Bảo vệ cán bộ dám nghĩ, dám làm
Tại dự thảo nghị định quy định về xử lý kỷ luật cán bộ, công chức, viên chức, Bộ Nội vụ đã đề xuất bổ sung thêm các trường hợp được miễn trách nhiệm kỷ luật. Trong đó, có trường hợp đã thực hiện đầy đủ các quy trình, quy định, không tư lợi trong quá trình thực hiện chức trách, nhiệm vụ nhưng có thiệt hại do rủi ro khách quan thì được miễn trách nhiệm kỷ luật. Quy định này tạo cơ sở pháp lý để bảo vệ cán bộ dám nghĩ, dám làm, dám đổi mới.
Cán bộ vì lợi chung, không tư lợi nếu gây thiệt hại vì lý do khách quan sẽ không bị kỷ luật
Thực tế cho thấy, thời gian qua có tình trạng cá nhân đùn đẩy, ngần ngại ra các quyết định trong thẩm quyền của người đứng đầu. Mặc dù, chúng ta cũng đã ban hành Nghị định số 73/2023/NĐ-CP Quy định về khuyến khích, bảo vệ cán bộ năng động, sáng tạo, dám nghĩ, dám làm, dám chịu trách nhiệm vì lợi ích chung, song, trên thực tế vẫn còn có tâm lý sợ sai, sợ trách nhiệm, cùng với đó là do thiếu quy định cụ thể hướng dẫn “đủ sức mạnh” để bảo vệ cán bộ dám nghĩ, dám làm. Đây cũng là một trong những lý do dẫn đến tình trạng không dám làm, không dám quyết của một số cán bộ, chỉ ngồi chờ để “xin” ý kiến cấp trên.
Nhằm tạo cơ sở pháp lý để bảo vệ cán bộ dám nghĩ, dám làm, trong dự thảo Nghị định lần này, Bộ Nội vụ đã quy định rõ các trường hợp được miễn trách nhiệm kỷ luật. Theo đó, các trường hợp được miễn gồm: được cơ quan có thẩm quyền xác nhận tình trạng mất năng lực hành vi dân sự khi có hành vi vi phạm; phải chấp hành quyết định của cấp trên theo quy định tại khoản 5 Điều 7 Luật Cán bộ, công chức; được cấp có thẩm quyền xác nhận vi phạm trong tình thế cấp thiết, do sự kiện bất khả kháng hoặc trở ngại khách quan theo quy định của Bộ luật Dân sự khi thi hành công vụ; thực hiện đề xuất về đổi mới, sáng tạo được cơ quan có thẩm quyền cho phép và được cấp có thẩm quyền xác định đã thực hiện đúng chủ trương, có động cơ trong sáng, vì lợi ích chung nhưng có thiệt hại xảy ra...
Đáng chú ý, theo dự thảo Nghị định, trường hợp đã thực hiện đầy đủ các quy trình, quy định, không tư lợi trong quá trình thực hiện chức trách, nhiệm vụ nhưng có thiệt hại do rủi ro khách quan thì được miễn trách nhiệm kỷ luật.
Lý giải về vấn đề này, Bộ Nội vụ cho rằng, việc bổ sung quy định này nhằm thể chế hóa Nghị quyết số 138/NQ-CP ngày 16/5/2025 của Chính phủ ban hành Kế hoạch hành động của Chính phủ thực hiện Nghị quyết số 68-NQ/TW ngày 04/5/2025 của Bộ Chính trị về phát triển kinh tế tư nhân và “Thực hiện đề xuất về đổi mới, sáng tạo được cơ quan có thẩm quyền cho phép và được cấp có thẩm quyền xác định đã thực hiện đúng chủ trương, có động cơ trong sáng, vì lợi ích chung nhưng có thiệt hại xảy ra”. Nội dung này cũng thể chế Luật Cán bộ, công chức năm 2025 về cơ chế khuyến khích dám nghĩ, dám làm.
Cán bộ, công chức, viên chức bị kỷ luật oan phải được xin lỗi
Xử lý kỷ luật cán bộ, công chức nhằm giữ vững kỷ luật, kỷ cương của Đảng và pháp luật của Nhà nước. Cán bộ là người thực thi chính sách, nếu vi phạm mà không bị xử lý nghiêm minh sẽ ảnh hưởng đến tính nghiêm minh của pháp luật. Qua việc xử lý kỷ luật sẽ giúp răn đe, phòng ngừa chung, ngăn chặn hành vi sai trái tương tự có thể xảy ra trong tương lai. Đồng thời, kết quả xử lý kỷ luật cán bộ cũng giúp tổ chức sàng lọc, lựa chọn cán bộ tốt hơn. Người đủ năng lực, trình độ, có tâm, có tài sẽ được lựa chọn vị trí xứng đáng hơn. Ngược lại, người vi phạm tùy mức độ, có thể loại ra khỏi bộ máy.
Việc xử lý kỷ luật ảnh hưởng rất lớn đến cá nhân cán bộ, công chức, viên chức. Do đó, dự thảo Nghị định cũng quy định rõ nguyên tắc việc xử lý kỷ luật: phải bảo đảm khách quan, công bằng; công khai, nghiêm minh; chính xác, kịp thời; đúng thẩm quyền, trình tự, thủ tục. Khi xem xét xử lý kỷ luật phải căn cứ vào nội dung, động cơ, tính chất, mức độ, hậu quả, nguyên nhân vi phạm, hoàn cảnh cụ thể; các tình tiết tăng nặng, giảm nhẹ; thái độ tiếp thu và sửa chữa; việc khắc phục khuyết điểm, vi phạm, hậu quả; các trường hợp khác theo quy định của Đảng và của pháp luật được tính là căn cứ để xem xét miễn kỷ luật hoặc giảm nhẹ trách nhiệm.
Dự thảo nghị định cũng quy định: nghiêm cấm mọi hành vi xâm phạm thân thể, tinh thần, danh dự, nhân phẩm trong quá trình xử lý kỷ luật. Cán bộ, công chức, viên chức bị kỷ luật oan phải được xin lỗi và phục hồi quyền lợi.
Bảo vệ cán bộ dám nghĩ, dám làm không có nghĩa là dung túng cho sai phạm, mà chúng ta tạo hành lang pháp lý vững chắc để cán bộ yên tâm dám làm, dám đổi mới. Xây dựng cơ chế bảo vệ cán bộ dám nghĩ, dám làm đủ mạnh cũng chính là chúng ta đang tạo “niềm tin pháp lý” đối với cán bộ để họ tự tin, dấn thân và đổi mới vì lợi ích chung mà không sợ bị gánh chịu rủi ro.
Dự thảo nghị định nêu rõ: Quyết định xử lý kỷ luật cán bộ, công chức, viên chức có hiệu lực 12 tháng kể từ ngày có hiệu lực thi hành. Đối với trường hợp bị kỷ luật bằng hình thức khiển trách, cảnh cáo, cách chức thì việc quy hoạch, bổ nhiệm, ứng cử vào chức vụ cao hơn, bố trí công tác cán bộ áp dụng hiệu lực theo quy định của cơ quan có thẩm quyền. Trường hợp đã có quyết định kỷ luật về đảng thì hiệu lực của quyết định xử lý kỷ luật hành chính tính từ ngày quyết định kỷ luật về đảng có hiệu lực. Trong thời gian này, nếu không tiếp tục có hành vi vi phạm pháp luật đến mức phải xử lý kỷ luật thì quyết định xử lý kỷ luật đương nhiên chấm dứt hiệu lực mà không cần phải có văn bản về việc chấm dứt hiệu lực.