Bắc Kạn thúc đẩy bình đẳng giới bền vữngBài cuối: Hướng tới cuộc sống tốt đẹp hơn
Nhằm thực hiện hiệu quả Đề án “Hỗ trợ hoạt động bình đẳng giới vùng dân tộc thiểu số giai đoạn 2018 - 2025”, tỉnh Bắc Kạn đã triển khai nhiều mô hình phù hợp với điều kiện thực tiễn vùng đồng bào dân tộc thiểu số. Nhờ đó, đã tạo chuyển biến tích cực trong thay đổi quan niệm, vai trò và vị thế của người phụ nữ.
Đây là minh chứng cho nỗ lực bền bỉ của địa phương trong cụ thể hóa mục tiêu bình đẳng giới, mang lại cuộc sống tốt đẹp hơn cho cộng đồng.
Từ mô hình nhỏ đến thay đổi lớn
Để đạt được mục tiêu của Đề án “Hỗ trợ hoạt động bình đẳng giới vùng dân tộc thiểu số giai đoạn 2018 - 2025”, UBND tỉnh Bắc Kạn đã chỉ đạo các đơn vị, địa phương tổ chức khảo sát, thu thập thông tin, số liệu dựa trên các chỉ tiêu phản ánh mức độ bình đẳng giới. Từ đó, đánh giá xu hướng, mức độ bất bình đẳng giới tại địa phương.
Sau khảo sát và đánh giá, tỉnh Bắc Kạn đã lựa chọn xã Bộc Bố (huyện Pác Nặm) làm mô hình thí điểm đầu tiên. Kết quả tốt đã mở đường cho việc mở rộng mô hình ra 6 xã khác, gồm: Đôn Phong (huyện Bạch Thông), Hoàng Trĩ (huyện Ba Bể), Cổ Linh và Nghiên Loan (huyện Pác Nặm), Xuân Lạc (huyện Chợ Đồn), Thanh Vận (huyện Chợ Mới). Tại các xã này, hoạt động truyền thông được thiết kế linh hoạt với các file âm thanh tuyên truyền bằng tiếng Việt, Mông, Dao. Cùng với đó, những tiểu phẩm sân khấu hóa, cuộc thi tìm hiểu về bình đẳng giới, câu chuyện về nạn tảo hôn, bạo lực gia đình giúp người dân dễ tiếp cận, hiểu rõ quyền lợi của phụ nữ. Nhiều gia đình đã thay đổi hành vi, tôn trọng phụ nữ trong đời sống hàng ngày.
Chị Hà Thị Lanh (thôn Cốc Slông, xã Xuân Lạc, huyện Chợ Đồn) cho biết, trước đây mọi việc nặng nhọc và việc nhà đều một tay chị lo liệu. Từ khi được Tổ tư vấn đến tuyên truyền về Luật Bình đẳng giới, Luật Hôn nhân và Gia đình, chồng chị đã chia sẻ việc nhà và ủng hộ chị tham gia câu lạc bộ phụ nữ làm kinh tế ở xã.
Bình đẳng giới tại Bắc Kạn không dừng lại ở nhận thức mà còn thể hiện rõ trong hoạt động kinh tế. Các nội dung này được lồng ghép vào các Chương trình mục tiêu Quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào DTTS và miền núi; xây dựng nông thôn mới; giảm nghèo; hỗ trợ phụ nữ khởi nghiệp. Đến cuối năm 2024, tỉnh có 359 phụ nữ làm giám đốc hoặc chủ nhiệm hợp tác xã/doanh nghiệp, chiếm khoảng 26% trong tổng số hơn 1.300 đơn vị. Lao động nữ làm công hưởng lương ước đạt 50%. Nhiều phụ nữ DTTS đã mạnh dạn khởi nghiệp, làm chủ xưởng mây tre, tinh dầu, trồng dược liệu...
Cùng với đó, các tổ truyền thông cộng đồng và câu lạc bộ phụ nữ phát triển kinh tế góp phần lan tỏa nhận thức và tạo động lực cho chị em vươn lên. Tham gia tích cực vào Tổ truyền thông cộng đồng, Chi hội trưởng Chi hội phụ nữ thôn Cốc Slông Ngô Thị Kia đã giúp nhận thức của hội viên phụ nữ và người dân trong thôn ngày càng thay đổi. Đồng thời, triển khai các hoạt động giúp đỡ, tăng cơ hội cho phụ nữ tiếp cận những nguồn lực xã hội, giúp hội viên trong phát triển kinh tế. “Phải bình đẳng trong kinh tế mới giúp chị em ngày càng tự tin, làm chủ cuộc sống và khẳng định vai trò của bản thân trong gia đình, xã hội”, chị Kia chia sẻ.
Tháo gỡ định kiến bình đẳng giới từ “gốc rễ”
Sau 7 năm thực hiện, Bắc Kạn đã cơ bản đạt được 4/5 mục tiêu của Đề án. Đáng chú ý, 100% cán bộ làm dân tộc cấp tỉnh, huyện và 80% cán bộ cơ sở đã được tập huấn về bình đẳng giới. Đây là nhóm nhân lực nòng cốt, đóng vai trò kết nối, lan tỏa nhận thức đúng đắn về giới đến từng thôn bản. Bên cạnh đó, khoảng 80% hộ gia đình được tiếp cận thông tin pháp luật liên quan. Trong giáo dục, 100% trường dân tộc nội trú, bán trú triển khai tuyên truyền kiến thức giới, góp phần hình thành nhận thức mới cho thế hệ trẻ. Cùng với đó, 50% cán bộ dân tộc cấp huyện, xã đã được tập huấn kỹ năng tổ chức các hoạt động về giới, đây là điều kiện quan trọng để duy trì các hoạt động giáo dục giới một cách bài bản và thực chất tại cơ sở.
Tuy nhiên, tỉnh mới duy trì được 6 mô hình điểm về bình đẳng giới và phòng, chống bạo lực trên cơ sở giới (chưa đạt mục tiêu 30 - 50% xã). Nguyên nhân chủ yếu do kinh phí còn hạn chế, chưa đủ để mở rộng quy mô. Dù vậy, các mô hình vẫn cho thấy hiệu quả rõ rệt khi nhiều địa phương ghi nhận sự chuyển biến tích cực trong nhận thức của nam giới về vai trò của phụ nữ trong gia đình và cộng đồng; tình trạng bạo lực gia đình giảm; phụ nữ tự tin hơn khi tham gia sinh hoạt cộng đồng và phát triển kinh tế.
Theo Phó Chủ tịch UBND tỉnh Hoàng Thu Trang, thời gian tới, Bắc Kạn sẽ tiếp tục lồng ghép nội dung bình đẳng giới vào các phong trào thi đua, chương trình phát triển và phát huy vai trò nòng cốt của các đoàn thể, người uy tín trong cộng đồng. Đồng thời, duy trì và mở rộng các mô hình điểm, câu lạc bộ, tổ tuyên truyền, nhóm phòng chống bạo lực gia đình theo hướng hiệu quả hơn, bảo đảm tính lan tỏa và bền vững…
“Muốn thay đổi định kiến giới bền vững, không thể thiếu sự tham gia tích cực của cộng đồng, đặc biệt là nam giới. Khi chính người chồng, người cha, người con trai đồng hành trong hành trình bình đẳng, những rào cản định kiến lâu đời mới thực sự được tháo gỡ từ gốc rễ”, bà Hoàng Thu Trang nhấn mạnh.
Để bảo đảm thực hiện mục tiêu bình đẳng giới bền vững, tỉnh Bắc Kạn kiến nghị Trung ương tiếp tục quan tâm hoàn thiện cơ chế, chính sách, có hướng dẫn cụ thể về các nội dung của Đề án, nhất là sau khi sắp xếp lại đơn vị hành chính mới để triển khai thực hiện. Đồng thời, bố trí kinh phí phù hợp để tiếp tục thực hiện Đề án trong giai đoạn tiếp theo, hoặc tích hợp các nội dung của Đề án vào Dự án 8 thuộc Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào DTTS và miền núi giai đoạn 2026 - 2030. Việc tích hợp này sẽ tạo thuận lợi cho công tác quản lý, thực hiện, đồng thời bảo đảm tính thống nhất trong chính sách phát triển vùng.