Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển KT-XH vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi: Tập trung vào các mục tiêu cấp thiết

Lồng ghép giới theo 5 nội dung trụ cột của Chương trình

Dự thảo đề xuất nội dung dự án 8 và đề xuất lồng ghép giới trong Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển KT-XH vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn II (2026 - 2030) vừa được đại diện Trung ương Hội Liên hiệp Phụ nữ Việt Nam trình bày tại Hội thảo tham vấn, góp ý hoàn thiện, đề xuất nội dung, giải pháp của dự án 8 “Thực hiện bình đẳng giới và giải quyết những vấn đề cấp thiết đối với phụ nữ và trẻ em” trong Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển KT-XH vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi.

Theo đó, với ý nghĩa và tác động của dự án 8 giai đoạn I (2021 - 2025) đã đóng góp quan trọng thực hiện 5/6 mục tiêu và 9/20 chỉ tiêu của Chiến lược Quốc gia về bình đẳng giới giai đoạn 2021-2030.

Với quan điểm, Đảng và Nhà nước ta xác định bình đẳng giới không chỉ là mục tiêu phát triển xã hội mà còn là yếu tố quan trọng góp phần vào sự phát triển bền vững của đất nước. Chiến lược quốc gia về bình đẳng giới giai đoạn 2021 - 2030, ban hành theo Nghị quyết 28/NQ-CP ngày 3/3/2021, đặt mục tiêu tổng quát là tiếp tục thu hẹp khoảng cách giới, tạo điều kiện và cơ hội để phụ nữ và nam giới tham gia, thụ hưởng bình đẳng trong các lĩnh vực của đời sống xã hội.

Dự thảo đề xuất các nội dung của nhóm chính sách được thiết kế theo hướng tác động toàn diện đến các lĩnh vực của đời sống, đa dạng đối tượng nhằm nâng cao nhận thức, khơi dậy sự chủ động “tiên phong thay đổi” trong nhận thức, hành động của phụ nữ, cộng đồng, các cấp, các ngành thực hiện bình đẳng giới và chung tay giải quyết những vấn đề xã hội cấp thiết đối với phụ nữ, trẻ em tại vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi.

Trong đó, chú trọng can thiệp hỗ trợ giải quyết những vấn đề xã hội mới nảy sinh, những vấn đề còn tồn tại dai dẳng có tác động ảnh hưởng tiêu cực đến đời sống của phụ nữ, trẻ em. Đồng thời, tiếp tục phát huy vai trò của người có uy tín trong cộng đồng, vai trò của các tổ chức hỗ trợ, khuyến khích sự tham gia chủ động của cộng đồng, duy trì bền vững các mô hình, hoạt động của dự án đã thực hiện ở giai đoạn I.

Điểm đáng chú ý là dự thảo đề xuất lồng ghép giới theo 5 nội dung trụ cột của Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển KT-XH vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi. Đó là đầu tư xây dựng, hoàn thiện cơ sở hạ tầng vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi; hỗ trợ phát triển sản xuất, nâng cao thu nhập của đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi; phát triển nguồn nhân lực vùng dân tộc thiểu số và miền núi; hỗ trợ dân tộc thiểu số có khó khăn đặc biệt, dân tộc thiểu số rất ít người; thông tin, tuyên truyền; kiểm tra, giám sát; thông tin, báo cáo thực hiện Chương trình.

Điều chỉnh phù hợp, ít nội dung, bảo đảm thực chất hơn

Theo Chuyên gia độc lập, TS. Phạm Thái Hưng, Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển KT-XH vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi là một “bước tiến lớn” về lồng ghép giới. Các Chương trình mục tiêu quốc gia giai đoạn 2016-2020 chưa có mục tiêu về bình đẳng giới.

Tuy nhiên, TS. Phạm Thái Hưng cho rằng, chúng ta cần một “bước tiến thứ hai” để cụ thể hóa lồng ghép vấn đề bình đẳng giới trong Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển KT-XH vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi. Bởi lẽ, dự án 8 không thể bao quát hết các vấn đề về giới trong vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi.

TS. Phạm Thái Hưng dẫn chứng “dự án 8 có đối tượng giới hạn tại địa bàn các xã và thôn bản đặc biệt khó khăn vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi. Với cách tiếp cận như vậy, dự án 8 tập trung ở các “lõi nghèo”. Trọng tâm về địa bàn là phù hợp với ưu tiên phát triển KT-XH cho các địa bàn dân tộc thiểu số và miền núi nghèo nhất, nhưng không phù hợp với thực tế về khoảng cách giới trong vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi”.

Do đó, để bình đẳng giới là một phần trong mục tiêu tổng quát của Chương trình, thì cần thực hiện bình đẳng giới trong các dự án, tiểu dự án khác của Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển KT-XH vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi. Đây là “bước tiến thứ hai” cần thiết để làm cầu nối giữa “bước tiến lớn” với thực hiện các dự án, tiểu dự án thành phần.

Phó Chánh Văn phòng Quốc gia về dân tộc và miền núi, Bộ Dân tộc và Tôn giáo Phùng Quốc Huy đánh giá cao Trung ương Hội Liên hiệp Phụ nữ Việt Nam đã chủ động, tích cực triển khai hiệu quả dự án 8. Các mô hình của dự án đã tác động đến các mục tiêu, chỉ tiêu thực hiện bình đẳng giới và giải quyết những vấn đề cấp thiết đối với phụ nữ và trẻ em ở vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi.

Tuy nhiên, ông cũng lưu ý, việc xây dựng đề xuất nội dung dự án 8 và đề xuất lồng ghép giới trong Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển KT-XH vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn II phải xác định rõ nội dung nào thực sự hiệu quả để bảo đảm bình đẳng giới.

Nếu bình đẳng giới nằm trong các dự án, tiểu dự án khác của Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển KT-XH vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi, thì cũng phải lường trước những khó khăn trong phân bổ kinh phí, khó tập trung hơn và khó tập hợp số liệu.

“Phải hết sức tập trung, chứ không dàn trải, đồng thời xác định kinh phí cho phù hợp, nhấn là trong bối cảnh giai đoạn I của Chương trình đang phát sinh vấn đề là áp lực giải ngân lớn và không giải ngân kịp”, ông Phùng Quốc Huy nói.

Theo Phó Vụ trưởng Vụ Dân tộc - Văn phòng Quốc hội Triệu Văn Bình, định hướng trong giai đoạn 2026 - 2030 là các Chương trình mục tiêu quốc gia sẽ tập trung vào những vấn đề xã hội cấp thiết.

“Trong bối cảnh có nhiều Chương trình mục tiêu quốc gia, đòi hỏi phải có sự điều chỉnh phù hợp hơn, ít nội dung và bảo đảm thực chất hơn, tập trung vào những vấn đề cấp thiết, quan trọng nhất”, ông Triệu Văn Bình nhấn mạnh.

Anh Thảo