Chuyển mạnh từ tiền kiểm sang hậu kiểm, gắn với tăng cường kiểm tra, giám sát

Tiếp tục Phiên họp thứ 46, sáng nay, 9/5, dưới sự điều hành của Phó Chủ tịch Quốc hội Vũ Hồng Thanh, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã cho ý kiến về việc tiếp thu, giải trình, chỉnh lý dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Doanh nghiệp.

Nghiên cứu kỹ lưỡng điều kiện phát hành trái phiếu doanh nghiệp

Trình bày tóm tắt Báo cáo tiếp thu, giải trình, chỉnh lý dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Doanh nghiệp, Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng cho biết, một số ĐBQH đề nghị xem xét không quy định tại dự thảo Luật các điều kiện cụ thể của doanh nghiệp khi phát hành trái phiếu riêng lẻ (bổ sung điểm c1 sau điểm c khoản 3 Điều 128 Luật Doanh nghiệp); đồng thời cân nhắc quy định tương tự như Luật Chứng khoán theo hướng giao Chính phủ quy định chi tiết vấn đề này.

Về nội dung này, tại Tờ trình số 286/TTr-CP và trong quá trình giải trình ý kiến của các ĐBQH, Chính phủ đã làm rõ sự cần thiết phải quy định nội dung này tại dự thảo Luật vì việc bổ sung quy định về điều kiện hệ số nợ phải trả đối với doanh nghiệp phát hành trái phiếu riêng lẻ là nhằm tăng năng lực về tài chính đối với doanh nghiệp phát hành, hạn chế những rủi ro thanh toán trái phiếu riêng lẻ đối với cả doanh nghiệp phát hành và nhà đầu tư.

Mặt khác, mức tỷ lệ không vượt quá 5 lần vốn chủ sở hữu được đề xuất trên cơ sở tổng hợp, tiếp thu ý kiến các Bộ, ngành, thành viên thị trường trong quá trình Bộ Tài chính xây dựng dự thảo Nghị định sửa đổi, bổ sung Nghị định số 155/2020/NĐ-CP.

Giá trị trái phiếu dự kiến phát hành không quá 5 lần vốn chủ sở hữu về cơ bản không ảnh hưởng việc huy động vốn phục vụ hoạt động sản xuất, kinh doanh, phục vụ mục tiêu tăng trưởng kinh tế.

Do vậy, Chính phủ đề xuất giữ nguyên quy định tại dự thảo Luật. Phương án này phù hợp với quy định tại khoản 5 Điều 129 của Luật Doanh nghiệp năm 2020 khi giao Chính phủ quy định chi tiết về loại trái phiếu, hồ sơ, trình tự, thủ tục phát hành và giao dịch trái phiếu riêng lẻ; công bố thông tin; phát hành trái phiếu ra thị trường quốc tế và không giao Chính phủ hướng dẫn về điều kiện phát hành.

Báo cáo ý kiến đối với nội dung tiếp thu, giải trình, chỉnh lý dự thảo Luật do Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính Phan Văn Mãi trình bày.

Về điều kiện phát hành trái phiếu riêng lẻ của công ty không phải là công ty đại chúng, Thường trực Ủy ban Kinh tế và Tài chính nhận thấy, việc quy định các điều kiện phát hành trái phiếu doanh nghiệp cần nghiên cứu kỹ lưỡng theo hướng nâng cao chất lượng trái phiếu doanh nghiệp, tăng cường minh bạch, kiểm soát rủi ro, đáp ứng nhu cầu tiếp cận nguồn cung vốn cho doanh nghiệp.

Đa số những vấn đề phát sinh về thanh toán trái phiếu riêng lẻ diễn ra trong thời gian vừa qua đều liên quan đến nhóm doanh nghiệp kinh doanh bất động sản, là đối tượng được loại trừ tại dự thảo Luật.

Bên cạnh đó, việc quy định tại luật mức tỷ lệ cụ thể là 5 lần khó bảo đảm tính linh hoạt trong điều hành đáp ứng nhu cầu thực tiễn. Nội dung tương tự tại các pháp luật chuyên ngành đều đang được quy định chi tiết tại các văn bản dưới luật. Do đó, đề nghị báo cáo thêm về sự phù hợp với tinh thần của Nghị quyết số 66-NQ/TW và Kết luận số 119-KL/TW.

Thường trực Ủy ban Kinh tế và Tài chính báo cáo Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến về 2 phương án:

Phương án 1: Đề nghị tiếp thu ý kiến đại biểu Quốc hội, quy định tại dự thảo Luật theo hướng điều kiện về hệ số nợ, giá trị phát hành trên vốn chủ sở hữu để phát hành trái phiếu riêng lẻ của doanh nghiệp thực hiện theo quy định của Chính phủ phù hợp với yêu cầu quản lý, phát triển kinh tế - xã hội trong từng thời kỳ, theo ngành, nghề, lĩnh vực cụ thể và mức độ tuân thủ pháp luật của doanh nghiệp.

Phương án 2: Nhất trí với việc quy định tại dự thảo Luật về tỷ lệ giữa nợ phải trả trên vốn chủ sở hữu là 5 lần. Đề nghị tiếp tục rà soát, chỉnh lý kỹ thuật để bảo đảm cụ thể áp dụng đối với điều kiện phát hành trái phiếu riêng lẻ của các đối tượng được loại trừ.

Bảo đảm quy trình thực hiện công khai, minh bạch

Phát biểu tại phiên họp, Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn đánh giá cao cơ quan soạn thảo đã tiếp thu nghiêm túc, cơ quan thẩm tra cũng đã làm việc tích cực trên tinh thần tập trung sửa đổi toàn diện Luật Doanh nghiệp để đáp ứng yêu cầu thực hiện Nghị quyết số 192/2025/QH15 của Quốc hội với mục tiêu tăng trưởng đạt 8% trở lên và thực hiện Nghị quyết số 68-NQ/TW của Bộ Chính trị về phát triển kinh tế tư nhân, Nghị quyết số 198/2025/QH15 của Quốc hội về một số cơ chế, chính sách đặc biệt phát triển kinh tế tư nhân.

Chủ tịch Quốc hội cũng lưu ý, những nội dung không kịp đưa vào dự thảo Luật thì giao Chính phủ ban hành Nghị định để kiểm soát việc triển khai thực hiện trong thời gian tới.

Về quy định liên quan đến “chủ sở hữu hưởng lợi của doanh nghiệp”, Chủ tịch Quốc hội thống nhất quy định như dự thảo Luật. Đồng thời, đề nghị Chính phủ kịp thời ban hành hướng dẫn cụ thể, có tiêu chí xác định “chủ sở hữu hưởng lợi của doanh nghiệp” như: tỷ lệ sở hữu vốn điều lệ trực tiếp hoặc gián tiếp; quyền chi phối thông qua tỷ lệ biểu quyết hoặc quyền chi phối thông qua việc bổ nhiệm, bãi nhiệm nhân sự.

Liên quan đến điều kiện phát hành trái phiếu riêng lẻ của công ty chưa đại chúng, Chủ tịch Quốc hội tán thành với nhận định như Báo cáo của Chính phủ đã nêu.

Theo đó, trái phiếu riêng lẻ là sản phẩm tài chính rủi ro, người mua trái phiếu tự mình đánh giá mức độ rủi ro và chịu trách nhiệm về rủi ro khi mua trái phiếu.

Vừa qua, trên thực tế đã xảy ra các vụ việc vi phạm pháp luật về trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ, doanh nghiệp phát hành trái phiếu, cổ phiếu tràn lan và sự buông lỏng quản lý của Nhà nước cũng như những kẽ hở pháp luật, dẫn đến tình trạng doanh nghiệp không trả được nợ gốc và lãi trái phiếu một cách đầy đủ, đúng hạn, khiến nhà đầu tư trái phiếu có khiếu kiện và Nhà nước phải có biện pháp can thiệp.

Do đó, việc xác định điều kiện, hệ số nợ phải trả trên vốn chủ sở hữu đối với doanh nghiệp phát hành trái phiếu riêng lẻ là một biện pháp phòng ngừa từ sớm nhằm khắc phục tình trạng nêu trên, góp phần nâng cao chất lượng trái phiếu doanh nghiệp như yêu cầu đặt ra tại Nghị quyết 68 của Bộ Chính trị là “hoàn thiện quy định về trái phiếu doanh nghiệp để nâng chất lượng và mở rộng kênh huy động vốn ổn định, chi phí thấp cho kinh tế tư nhân”.

“Mức tỷ lệ không vượt quá 5 lần được đề xuất trên cơ sở tổng hợp, tiếp thu ý kiến các bộ, ngành, Chính phủ khẳng định tỷ lệ như vậy về cơ bản không ảnh hưởng đến việc huy động vốn phục vụ hoạt động sản xuất, kinh doanh. Chính phủ cần làm rõ việc quy định tỷ lệ này trong dự thảo Luật có ảnh hưởng đến công tác chỉ đạo, quản lý, điều hành của Chính phủ hay không?” Chủ tịch Quốc hội yêu cầu.

Đối với quy định trách nhiệm của UBND cấp tỉnh trong thực hiện kiểm tra, giám sát doanh nghiệp, Chủ tịch Quốc hội đề nghị, cần rà soát để bảo đảm phù hợp với Luật Tổ chức chính quyền địa phương về chức năng, nhiệm vụ của UBND cấp tỉnh. Đồng thời, bảo đảm quy trình thực hiện công khai, minh bạch, phù hợp với chủ trương của Nghị quyết 68, chuyển mạnh từ tiền kiểm sang hậu kiểm, gắn với tăng cường kiểm tra, giám sát, tránh trùng lặp với hoạt động kiểm tra, thanh tra, giám sát khác của các cơ quan và bảo đảm về nguyên tắc hoạt động thanh tra, kiểm tra đã được quy định tại Nghị quyết 198 của Quốc hội.

Về quy định trách nhiệm của Ủy ban nhân dân cấp tỉnh thực hiện kiểm tra, giám sát doanh nghiệp (khoản 3 Điều 125 được sửa đổi, bổ sung theo khoản 24 Điều 1 dự thảo Luật), Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp Hoàng Thanh Tùng đề nghị, cần làm rõ nội dung về tổ chức đăng ký doanh nghiệp theo quy định của dự thảo Luật đồng bộ với Điều 216 của Luật Doanh nghiệp hiện hành như thế nào? Bởi, hiện nay Điều 216 Luật Doanh nghiệp đang giao cơ quan đăng ký kinh doanh có nhiệm vụ giải quyết việc đăng ký kinh doanh còn dự thảo Luật giao UBND có trách nhiệm tổ chức đăng ký doanh nghiệp.

Chủ nhiệm Ủy ban Hoàng Thanh Tùng cũng đề nghị, cần làm rõ quy trình kiểm tra để bảo đảm tính minh bạch, tránh chồng chéo và thực hiện đúng tinh thần của Nghị quyết 68.

Minh Trang