Khi người dân là chủ thể trong hành trình thoát nghèo ở Quản Bạ

Từ những con số biết nói

Là huyện vùng cao biên giới phía Bắc của tỉnh Hà Giang, Quản Bạ có diện tích tự nhiên hơn 540km², dân số trên 59.000 người thuộc 19 dân tộc, trong đó dân tộc Mông chiếm hơn 61%, Dao hơn 13%. Đây cũng là địa phương có địa hình hiểm trở, giao thông khó khăn, nền kinh tế - xã hội nhiều hạn chế, huyện được ưu tiên nguồn lực trong Chương trình mục tiêu quốc gia (MTQG) giảm nghèo bền vững giai đoạn 2021 - 2025, với tổng vốn được phân bổ hơn 485 tỷ đồng.

Với sự chỉ đạo quyết liệt của huyện Quản Bạ và sự vào cuộc của cả hệ thống chính trị từ huyện đến xã, tỷ lệ hộ nghèo đa chiều của địa phương giảm từ 71,01% (năm 2021) xuống 50,96% năm 2024, trung bình giảm 8%/ năm. Đến cuối năm 2024 toàn huyện đã hỗ trợ xây dựng 1.741 nhà, hỗ trợ sản xuất tạo sinh kế cho 9.274 lượt hộ, hỗ trợ 1.883 hộ sử dụng nước sinh hoạt phân tán; 206 công trình đường bê tông trục thôn, ngõ xóm; vận động xã hội hóa thắp điện chiếu sáng nông thôn được 1.979 cột, bóng cho 106 tuyến đường, kinh phí đã huy động được 4.117.810.000 đồng; giải quyết việc làm cho 9.178 lao động. Từ đó đã góp phần thu hẹp dần khoảng cách giữa vùng đồng bào DTTS tại huyện với các khu vực phát triển khác trong tỉnh.

Điểm nhấn trong công cuộc giảm nghèo ở Quản Bạ là các mô hình phát triển kinh tế gắn với liên kết sản xuất, ứng dụng khoa học kỹ thuật và bảo tồn văn hóa. Đơn cử như, mô hình trồng cây rau, củ, quả gắn với liên kết trong bao tiêu sản phẩm ở huyện Quản Bạ đã trở thành điểm sáng trong phát triển lĩnh vực nông nghiệp sạch, nông nghiệp hữu cơ, nông nghiệp thông minh, nông nghiệp hàng hóa của tỉnh Hà Giang. Giờ đây tư duy trong vùng đồng bào DTTS ở huyện Quản Bạ về làm giàu từ lĩnh vực nông nghiệp không chỉ dừng lại ở sự cần cù, chịu khó mà còn là kiến thức về trồng trọt. Địa phương tích cực trong định hướng, tuyên truyền, hướng dẫn người dân áp dụng khoa học kỹ thuật vào sản xuất.

Chị Lù Thị Mai, thôn Đông Tinh, xã Quyết Tiến phấn khởi cho hay: “Gia đình tôi đã thực hiện chuyển đổi cơ cấu cây trồng được 5 năm nay, so với các cây trồng đơn thuần như ngô, lúa thì trồng cây rau, màu trái vụ thu nhập cao hơn gấp nhiều lần. Hiện trên 8.000 mét vuông đất ruộng của gia đình vụ năm nay tôi sẽ thực canh tác luân phiên 3 vụ rau gồm trồng cà chua, dưa chuột, bí ngồi quả tròn, các diện tích rau, màu của tôi được liên kết bao tiêu sản phẩm với doanh nghiệp ở thị trường miền xuôi. Năm 2024, trừ chi phí thu nhập từ trồng rau của gia đình trên 350 triệu đồng”.

Năm 2024 được xem là năm đột phá trong tái cơ cấu cây trồng của Quản Bạ. Gần 1.400ha đất canh tác được chuyển đổi từ cây trồng kém hiệu quả sang rau màu có giá trị cao. Trong đó, 335ha được liên kết sản xuất với doanh nghiệp, 620 hộ tham gia, sản lượng thu mua hơn 11.300 tấn, cung ứng cho nhiều tỉnh thành, đạt giá trị khoảng 62,3 tỷ đồng.

Giảm nghèo từ khát vọng vươn lên

Nhắc đến giảm nghèo ở Quản Bạ cũng phải kể đến câu chuyện cả bản Dao làm du lịch tại Làng Văn hóa du lịch cộng đồng thôn Nặm Đăm. Qua hơn triển khai xây dựng thôn văn hóa du lịch tiêu biểu gắn với xây dựng nông thôn mới, thôn Nặm Đăm đã đáp ứng được 10/10 tiêu chí; 100% các hộ gia đình luôn làm tốt công tác bảo tồn và phát huy các giá trị văn hóa truyền thống; có 39 hộ làm dịch vụ homestay.

Anh Lý Tà Chun, chủ Homestay Moon chia sẻ: “Đến với bản Nặm Đăm, du khách không chỉ được ngủ nhà trình tường bằng đất đỏ ấm về mùa đông, mát mẻ về mùa hạ; mà còn được trải nghiệm nhiều nét văn hóa truyền thống của cộng đồng dân tộc Dao nơi đây như: Lễ cấp sắc, Lễ hội bắt cá; đắm mình bên dòng thác Nai trong mát... Từ kinh doanh mô hình Homestay mỗi năm cho gia đình tôi thu nhập khoảng 300 triệu đồng”.

Để phát triển bền vững lĩnh vực du lịch cộng đồng ở bản Dao Nặm Đăm, người dân trong thôn đã đoàn kết trong xây dựng các sản phẩm du lịch độc đáo, truyền thống, mang nét riêng của bản như: nghề thủ công truyền thống, làm ra những sản phẩm lưu niệm thổ cẩm, chạm khắc bạc; ẩm thực bản địa thắng cố, thịt hun khói, gà đồi, lợn cắp nách và các sản phẩm dược liệu khác. Năm 2023, thôn Nặm Đăm vinh dự nhận được giải thưởng ASEAN về lĩnh vực du lịch cộng đồng, giai đoạn 2023 - 2025. Mô hình du lịch cộng đồng ở đây tạo việc làm thường xuyên cho trên 150 lao động là người dân địa phương.

Chủ tịch UBND huyện Quản Bạ Hạng Dương Thành cho biết, xác định công tác giảm nghèo là nhiệm vụ trọng tâm, huyện đã tăng cường sự lãnh đạo, chỉ đạo xuyên suốt, nhất quán của cấp ủy đảng, chính quyền ở địa phương tạo nên sức mạnh tổng hợp trong triển khai, tổ chức thực hiện; huy động nguồn lực từ các chương trình MTQG giảm nghèo bền vững và nguồn lực trong nhân dân để lồng ghép thực hiện.

“Yếu tố quan trọng nhất đó là tiếp tục khơi dậy khát khao vượt qua đói, nghèo của người dân, chỉ có người dân thực sự là chủ thể thì việc thực hiện giảm nghèo bền vững trong vùng DTTS mới đạt được hiệu quả như chúng ta mong đợi”, ông Thành nhấn mạnh.

Câu chuyện giảm nghèo ở huyện Quản Bạ (Hà Giang) từ vạch xuất phát điểm rất thấp cho đến những thành tựu của ngày hôm nay, được ví là trái chín trong vườn cây ngọt đại diện cho sự quyết liệt cấp ủy, chính quyền các cấp và sự nỗ lực, phấn đấu trong vươn lên thoát nghèo của người dân ở đây. Chương trình MTQG giảm nghèo bền vững giai đoạn 2021- 2025 đã thực sự là “cần câu” sinh kế tạo động lực để Quản Bạ có những chuyển mình tích cực trong xây dựng đời sống nhân dân ấm no, hạnh phúc, hướng tới một vùng nông thôn đáng sống và có nhiều cơ hội phát triển hơn người dân vùng cao.

Chu Văn Toản