Đặc biệt, trước những tác động bất lợi của bối cảnh tình hình mới, hơn lúc nào hết, báo chí là nơi cung cấp tin có kiểm chứng, đấu tranh chống lại tin xuyên tạc, tin giả, tin xấu, độc...
Theo nhà báo Hồ Quang Lợi, Phó Chủ tịch Hội Truyền thông số Việt Nam, nguyên Phó Chủ tịch Thường trực Hội Nhà báo Việt Nam, thời cuộc càng biến động, xã hội càng nhiều va đập thì thông tin trên mạng xã hội càng xô bồ, mất kiểm soát. Nhu cầu có thông tin “sạch”, thông tin trí tuệ vẫn được đông đảo độc giả quan tâm. Độc giả, khán giả, thính giả đã và đang phân tâm vì thông tin hỗn loạn, xô bồ; vì thế, nhu cầu thông tin trí tuệ, thấu hiểu, xây dựng, vượt lên thông tin xô bồ, hỗn tạp vẫn là nhu cầu cơ bản...
Sự nổi lên của trí tuệ nhân tạo (AI) từ năm 2020 trở lại đây đã mở ra một chương mới cho báo chí toàn cầu và Việt Nam. PGS.TS. Đinh Thị Thúy Hằng khẳng định, báo chí trong hệ sinh thái truyền thông số tại các cơ quan báo chí Việt Nam là "nút giao thông tin", nơi dữ liệu, thuật toán và phản hồi công chúng trở thành yếu tố trung tâm trong sản xuất nội dung. Các nhà báo khai thác thông tin, kể chuyện bằng công nghệ, thu thập dữ liệu có đạo đức, phục vụ công chúng bằng trải nghiệm, chứ không chỉ đưa tin đơn thuần như cách làm truyền thống. Đây là điểm then chốt trong việc giữ gìn giá trị cốt lõi của báo chí cách mạng, sự chính danh, chính luận và nhân văn trong một hình thái mới, kỹ thuật số hóa.
Sự phát triển mạnh mẽ của công nghệ truyền thông hiện đại đặt ra nhiều thách thức, nhưng cũng mở ra cơ hội để báo chí cách mạng khẳng định bản lĩnh, nâng cao tính chuyên nghiệp và phát huy mạnh mẽ vai trò kết nối, định hướng trong không gian truyền thông mới. Điều này cũng yêu cầu người làm báo cao hơn: không chỉ cần nhạy bén với thông tin, mà còn phải thành thạo các công cụ số, tư duy đa phương tiện để tạo ra những sản phẩm báo chí thu hút, có sức lan tỏa mạnh mẽ trên không gian mạng. Tốc độ, tính tương tác và khả năng tiếp cận tức thì trở thành những yếu tố then chốt. Trong bối cảnh đó, hiện đại hóa chính là chìa khóa để duy trì và phát huy sứ mệnh của báo chí.
Tuy nhiên, mọi cải tiến và sáng tạo đều phải dựa trên những giá trị cốt lõi của báo chí cách mạng, bám sát tôn chỉ, mục đích. Các tác phẩm báo chí cần nâng cao tính chuyên sâu, khả năng dự báo, phản biện và đặc biệt là tính giải pháp. Mỗi bài viết cần được đầu tư nghiên cứu kỹ lưỡng, phân tích đa chiều, đưa ra những kiến giải sâu sắc và đề xuất mang tính xây dựng, góp phần giải quyết thách thức và thúc đẩy tiến bộ.