Minh bạch hơn thẩm quyền các Tòa chuyên trách
Thường trực Ủy ban Pháp luật và Tư pháp đã phối hợp với Tòa án nhân dân tối cao và các cơ quan chỉnh lý, bảo đảm rõ ràng, minh bạch hơn về thẩm quyền của các Tòa chuyên trách.
Tiếp tục Phiên họp thứ 46, sáng nay, 3/6, dưới sự điều hành của Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến về việc tiếp thu, giải trình, chỉnh lý dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Bộ luật Tố tụng dân sự, Luật Tố tụng hành chính, Luật Tư pháp người chưa thành niên, Luật Phá sản và Luật Hòa giải, đối thoại tại Tòa án.
Rút ngắn thủ tục, thời gian giải quyết khiếu nại
Trình bày tóm tắt báo cáo tiếp thu, giải trình, chỉnh lý dự thảo Luật, Phó Chánh án Tòa án nhân dân tối cao Nguyễn Văn Tiến nêu rõ, về ý kiến đề nghị giao Tòa án nhân dân cấp tỉnh có thẩm quyền xét xử sơ thẩm quyết định hành chính, hành vi hành chính của Ủy ban nhân dân, Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp tỉnh; giải quyết yêu cầu hủy phán quyết trọng tài thương mại, bắt giữ tàu bay, tàu biển, vụ án có tính chất phức tạp hoặc yếu tố nước ngoài.
Tòa án nhân dân tối cao thấy rằng việc chuyển giao toàn bộ thẩm quyền xét xử theo thủ tục sơ thẩm đối với các loại vụ án hành chính, vụ việc dân sự, kinh doanh, thương mại, lao động, phá sản cho Tòa án nhân dân khu vực đã được thể hiện trong Đề án “Tiếp tục sắp xếp, tinh gọn tổ chức bộ máy Tòa án nhân dân bảo đảm hoạt động hiệu lực, hiệu quả, đáp ứng yêu cầu cải cách tư pháp trong thời kỳ mới”, được Ban Chấp hành Trung ương Đảng, Bộ Chính trị, Ban Bí thư thông qua. Do vậy, Tòa án nhân dân tối cao xin phép được giữ như dự thảo Luật.
Về ý kiến cho rằng khoản 10 Điều 1 dự thảo Luật (sửa đổi, bổ sung khoản 6 Điều 194 Bộ luật Tố tụng dân sự) về giải quyết khiếu nại, kiến nghị về việc trả lại đơn khởi kiện quy định “… Quyết định của Chánh án là quyết định cuối cùng” là chưa phù hợp; đề nghị nghiên cứu bổ sung cơ chế khiếu nại lên Chánh án Tòa án nhân dân tối cao trong trường hợp đặc biệt.
Tòa án nhân dân tối cao thấy rằng với mô hình tổ chức Tòa án gồm 3 cấp theo định hướng sắp xếp, tinh gọn bộ máy Tòa án như hiện nay; nếu duy trì cơ chế giải quyết khiếu nại như tại khoản 7 Điều 194 Bộ luật Tố tụng dân sự sẽ dẫn đến việc giải quyết khiếu nại nhiều cấp, không có điểm dừng hợp lý; không tương thích với Điều 124 Luật Tố tụng hành chính về giải quyết khiếu nại, kiến nghị về việc trả lại đơn khởi kiện và các cơ chế giải quyết khiếu nại, tố cáo trong hoạt động tố tụng khác.
Do vậy, Tòa án nhân dân tối cao xin được giữ như dự thảo Luật về bãi bỏ khoản 7 Điều 194 và tiếp thu ý kiến của ĐBQH, sửa đổi, bổ sung khoản 6 Điều 194 Bộ luật Tố tụng dân sự theo hướng “… Quyết định giải quyết khiếu nại, kiến nghị của Chánh án Tòa án trên một cấp trực tiếp là quyết định cuối cùng” để rút ngắn thủ tục, thời gian giải quyết, đồng thời, tăng cường trách nhiệm giải quyết khiếu nại, kiến nghị của Chánh án Tòa án nhân dân cấp tỉnh.
Tòa Phá sản thuộc một số Tòa án nhân dân khu vực có thẩm quyền giải quyết yêu cầu phá sản
Báo cáo ý kiến về việc tiếp thu, giải trình, chỉnh lý dự thảo Luật do Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp Hoàng Thanh Tùng trình bày nêu rõ, về các nội dung lớn đã được tiếp thu, Thường trực Ủy ban Pháp luật và Tư pháp nhận thấy, Tòa án nhân dân tối cao đã nghiên cứu, tiếp thu nhiều ý kiến của ĐBQH để hoàn thiện dự thảo Luật.
Thường trực Ủy ban Pháp luật và Tư pháp cơ bản tán thành với các nội dung đã được Tòa án nhân dân tối cao tiếp thu, chỉnh lý như thể hiện trong dự thảo Luật kèm theo Báo cáo số 42/BC-TANDTC ngày 30/5/2025 của Tòa án nhân dân tối cao.
Về thẩm quyền của Tòa chuyên trách Tòa án nhân dân khu vực, Tòa chuyên trách Tòa án nhân dân cấp tỉnh (sửa đổi, bổ sung Điều 36, Điều 38 Bộ luật Tố tụng dân sự, bổ sung Điều 31a Luật Tố tụng hành chính; sửa đổi, bổ sung Điều 8 Luật Phá sản).
Tiếp thu ý kiến của ĐBQH, Thường trực Ủy ban Pháp luật và Tư pháp đã phối hợp với Tòa án nhân dân tối cao và các cơ quan chỉnh lý dự thảo Luật để bảo đảm rõ ràng, minh bạch hơn về thẩm quyền của các Tòa chuyên trách.
Cụ thể, Tòa Dân sự thuộc Tòa án nhân dân khu vực có thẩm quyền giải quyết, xét xử sơ thẩm vụ việc về lao động. Tòa Sở hữu trí tuệ thuộc một số Tòa án nhân dân khu vực có thẩm quyền giải quyết sơ thẩm những vụ việc dân sự, kinh doanh, thương mại về quyền sở hữu trí tuệ, chuyển giao công nghệ; khiếu kiện quyết định hành chính, hành vi hành chính về sở hữu trí tuệ, chuyển giao công nghệ.
Tòa Phá sản thuộc một số Tòa án nhân dân khu vực có thẩm quyền giải quyết yêu cầu phá sản. Tòa Phá sản có thẩm quyền giải quyết là Tòa án nơi doanh nghiệp, hợp tác xã có trụ sở chính trong phạm vi thẩm quyền theo lãnh thổ của Tòa Phá sản.
Giao Ủy ban Thường vụ Quốc hội quy định cụ thể Tòa Sở hữu trí tuệ, Tòa Phá sản thuộc một số Tòa án nhân dân khu vực; quy định phạm vi thẩm quyền theo lãnh thổ của Tòa Sở hữu trí tuệ, Tòa Phá sản thuộc một số Tòa án nhân dân khu vực.
Tòa Kinh tế thuộc Tòa án nhân dân cấp tỉnh có thẩm quyền giải quyết theo thủ tục phúc thẩm những vụ việc mà bản án, quyết định dân sự về quyền sở hữu trí tuệ, chuyển giao công nghệ chưa có hiệu lực pháp luật của Tòa án nhân dân khu vực bị kháng cáo, kháng nghị.
Phát biểu kết luận nội dung này, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định nêu rõ, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đánh giá cao tinh thần làm việc của cơ quan thẩm tra và cơ quan soạn thảo; nhất trí với nội dung tiếp thu, giải trình, chỉnh lý dự thảo Luật.
Về ý kiến đề nghị giao Tòa án nhân dân cấp tỉnh có thẩm quyền giải quyết yêu cầu hủy phán quyết trọng tài thương mại, Phó Chủ tịch Quốc hội đề nghị thực hiện theo ý kiến kết luận của Ủy ban Thường vụ Quốc hội đối với Luật Tổ chức tòa án nhân dân, gửi phiếu xin ý kiến ĐBQH và tiếp thu theo đa số.
Sau phiên họp, Phó Chủ tịch Quốc hội đề nghị Tòa án nhân dân tối cao khẩn trương phối hợp với Thường trực Ủy ban Pháp luật và Tư pháp và các cơ quan liên quan nghiên cứu, tiếp thu tối đa các ý kiến, bảo đảm tính đồng bộ của dự thảo Luật với hệ thống pháp luật.