Giáo viên nhận định: Đề thi Ngữ văn lớp 10 Hà Nội, giàu cảm xúc và nhân văn

Trưa 7/6, gần 103.000 học sinh Hà Nội đã hoàn thành bài thi môn thi đầu tiên - Ngữ văn tại Kỳ thi lớp 10 công lập năm 2025.

Đề thi vào lớp 10 môn Ngữ văn tại Hà Nội năm 2025:

“Giá trị hạnh phúc" – thông điệp lặng mà sâu trong đề thi Văn Hà Nội

Nhận xét về đề thi chính thức vào 10 môn Văn năm 2025 - 2026, cô Đinh Thị Hương, giáo viên Ngữ Văn Tuyensinh247.com cho biết, đề thi đã có bước chuyển biến mạnh mẽ, toàn bộ đề thi không được lấy ngữ liệu trong sách mà là các ngữ liệu ở ngoài SGK. Đặc biệt, đề thi bám sát kiến thức trong chương trình và bám sát chuẩn đầu ra 2018 của Bộ GD-ĐT, tránh tình trạng học sinh học vẹt, học tủ.

Đề thi còn đặc biệt chú trọng vào việc đánh giá mức độ hiểu biết, năng lực tiếp nhận và phản hồi của học sinh. Nội dung các câu hỏi xoay quanh hệ thống kỹ năng Đọc - Viết, kết hợp với yêu cầu phân tích, cảm thụ văn bản thơ - thể loại văn học giàu tính nghệ thuật, góp phần rèn luyện tư duy thẩm mỹ, khả năng cảm xúc và diễn đạt ngôn ngữ cho học sinh.

Đáng chú ý, ở phần Nghị luận xã hội, vấn đề nghị luận được lựa chọn không quá xa lạ mà gần gũi với thực tế, phù hợp với tâm lý, tình cảm và nhận thức của lứa tuổi học trò, đồng thời phản ánh được những chuyển biến trong tư duy, quan niệm của thế hệ trẻ trong bối cảnh xã hội hiện đại.

Thông qua việc bày tỏ chính kiến và quan điểm cá nhân về các hiện tượng, sự việc hoặc giá trị đạo đức – xã hội, học sinh được rèn luyện khả năng lập luận, tư duy phản biện và kỹ năng trình bày ý kiến một cách thuyết phục, từ đó hình thành tư duy độc lập.

Về cấu trúc, nếu như năm 2024, đề thi được chia thành 2 phần với thang điểm lần lượt là 6,5 - 3,5 thì năm nay, phổ điểm được phân chia thành Phần Đọc hiểu (4,0 điểm) và Phần Viết (6,0 điểm).

Tại phần Đọc hiểu, yêu cầu thí sinh đọc văn bản thơ tự do và trả lời 5 câu hỏi nhỏ, bám sát ngữ liệu đi từ nhận biết, thông hiểu đến vận dụng. Phần Viết yêu cầu thí sinh viết đoạn văn nghị luận văn học phân tích khổ thơ và bài văn nghị luận xã hội về cách để tìm thấy niềm vui tuổi học trò.

Với cấu trúc đề như trên, thí sinh vẫn tiếp tục được rèn luyện kỹ năng đọc hiểu, nhưng sẽ tập trung nhiều hơn vào việc thể hiện cảm xúc, suy nghĩ và quan điểm cá nhân. Ở phần II, đoạn văn nghị luận văn học giúp học sinh phân tích, cảm nhận được giá trị nội dung, nghệ thuật 5 câu thơ cuối.

Đặc biệt, bài văn nghị luận xã hội rất hay và ý nghĩa với vấn đề được lựa chọn gần gũi với đời sống, giúp học sinh bày tỏ ý kiến và suy nghĩ của bản thân về những chủ đề thiết thực, phù hợp với lứa tuổi: “Làm thế nào để tìm thấy niềm vui tuổi học trò”.

Về mức độ khó và độ phân hóa, cô Hương cho rằng, đề thi vừa sức, không quá khó, gần gũi nhưng vẫn có tính cập nhật, thời sự cao. Các câu hỏi phù hợp, cho phép học sinh được bày tỏ quan điểm, ý kiến cá nhân. Sự phân hoá đề thi chủ yếu nằm trong phần viết đoạn văn, bài văn.

Bảng đánh giá độ khó và độ phân hóa:

Theo cô Đinh Thi Hương, dấu ấn nổi bật của đề thi năm 2025 - 2026 là nội dung trích đoạn bài thơ “Hạnh phúc” (Giang Nam) rất gần với cuộc sống học trò và gia đình, thể hiện ước mơ giản dị, niềm vui bình dị của mỗi người dân sau chiến tranh.

Đặc biệt, trong thời điểm đề cao giá trị của gia đình, của hạnh phúc giản đơn sau những biến động xã hội, đề thi càng có tính thời sự, ý nghĩa nhân văn sâu sắc.

Ngữ liệu đề thi giàu tính nhân văn, vừa sức với học trò

Trao đổi với phóng viên Báo Đại biểu Nhân dân, cô Bùi Thị Nga - giáo viên môn Ngữ văn trường THCS Nghĩa Tân cho hay, đề thi môn Ngữ văn năm 2025 - 2026 của Sở GD-ĐT Hà Nội đã để lại nhiều ấn tượng khá tốt đẹp khi lựa chọn ngữ liệu và định hướng câu hỏi đầy tính nhân văn, vừa sức với học trò, lại giàu cảm xúc.

Ngữ liệu đọc hiểu là một đoạn trích từ bài thơ “Hạnh phúc” của nhà thơ Giang Nam – một văn bản ngắn gọn nhưng sâu sắc, chứa đựng những xúc cảm nhẹ nhàng, chân thật về tình cảm gia đình, về hạnh phúc trong những điều giản dị đời thường.

Hình ảnh người cha mong được dắt con đi học, muốn được “mất ngủ bên con vì một đề thi hóc búa”, hay muốn “được nhìn bằng đôi mắt trẻ của con”… đều là những lát cắt xúc động, gợi nhớ, gợi thương. Lựa chọn này vừa gần gũi với đời sống, vừa giúp học sinh mở rộng trái tim để cảm nhận văn chương từ chính nhịp sống quanh mình.

Các câu hỏi đọc hiểu bám sát yêu cầu cần đạt của chương trình Ngữ văn 2018: từ nhận biết thể thơ, khai thác hình ảnh, đưa ra cách hiểu về những câu thơ gắn với hoàn cảnh ra đời, đến yêu cầu giải thích và phân tích hiệu quả nghệ thuật của việc lặp lại từ ngữ…. Điều này không chỉ giúp giáo viên định hướng rõ ràng hơn trong quá trình dạy học mà còn khuyến khích học sinh vận dụng tư duy ngôn ngữ linh hoạt, phản hồi bằng cảm nhận cá nhân của học trò.

Phần Viết tiếp tục ghi điểm với hai câu hỏi được thiết kế khá hợp lý. Câu 1 (2 điểm) yêu cầu phân tích 5 dòng thơ bằng một đoạn văn 200 chữ cũng là vừa sức với học sinh lớp 9 và bám sát đề minh hoạ của Sở GD-ĐT Hà Nội.

"Đoạn văn nghị luận văn học với cách hỏi như vậy vừa kiểm tra được khả năng cảm thụ của học sinh, vừa đòi hỏi học sinh có kĩ năng đọc hiểu để tìm ý cho đoạn văn qua một ngữ liệu văn bản văn học", Cô Nga nhìn nhận.

Đặc biệt, câu 2 (4 điểm) – bài nghị luận xã hội – với chủ đề “Làm thế nào để luôn tìm thấy niềm vui tuổi học trò?” là một gợi mở đầy tinh tế. Đây là vấn đề quen thuộc, gần gũi và phù hợp với tâm thế của các em học sinh lớp 9 – những bạn trẻ đang phải đối mặt với nhiều áp lực học tập. Các em cũng đang gặp nhiều khó khăn trong những mối quan hệ với bạn bè và chính sự thay đổi trong nội tâm của mình.

"Để làm được bài này, các em học sinh cũng cần tập trung vào yêu cầu chính: Đưa ra giải pháp phù hợp để giải quyết một vấn đề. Như vậy, đây cũng là một câu hỏi có tính mở, vì thế đáp án cũng cần linh hoạt để phù hợp với nội dung câu hỏi", Cô Bùi Thị Nga nêu quan điểm.

Trang Nhung