Dấu ấn từ những mô hình canh tác thông minh
Trong bối cảnh nông nghiệp Việt Nam đang chuyển mình mạnh mẽ hướng tới sự bền vững và hiệu quả, chương trình “Canh tác thông minh” do Công ty Cổ phần Phân bón Bình Điền triển khai đã mang lại nhiều kết quả ấn tượng, đặc biệt trên cây lúa và cây cà phê.
Giải pháp đột phá
Chương trình “Canh tác thông minh” được Công ty CP Phân bón Bình Điền phát triển hướng tới việc cung cấp cho nông dân các giải pháp canh tác tiên tiến phù hợp với điều kiện đất đai, thổ nhưỡng, thời tiết khí hậu của vùng canh tác, qua đó vừa giúp nông dân gia tăng hiệu quả canh tác, tăng lợi nhuận trên đơn vị diện tích, đồng thời góp phần bảo vệ môi trường. Quy trình canh tác lúa trong chương trình Canh tác lúa thông minh thích ứng với biến đổi khí hậu vùng đồng bằng sông Cửu Long đã được Cục Trồng trọt (Bộ Nông nghiệp và Môi trường) công nhận là tiến bộ kỹ thuật vào tháng 3/2023.
Cây lúa và cây cà phê được chọn vì đây là hai cây trồng chủ lực của Việt Nam, đóng góp lớn vào kinh tế nông nghiệp và xuất khẩu; tuy nhiên, cả hai cây trồng này đều đối mặt với thách thức như biến đổi khí hậu, thói quen canh tác chưa bền vững, đất đai thoái hóa và chi phí sản xuất cao. Canh tác thông minh giúp giải quyết những vấn đề này bằng cách tối ưu hóa quy trình, từ lượng giống, phân bón đến quản lý nước và sâu bệnh hại, trong đó đặc biệt là giúp người nông dân trở thành chuyên gia trên chính mảnh vườn, thửa ruộng của mình.
Với cây lúa, chương trình “Canh tác lúa thông minh” được triển khai rộng rãi tại đồng bằng sông Cửu Long, hợp tác với Trung tâm Khuyến nông Quốc gia và Trung tâm Khuyến nông và Dịch vụ Nông nghiệp 13 tỉnh thành vùng đồng bằng sông Cửu Long giai đoạn từ 2016 - 2022. Kết quả cho thấy, nông dân giảm được trên 50% lượng giống gieo sạ, 20 - 30% lượng phân bón và thuốc bảo vệ thực vật, giảm lượng nước tưới, công lao động… góp phần giảm chi phí đầu vào từ 3 - 5 triệu đồng/ha, trong khi năng suất tăng lên từ 10 - 15%, lợi nhuận tăng 5 - 7 triệu đồng/ha so với canh tác truyền thống.
Năm 2023, sau thành công trên cây lúa, Bình Điền tiếp tục hợp tác với Trung tâm Khuyến nông Quốc gia và Viện Khoa học Kỹ thuật Nông Lâm nghiệp Tây Nguyên triển khai dự án “Canh tác cà phê thông minh thích ứng với biến đổi khí hậu” giai đoạn 2023 - 2026. Dự án ra đời với mục tiêu phát triển quy trình canh tác mới phù hợp cho sản xuất cà phê đạt hiệu quả kinh tế cao, có tác dụng ổn định và cải thiện độ phì nhiêu của đất, hạn chế bệnh hại từ đất và giảm phát thải khí nhà kính. Kết quả cho thấy, hầu hết mô hình cây sinh trưởng tốt, có sự thay đổi theo hướng tích cực, vườn cây dự báo đạt năng suất cao so với trước khi tham gia mô hình, đồng thời cũng dự báo tích cực về sự ổn định lâu dài cho ngành cà phê tại 5 tỉnh Tây Nguyên.
Ứng dụng công nghệ tiên tiến
Bình Điền đã đầu tư mạnh vào nghiên cứu và ứng dụng công nghệ tiên tiến bằng cách áp dụng đồng bộ nhiều giải pháp từ kỹ thuật canh tác, trang bị các trạm quan trắc nước mặn, pH nước tự động, bút đo độ mặn, trạm giám sát sâu rầy tự động, ứng dụng cơ giới hóa, đến sản phẩm phân bón chuyên biệt… Bình Điền là đơn vị đầu tiên trong ngành phân bón Việt Nam thành lập Hội đồng Khoa học Kỹ thuật với các giáo sư, tiến sĩ đầu ngành, đồng thời hợp tác với các viện nghiên cứu và trường đại học để phát triển sản phẩm phù hợp từng loại đất và cây trồng.
Với cây lúa, Bình Điền đã nghiên cứu và ứng dụng các chủng vi sinh vật (VSV) yếm khí đưa vào sản phẩm NPK giúp khai thác hết tiềm năng của đất cũng như bổ sung các chủng VSV nội sinh giúp cho cây tăng sức chống chịu thời tiết khắc nghiệt. Và bộ 3 sản phẩm (Đầu Trâu Bio - Canxi, Đầu Trâu Bio Lúa 1 và Đầu Trâu Bio Lúa 2) là kết quả của chương trình Canh tác lúa thông minh, góp phần giúp cho đất khỏe, cây trồng khỏe, đáp ứng cho việc canh tác bền vững và giảm phát thải.
Với cây cà phê, Bình Điền tiến hành triển khai nhiều hoạt động; cụ thể, điều tra thực tế 500 hộ canh tác cà phê ở 5 tỉnh Tây Nguyên để thu thập thông tin về giống, kỹ thuật canh tác, tưới nước, bón phân, dịch hại... Tổ chức lấy mẫu và phân tích gần 200 mẫu đất với hơn 2.300 chỉ tiêu lý hóa sinh ở các tầng canh tác trong các vườn cà phê trồng thuần và trồng xen, trong các vườn cây già cỗi, vườn cà phê đang sung sức… Từ đó đánh giá hiện trạng độ phì nhiêu đất, phát hiện yếu tố hạn chế và mức độ ảnh hưởng, tác động của biến đổi khí hậu hiện tại và dự báo cho 3 năm tới.
Chương trình “Canh tác thông minh” chọn mỗi tỉnh 3 huyện trọng điểm để bố trí mô hình thí điểm, tổng cộng có 15 mô hình, mỗi mô hình 1,5ha. Tùy vào hiện trạng thực tế của từng mô hình, Bình Điền nghiên cứu và cung cấp quy trình canh tác phù hợp.
Để nông dân tiếp cận, Bình Điền tổ chức các chương trình trình diễn thực tế trên đồng ruộng, tập huấn kỹ thuật và tư vấn trực tiếp hoặc trực tuyến... Bình Điền cũng phát triển ứng dụng “Canh tác thông minh” trên điện thoại, cung cấp thông tin về thời vụ, kỹ thuật và nhật ký canh tác điện tử để người dân có thể tiếp cận việc số hóa trong canh tác, qua đó có thể truy xuất được nguồn gốc của sản phẩm canh tác.
Để mở rộng chương trình canh tác thông minh trong tương lai, hiện nay Bình Điền đang hợp tác với Viện Nghiên cứu Lúa gạo Quốc tế (IRRI) để nghiên cứu các chủng vi sinh vật bản địa có chức năng phân hủy rơm rạ trên đồng ruộng cũng như phát triển công nghệ quản lý rơm rạ, giảm phát thải trong sản xuất lúa để ứng dụng trong “Dự án 1 triệu héc ta lúa chất lượng cao, phát thải thấp gắn với tăng trưởng xanh” vùng đồng bằng sông Cửu Long.
Ngoài ra, chương trình “Canh tác lúa thông minh”, Bình Điền cũng đã cho triển khai tại đất nước bạn Campuchia, qua 2 vụ có kết quả rất tốt, được ngành nông nghiệp Campuchia đánh giá cao. Ngay trong mùa mưa 2025, Ban cố vấn của Bình Điền đã cùng với Cục lúa gạo Campuchia tập huấn cho các cán bộ ngành nông nghiệp của tỉnh Preiveng, sắp tới tiếp tục tập huấn sang các tỉnh trọng điểm khác của Campuchia để đẩy mạnh chương trình “Canh tác lúa thông minh” cho nước bạn. Qua đó tiếp tục khẳng định vị thế của Bình Điền tại thị trường quốc tế.