Khơi dậy khát vọng cống hiến, phát triển đất nước phồn vinh, hạnh phúc

Giáo dục và đào tạo là một trong hai lĩnh vực Quốc hội sẽ tiến hành chất vấn và trả lời chất vấn tại Kỳ họp thứ Chín đang diễn ra. Đây cũng là lĩnh vực gắn liền với tương lai của đất nước, dành được nhiều sự quan tâm của cử tri và Nhân dân.

Xây dựng nội dung, hình thức, phương pháp giáo dục văn hóa ứng xử

Quan tâm đến giáo dục đạo đức, lối sống cho thế hệ trẻ, nhiều cử tri khẳng định, đây là quá trình tác động lâu dài nhằm tạo sự chuyển biến tích cực về nhận thức, thái độ, tình cảm và hành vi cá nhân của học sinh. Đồng thời, là nhiệm vụ đặc biệt quan trọng, vừa giải quyết những vấn đề trước mắt vừa mang tính chiến lược, có giá trị định hướng lâu dài đối với sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.

Khẳng định, Bộ Giáo dục và Đào tạo luôn chú trọng giáo dục đạo đức và lối sống cho học sinh, trong Báo cáo của Bộ về kết quả thực hiện Nghị quyết số 41/2021/QH15, ngày 13/11/2021, về hoạt động chất vấn tại Kỳ họp thứ Hai và Nghị quyết số 109/2023/QH15, ngày 29/11/2023, của Quốc hội về việc tiếp tục thực hiện một số nghị quyết của Quốc hội khóa XIV và từ đầu nhiệm kỳ khóa XV đến hết Kỳ họp thứ Tư về giám sát chuyên đề, chất vấn trong lĩnh vực này cho thấy, Bộ đã tuyên truyền, tạo chuyển biến tích cực trong nhận thức và hành động của các cấp ủy Đảng, chính quyền địa phương, các bộ, ngành, tổ chức đoàn thể, học sinh, sinh viên, gia đình, nhà trường và xã hội.

Bộ đã chỉ đạo, hướng dẫn các nhà trường, địa phương tổ chức thực hiện và lồng ghép, tích hợp hiệu quả hoạt động giáo dục đạo đức, lối sống cho học sinh, sinh viên trong các chương trình, đề án, chỉ thị, quyết định đã được ban hành; đa dạng hóa các chủ đề sinh hoạt Đoàn, Hội, Đội để giáo dục lý tưởng, lòng yêu nước, tự hào, tự tôn dân tộc, khơi dậy khát vọng cống hiến phát triển đất nước phồn vinh, hạnh phúc cho học sinh, sinh viên.

Bộ đã hướng dẫn các Sở Giáo dục và Đào thực hiện các văn bản quy phạm pháp luật về giáo dục đạo đức, lối sống. Phối hợp với các địa phương chỉ đạo các cơ quan, tổ chức tại địa phương phối hợp với nhà trường xây dựng nội dung, hình thức, phương pháp giáo dục văn hóa ứng xử, giá trị văn hóa truyền thống cho học sinh.

Thách thức về nắm bắt thông tin, định hướng tư tưởng, đạo đức trên môi trường mạng

Bên cạnh những kết quả đạt được, báo cáo của Bộ cũng nêu rõ, nội dung, hình thức tổ chức các hoạt động giáo dục, giáo dục đạo đức, lối sống, văn hóa học đường ở một số nơi chưa linh hoạt; một số hoạt động còn mang tính hình thức, nội dung chưa thu hút đông đảo học sinh, sinh viên tham gia; hoạt động của các câu lạc bộ văn hóa, văn nghệ trong trường học còn thiếu hấp dẫn.

Công tác quản lý, tổ chức giáo dục văn hóa ứng xử cho học sinh, sinh viên trên môi trường mạng chưa được triển khai mạnh mẽ. Trong khi đó, nhiều học sinh, sinh viên dành quá nhiều thời gian cho việc sử dụng Internet, games online, mạng xã hội nên ngại tham gia hoạt động đoàn thể, hoạt động giáo dục đạo đức, lối sống cho học sinh, sinh viên.

Việc phối hợp giữa gia đình, nhà trường, xã hội trong giáo dục học sinh, sinh viên chưa chặt chẽ, thiếu hiệu quả. Việc phối kết hợp giữa các bộ, ban, ngành, các tổ chức chính trị - xã hội với ngành giáo dục trong công tác xây dựng văn hoá học đường, giáo dục đạo đức, lối sống cho học sinh chưa đi vào thực chất.

Hiệu lực, hiệu quả triển khai các văn bản quy phạm pháp luật, văn bản hướng dẫn, chỉ đạo đối với các địa phương về công tác xã hội, tư vấn tâm lý còn hạn chế. Một số địa phương còn lúng túng và gặp khó khăn trong việc huy động các nguồn lực để tổ chức triển khai các hoạt động về công tác xã hội, tư vấn tâm lý học đường.

Trước sự bùng nổ thông tin và sự phát triển của công nghệ thông tin, truyền thông, việc quản lý, sử dụng internet cho phép học sinh, sinh viên dễ dàng kết nối với thế giới. Ngoài việc khai thác thông tin phục vụ cho việc học tập và giải trí lành mạnh thì nhiều học sinh, sinh viên cũng thường xuyên tiếp cận, khai thác những thông tin xuyên tạc, những thông tin độc hại, từ đó dẫn đến hành vi vi phạm pháp luật, tệ nạn xã hội.

Ngoài ra, môi trường xã hội với những diễn biến phức tạp về tội phạm, bạo lực, tệ nạn xã hội, hành vi ứng xử thiếu văn hóa của một số người lớn, cũng ảnh hưởng không nhỏ đến tâm lý, tình cảm, thái độ, hành vi của học sinh, sinh viên, từ đó tác động đến hiệu quả công tác giáo dục, đào tạo của nhà trường và việc xây dựng văn hóa ứng xử trong trường học.

Do đó, trong báo cáo cũng nêu rõ, việc nắm bắt thông tin, định hướng tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống tốt đẹp cho học sinh, sinh viên qua môi trường mạng gặp nhiều khó khăn do thiếu nhân lực, tài chính để duy trì, cập nhật thông tin, phân loại, xử lý.

Có thể thấy, cùng với sự phát triển và đi lên của xã hội, học sinh, sinh viên được sống trong môi trường văn minh, hiện đại hơn, nhưng kéo theo đó cũng có nhiều vấn đề phức tạp nảy sinh. Cụ thể như, tình trạng tội phạm và tệ nạn xã hội trong giới trẻ vẫn diễn biến phức tạp; sự lệch chuẩn về đạo đức, lối sống của một bộ phận thanh, thiếu nhi, dẫn đến nhiều vấn đề đáng lo ngại như vi phạm pháp luật về an toàn giao thông, sử dụng ma túy, game online, bạo lực học đường... Đây là những thách thức đang đặt ra đối với lĩnh vực giáo dục và đào tạo.

Ngày 19/6 tới, Quốc hội sẽ tiến hành phiên chất vấn và trả lời chất vấn với lĩnh vực tài chính, giáo dục và đào tạo. Tại cuộc họp chuẩn bị cho phiên chất vấn, Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn lưu ý, cử tri và Nhân dân sẽ “chấm điểm” Bộ trưởng có cầu thị, có thấy được những hạn chế của ngành mình, lĩnh vực mình phụ trách hay không? Cùng với đó, cần tập trung vào giải pháp thực hiện tới đây như thế nào? Đây là vấn đề cử tri và Nhân dân rất mong đợi. "Chúng ta phải làm hết trách nhiệm của mình", Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn nêu rõ.

Anh Thảo