Trẻ em dễ mắc sốt xuất huyết khi vào mùa, cha mẹ cần làm gì?

Sốt xuất huyết Dengue là gì và nguyên nhân gây bệnh?

Theo điều dưỡng Trịnh Thị Thu Chung Khoa Nhi – Bệnh viện TWQĐ 108, sốt xuất huyết Dengue là một bệnh truyền nhiễm cấp tính nguy hiểm, có nguồn lây từ muỗi vằn, ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khoẻ của trẻ nhỏ.

Những nơi xuất hiện loài muỗi này đều có nguy cơ gây bệnh cho trẻ. Muỗi mang virus từ người mắc bệnh đốt trẻ gây nên sự lây lan của virus sốt xuất huyết trên diện rộng từ nơi này qua nơi khác.

Nguyên nhân chính do muỗi Aedes Aegypti là vật chủ truyền bệnh, chúng hoạt động ban ngày. Khi muỗi cái hút máu người nhiễm virus Dengue sẽ ủ bệnh trong cơ thể muỗi 8-11 ngày và khi đốt, virus từ tuyến nước bọt của muỗi sẽ vào máu người rồi gây bệnh cho trẻ.

Virus Dengue gây bệnh sốt xuất huyết có 4 chủng huyết thanh gồm: DEN – 1, DEN – 2, DEN – 3, DEN – 4. Trẻ có thể nhiễm 1 trong 4 chủng này.

Giai đoạn nguy hiểm khi trẻ sốt xuất huyết

Điển hình là triệu chứng sốt nên dễ nhầm lẫn với các bệnh do virus thông thường kèm theo trẻ có đau đầu, mỏi người, phát ban, chảy máu cam, chân răng và đi ngoài phân đen tùy theo từng giai đoạn của bệnh.

Giai đoạn đầu: Trẻ thường chỉ có biểu hiện sốt cao 39- 40 độ liên tục trong 2-3 ngày đầu kèm đau đầu, mỏi người.

Giai đoạn nguy hiểm: Từ ngày thứ 3 – 7 biểu hiện bứt rứt, khó chịu, quấy khóc. Có thể kèm theo biểu hiện đau bụng, buồn nôn, chảy máu cam, chân răng, đi ngoài ra máu, ỉa phân đen, xuất huyết dưới da… trẻ có thể có rối loạn huyết động và tiểu cầu giảm thấp.

Giai đoạn phục hồi: Trẻ hết sốt, tiểu nhiều, huyết động ổn định, bắt đầu có cảm giác thèm ăn, xét nghiệm tiểu cầu tăng dần.

Đặc biệt, sốt xuất huyết nếu không được theo dõi và điều trị kịp thời có thể gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm, ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe của trẻ.

Dù trẻ có thể hết sốt từ ngày thứ 3, nhưng nếu không phát hiện sớm các dấu hiệu cảnh báo như ngủ nhiều, li bì, tiểu ít, quấy khóc, nôn, đau bụng, chảy máu cam, chân răng, nôn ra máu, đi ngoài phân đen hoặc ra máu kinh nhiều, trẻ có thể nhanh chóng chuyển nặng, thậm chí đe dọa tính mạng. Do đó, việc theo dõi sát và chăm sóc trẻ đúng cách là hết sức cần thiết.

Chẩn đoán và phân độ sốt xuất huyết Dengue

Việc chẩn đoán sốt xuất huyết dựa trên các yếu tố sau:

- Yếu tố dịch tễ: Bệnh nhân sinh sống hoặc từng đến vùng đang có dịch sốt xuất huyết.

- Triệu chứng lâm sàng: Sốt cao đột ngột, đau đầu, mệt mỏi, buồn nôn, phát ban...

- Xét nghiệm: Phát hiện kháng nguyên virus Dengue NS1 hoặc kháng thể kháng virus Dengue (IgM, IgG) trong máu.

Ngoài ra, bệnh được chia thành 4 mức độ từ nhẹ đến nặng:

- Độ 1: Trẻ sốt nhẹ, chưa có triệu chứng xuất huyết

- Độ 2: Sốt có triệu chứng xuất huyết

- Độ 3: Bắt đầu có biểu hiện sốc

- Độ 4: Tình trạng sốc nặng.

Trẻ mắc sốt xuất huyết độ 1 thường được điều trị và chăm sóc tại nhà theo chỉ định của bác sĩ, kèm theo lịch tái khám cụ thể. Với trường hợp độ 2, tùy diễn tiến bệnh và thể trạng trẻ, bác sĩ sẽ đánh giá để quyết định điều trị tại nhà có theo dõi sát hoặc cho nhập viện.

Đối với các trường hợp sốt xuất huyết độ 3 và độ 4, trẻ bắt buộc phải nhập viện ngay lập tức để được điều trị tích cực và theo dõi chuyên sâu.

Điều quan trọng nhất là theo dõi sát sao tại nhà, bởi không phải tất cả trẻ mắc sốt xuất huyết đều cần nhập viện. Khi chăm sóc trẻ tại nhà, phụ huynh cần lưu ý một số vấn đề nhằm kịp thời phát hiện dấu hiệu chuyển nặng để xử trí kịp thời.

Khi nào cần đưa trẻ bị sốt xuất huyết đến bệnh viện?

Mục tiêu của theo dõi và chăm sóc sốt xuất huyết tại nhà là phát hiện sớm trẻ bị bệnh, chăm sóc đúng và phát hiện sớm những dấu hiệu bệnh trở nặng để đưa trẻ đến cơ sở y tế cấp cứu kịp thời.

- Cho trẻ nghỉ ngơi tuyệt đối

- Chế độ dinh dưỡng hợp lý: Cho trẻ uống nhiều nước, theo ý thích nhưng thức ăn phải lỏng dễ tiêu, bù đắp lượng nước mất do sốt, có thể cho ăn ít một nhiều bữa nếu trẻ buồn nôn

- Các biện pháp hạ sốt: Khi nhiệt độ 37,5 - 38,5, lau mát bằng khăn ấm sao cho nhiệt độ thấp hơn nhiệt độ cơ thể từ 3-5 độ cho trẻ khi trẻ sốt. Nếu trẻ sốt >=38,5 độ cho uống thuốc hạ sốt paracetamol hàm lượng 10-15 mg/kg mỗi 4-6h có thể nhắc lại nếu trẻ còn sốt cao. Khi trẻ tụt nhiệt độ ủ ấm, uống sữa nóng. Không dùng Aspirin để hạ sốt vì gây rối loạn đông máu.

Lưu ý, không nên giác hơi, cạo gió, không mặc quần kín hay mặc nhiều quần áo khi trẻ đang sốt, không tự ý dùng kháng sinh, tự ý truyền dịch tại phòng khám tư hoặc cơ sở y tế không đủ điều kiện.

Đồng thời, phụ huynh cần đặc biệt lưu ý theo dõi các dấu hiệu cảnh báo và đưa trẻ đến bệnh viện ngay lập tức, nhất là trong giai đoạn từ ngày thứ 3 đến ngày thứ 7 của bệnh. Các dấu hiệu bao gồm: trẻ đột ngột hạ sốt nhưng trở nên lừ đừ, li bì, đau bụng nhiều, tay chân lạnh, bứt rứt, nôn ra máu, đi ngoài phân đen, chảy máu cam, chảy máu chân răng, lượng máu kinh ra nhiều bất thường (ở trẻ nữ tuổi dậy thì)...

Các biện pháp phòng bệnh sốt xuất huyết

- Loại bỏ nơi muỗi đẻ trứng và diệt lăng quăng ở trong và xung quanh nhà.

- Thường xuyên dọn dẹp các vật dụng chứa nước trong và ngoài nhà không cho muỗi có cơ hội đẻ trứng.

- Trong nhà phải dọn dẹp ngăn nắp, thoáng sạch không để cho muỗi đậu, phát quang bụi rậm, loại bỏ nước bẩn

- Phải có nắp đậy kín các vật dụng chứa nước trong và ngoài nhà. Lật úp không để đọng nước với các vật dụng chứa nước ngoài nhà.

- Phòng chống muỗi đốt bằng cách mắc màn cho trẻ khi ngủ, mặc quần áo tay dài, cho trẻ chơi ở nơi thoáng mát và đủ ánh sáng.

- Đuổi và diệt muỗi bằng nhang trừ muỗi, thuốc diệt muỗi, vợt bắt muỗi.

Mạnh Hưng