Bắc Kạn hướng đến ổn định dân cư, tạo sinh kế lâu dài

Nâng cao chất lượng cuộc sống người dân vùng sâu, vùng xa

Triển khai thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số (DTTS) và miền núi (Chương trình 1719), tỉnh Bắc Kạn đã sớm thể chế hóa bằng hệ thống văn bản chỉ đạo cụ thể, đồng thời thành lập, vận hành đồng bộ Ban Chỉ đạo Chương trình từ tỉnh đến xã. Đến nay, 108/108 xã, phường, thị trấn đều có Ban Quản lý chương trình, bảo đảm mỗi hoạt động đều bám sát thực tiễn và nhu cầu người dân.

Chia sẻ hành trình thực hiện Chương trình 1719 giai đoạn 2021 - 2025, Giám đốc Sở Dân tộc và Tôn giáo tỉnh Hoàng Thanh Oai cho biết, tỉnh xác định phải giải quyết bài toán thiếu đất ở, nhà ở, đất sản xuất, nước sinh hoạt. Bởi đây là một trong những nội dung trọng tâm “gỡ nút thắt” căn bản cho phát triển bền vững. Do đó, ngay từ khi triển khai, Bắc Kạn đã tập trung rà soát, phân loại, bảo đảm đúng đối tượng, nhu cầu.

Qua đó, giúp hàng nghìn hộ dân được hỗ trợ xây dựng, sửa chữa nhà ở, tiếp cận nguồn nước sinh hoạt hợp vệ sinh, góp phần nâng cao chất lượng cuộc sống, đặc biệt ở những địa bàn khó khăn. Ngoài ra, công tác bố trí, sắp xếp dân cư cũng được quan tâm với nhiều cụm dân cư mới hình thành tại các xã vùng cao, phù hợp quy hoạch, gắn với hạ tầng sản xuất và sinh hoạt.

Cụ thể, giai đoạn 2021 - 2025, tổng nguồn lực huy động để thực hiện Chương trình trên địa bàn tỉnh Bắc Kạn đạt gần 2.934 tỷ đồng, tỷ lệ giải ngân gần 64%, riêng các khoản tín dụng và hỗ trợ nhà ở đạt 100%. Đến nay, đã có hơn 1.150 hộ dân được hỗ trợ xây dựng nhà ở, 4.600 hộ có nước sinh hoạt hợp vệ sinh, 370 hộ được hỗ trợ chuyển đổi nghề thông qua cung cấp máy móc, công cụ sản xuất. Tỉnh đã triển khai 7 dự án sắp xếp dân cư, ổn định sinh kế cho hàng nghìn người dân vùng cao.

Đáng chú ý, từ nguồn lực của Chương trình, tỉnh đã tập trung phát triển sản xuất nông, lâm nghiệp theo chuỗi giá trị. Đến nay, toàn tỉnh có 303 dự án phát triển sản xuất theo chuỗi giá trị đã được phê duyệt, mang lại sinh kế ổn định cho gần 7.200 hộ dân. Trên 1.030 công trình hạ tầng thiết yếu được xây dựng từng bước thay đổi diện mạo vùng sâu, vùng xa. Chương trình còn góp phần “nuôi dưỡng” khát vọng thay đổi cuộc sống cho người dân bằng việc đào tạo nâng cao kỹ năng cho gần 20.000 lao động và hỗ trợ gần 400 người xuất khẩu lao động. Đây là một hướng đi mới, hiệu quả cho xóa nghèo đa chiều và giảm chênh lệch phát triển.

Linh hoạt mở rộng đối tượng thụ hưởng

Có thể thấy, Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào DTTS và miền núi đã góp phần quan trọng vào công cuộc giảm nghèo, nâng cao thu nhập cho người dân, giúp kinh tế vùng đồng bào DTTS và miền núi tiếp tục tăng trưởng… Kết thúc giai đoạn 2021 - 2025, tỷ lệ hộ nghèo đa chiều toàn tỉnh giảm bình quân 2,63% mỗi năm, tỷ lệ hộ nghèo DTTS giảm 3,15% mỗi năm.

Song trong quá trình triển khai, một trong những thách thức lớn nhất đối với tỉnh Bắc Kạn chính là bài toán thiếu quỹ đất ở, đất sản xuất. Nhiều xã vùng cao không còn quỹ đất phù hợp để bố trí đất ở cho người dân, trong khi việc hỗ trợ theo hình thức nhận chuyển nhượng đất cũng gần như bế tắc do phần lớn hộ dân không có giấy chứng nhận quyền sử dụng đất hợp pháp, hoặc đất không đủ điều kiện chuyển mục đích sang đất ở. Điều này khiến nhiều hộ dù nằm trong diện hỗ trợ vẫn không thể tiếp cận được quyền lợi, làm giảm hiệu quả và mục tiêu bao trùm của Chương trình.

Ngoài ra, một số quy định thiếu linh hoạt trong xác định đối tượng thụ hưởng. Theo quy định hiện hành, chỉ hộ đồng bào DTTS và hộ nghèo người Kinh mới được hỗ trợ bảo vệ rừng, phát triển sản xuất. Trong khi đó, nhiều hộ người khác sống lâu năm tại vùng sâu, vùng xa, có hoàn cảnh khó khăn nhưng không được hỗ trợ. Điều này vô tình làm giảm sự gắn kết cộng đồng và hiệu quả triển khai chính sách tại cơ sở.

Không chỉ vậy, mức hỗ trợ học nghề quá thấp (30.000 đồng/ngày tiền ăn), chưa tạo động lực cho thanh niên DTTS tham gia. Trong khi đó, các trung tâm giáo dục nghề nghiệp - giáo dục thường xuyên cấp huyện, nơi thực hiện phần lớn đào tạo trình độ sơ cấp, lại không được hưởng cơ chế đầu tư…

Để đi đến mục tiêu mọi người dân đều được thụ hưởng các chính sách từ Chương trình, tỉnh Bắc Kạn đã chủ động điều chỉnh giải pháp phù hợp tháo gỡ các “điểm nghẽn”cho giai đoạn 2026 - 2030. Trong đó, tỉnh đã kiến nghị Trung ương điều chỉnh chính sách mở rộng đối tượng thụ hưởng theo hướng công bằng và linh hoạt hơn; bổ sung quy định hỗ trợ cải tạo, sửa chữa nhà ở; điều chỉnh cơ chế đầu tư hạ tầng giao thông liên xã, nâng mức chi đào tạo nghề sát với thực tiễn vùng cao. Đồng thời, tích hợp Chương trình phát triển lâm nghiệp bền vững để bảo đảm đồng bộ trong nâng cao hiệu quả đầu tư.

Giám đốc Sở Dân tộc và Tôn giáo Hoàng Thanh Oai khẳng định, khi chính sách đến được với người dân đúng, trúng và kịp thời sẽ củng cố thêm niềm tin của họ vào chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước. Từ đó nỗ lực đoàn kết, đồng lòng phấn đấu xây dựng địa phương ngày càng phát triển.

Trần Tâm