Cần làm rõ trách nhiệm pháp lý khi hàng giả, "hàng nhái" tung hoành trên shopee
Hàng giả, hàng nhái bán trên Shopee gây hệ lụy rất rõ ràng là làm cho khách hàng, người tiêu dùng không những bị xâm phạm nghiêm trọng quyền lợi hợp pháp của mình mà còn làm cho uy tín, thương hiệu của hàng hóa Việt Nam trên thị trường bị giảm sút, mất niềm tin nghiêm trọng
Liên quan đến vấn nạn hàng giả, "hàng nhái" đang công khai bày bán trên Shopee, Luật sư Lê Ngọc Hoàng – Trưởng Văn phòng Luật sư Long Tâm (Đoàn Luật sư Hà Nội) đã có quan điểm pháp lý.
Theo Luật sư Lê Ngọc Hoàng, trong thời kỳ xã hội chuyển đổi số quyết liệt diễn ra trên thế giới cũng như Việt Nam thì sàn giao dịch thương mại điện tử có vai trò trở nên quan trọng: Là cầu nối cho doanh nghiệp/bên bán hàng và người tiêu dùng/bên mua hàng có khả năng tiếp cận với nhau dễ dàng, nhanh chóng.
Có thể nói thông qua phương thức giao dịch điện tử, các sàn giao dịch trực tuyến lớn như Shopee đang đóng vai trò định hình thói quen mua sắm mới của người tiêu dùng, làm cho sản phẩm, hàng hóa được lưu thông đáp ứng kịp thời nhu cầu của đa dạng khách hàng có quyền được so sánh, chọn lựa giá cả cạnh tranh cùng chất lượng phù hợp với nhu cầu của mình.
Tuy nhiên, song hành với sự phát triển mạnh mẽ này là một thực trạng đáng báo động về hàng giả, "hàng nhái" ngày càng trở nên phổ biến trên các nền tảng trực tuyến trong đó Shopee với tư cách là một trong những nền tảng TMĐT hàng đầu luôn bị phản ánh vấn nạn “Là kênh phân phối hàng giả, hàng nhái nhiều nhất”. Ví như: Các sản phẩm thời trang thương hiệu nổi tiếng thế giới như Rolex, Hublot, Gucci, Louis Vuitton, Adidas… Mỹ phẩm, thực phẩm chức năng, đồ điện tử, sách, đồ gia dụng là hàng giả, "hàng nhái" cũng bán tràn lan …
Ngay cả các sản phẩm nông sản thương hiệu quốc gia như gạo ST25 mang thương hiệu "Gạo Ông Cua", bút bi Thiên Long cũng bị làm giả và bày bán trên nền tảng này. Đặc biệt mới nhất có vụ triệt phá doanh nghiệp sản xuất mỹ phẩm giả quy mô lớn tại Bắc Giang sử dụng Shopee làm kênh tiêu thụ chính hơn 100.000 đơn hàng qua Shopee và TikTok.
Hệ lụy rất rõ ràng là làm cho khách hàng, người tiêu dùng không những bị xâm phạm nghiêm trọng quyền lợi hợp pháp của mình mà còn làm cho uy tín, thương hiệu của hàng hóa Việt Nam trên thị trường bị giảm sút, mất niềm tin nghiêm trọng.
Theo phân tích của Luật Sư Lê Ngọc Hoàng, trước thực trạng hàng giả, hàng nhái công khai bày bán gây thiệt hại cho người tiêu dùng, Shopee đang phải đối diện với các trách nhiệm pháp lý theo quy định pháp luật như sau:
- Xử phạt vi phạm hành chính : Quy định tại Điều 9 đến Điều 14 Nghị định 98/2020/NĐ-CP quy định về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực thương mại. Các hành vi vi phạm có thể bị phạt tiền đến 100 triệu đồng tùy thuộc vào mức độ vi phạm đối với các hành vi liên quan đến “Bán hàng giả, hàng kém chất lượng”. Còn đối với hành vi sai phạm trong việc “Không cung cấp thông tin đầy đủ về sản phẩm” thì có thể bị xử phạt tiền lên tới 30 triệu đồng (Điều 47, Nghị định 24/2025/NĐ-CP).
- Chế tài hình sự: Điều 192 Bộ luật Hình sự 2015 (sửa đổi, bổ sung 2017) quy định về tội sản xuất, buôn bán hàng giả với hình “Phạt tiền hoặc tù giam từ 6 tháng đến 15 năm …” nếu có dấu hiệu cấu thành hành vi “bắt tay với bên bán hàng hoặc đã biết là hàng giả, hàng nhái ra mà còn cung cấp ra thị trường”.
- Về bồi thường thiệt hại theo Điều 584 Bộ luật Dân sự 2015: Nếu sản phẩm bán ra gây thiệt hại cho người tiêu dùng, sàn giao dịch có thể bị liên đới yêu cầu bồi thường.
- Ngoài ra cơ quan thẩm quyền còn có thể áp dụng các biện pháp Hành chính khác như: Đình chỉ hoạt động; Thu hồi giấy phép hoạt động của sàn giao dịch nếu phát hiện các hành vi vi phạm nghiêm trọng.
Bên cạnh đó, theo Luật Sư Lê Ngọc Hoàng, với vấn nạn hàng giả, hàng nhái tràn lan về phía Shopee và các sàn giao dịch TMĐT cùng với Cơ quan quản lý chức năng cần thiết phải tuân thủ pháp luật, thực thi các biện pháp quyết liệt để phòng chống như sau:
- Tăng cường kiểm soát và giám sát chặt chẽ các gian hàng hoạt động trên nền tảng sàn giao dịch, bao gồm việc xác minh đủ thông tin của người bán và đảm bảo rằng họ tuân thủ các quy định pháp luật.
- Tích cực chủ động và hợp tác cùng cơ quan chức năng trong công tác phòng chống hàng giả, xử lý vi phạm trong giao dịch: Cần xác lập, thực hiện quy trình khoa học để phát hiện và xử lý các gian hàng vi phạm, bao gồm việc phát hiện - loại bỏ các sản phẩm giả mạo hoặc không đạt yêu cầu, cung cấp thông tin cho khách hàng và cơ quan chức năng đầy đủ, chính xác và kịp thời. Những quy trình này cần thiết phải được công khai trên trang WEB của Sàn giao dịch TMĐT.
- Cần có chính sách tiếp nhận và thưởng vật chất cho người tiêu dùng trong cung cấp mọi thông tin, phản ánh đến giao dịch mua hàng có dấu hiệu gian lận thương mại đồng thời nhanh chóng công bằng trong giải quyết khiếu nại từ họ.
- Đặc biệt phát huy chức năng tương tác điện tử đảm bảo cho người tiêu dùng tích cực đánh giá, cho ý kiến phản hồi hoặc khiếu nại về hàng hóa và các dịch vụ hỗ trợ khi mua sản phẩm. Đi đôi với yêu cầu cung cấp các thông tin về hàng hóa cũng như sự tương tác của người tiêu dùng để làm cơ sơ nhanh chóng – hiệu quả trong xử lý vi phạm.
- Cảnh báo, ngăn chặn và yêu cầu cơ quan quản lý chức năng xử lý các thủ đoạn tinh vi của người bán hàng giả, hàng nhái trên Shopee hiện nay như: Cố tình không ghi rõ tên thương hiệu của sản phẩm, sử dụng từ lóng – từ gần giống hàng thật, từ viết tắt để tránh bị phát hiện (ví dụ: "LV" thay cho Louis Vuitton, "Dì O" thay cho Dior); Sử dụng hình ảnh sản phẩm chính hãng trong các bài đăng quảng cáo, nhưng khi giao hàng lại là sản phẩm giả, kém chất lượng; Tạo nhiều tài khoản, gian hàng ảo cũng như đặt đơn ảo comment/đánh giá ảo để tăng số lượt bán hàng; Đưa giá bán thật rẻ so với hàng thật để thu hút những người tiêu dùng ham rẻ, ít hiểu biết về sản phẩm.