Tư duy mới về thị trường vàng
Tổng Bí thư Tô Lâm vừa có cuộc làm việc với Ban Chính sách, chiến lược Trung ương về cơ chế, chính sách quản lý thị trường vàng. Những thông điệp mạnh mẽ được Tổng Bí thư đưa ra tại cuộc làm việc tiếp tục cho thấy sự đổi mới quyết liệt trong tư duy quản lý kinh tế của Đảng và Nhà nước ta.
Trong phát biểu kết luận cuộc làm việc, Tổng Bí thư đặc biệt nhấn mạnh việc chuyển mạnh từ tư duy hành chính sang tư duy thị trường có kỷ cương, từ “siết để kiểm soát” sang “mở để quản trị”.
Người đứng đầu Đảng ta yêu cầu "nhất định phải quán triệt, xóa bỏ tư duy không quản được thì cấm"; đồng thời phải đưa thị trường vàng vận động phù hợp với các nguyên tắc của thị trường, có sự quản lý của nhà nước, tránh can thiệp cứng nhắc, bó hẹp sự vận động và phát huy ưu điểm của thị trường, bảo đảm nguyên tắc tôn trọng quyền sở hữu, quyền tài sản, quyền tự do kinh doanh của người dân và doanh nghiệp; bảo đảm sự minh bạch trên thị trường.
Trên diễn đàn Quốc hội, nhất là tại các phiên chất vấn và thảo luận về kinh tế - xã hội, các đại biểu Quốc hội nhiều lần đề cập tình trạng giá vàng trong nước và thế giới chênh lệch lớn, tác động tiêu cực tới niềm tin của người dân, làm gia tăng hoạt động đầu cơ, buôn lậu, và đẩy một phần lớn nguồn lực tài chính của xã hội ra ngoài tầm kiểm soát của nền kinh tế chính thức.
Nhiều đại biểu Quốc hội đã liên tục chất vấn các "tư lệnh ngành" về trách nhiệm để xảy ra tình trạng độc quyền thương hiệu vàng miếng, sự thiếu minh bạch về cơ chế nhập khẩu, cung ứng vàng, cũng như sự chậm trễ trong đề xuất sửa đổi Nghị định 24/2012/NĐ-CP - vốn được xem là “nút thắt” của chính sách quản lý thị trường vàng vừa qua.
Dù vậy, việc khắc phục những bất cập trong quản lý thị trường vàng vẫn rất chậm; cơ chế quản lý vẫn kém linh hoạt, không phù hợp với diễn biến cung cầu chung trên thị trường thế giới.
Trong bối cảnh đó, những quan điểm chỉ đạo của Tổng Bí thư không chỉ “điểm trúng” mong muốn, mối quan tâm chung của các đại biểu và cử tri mà còn tập trung “gỡ” các nút thắt hiện hữu, đồng thời đặt ra yêu cầu cấp thiết về việc cải cách toàn diện, sâu sắc thể chế pháp lý cho thị trường vàng.
Thực hiện chỉ đạo của Tổng Bí thư, trong thời gian tới, Chính phủ phải nhanh chóng sửa đổi Nghị định 24/2012/NĐ-CP theo hướng thị trường hóa có lộ trình và có kiểm soát chặt chẽ; tạo sự kết nối hiệu quả hơn giữa thị trường vàng trong nước và thị trường quốc tế. Có thể nói đây là việc trước mắt, cần làm ngay.
Cùng với đó, cần có lộ trình cụ thể để mở rộng các chủ thể tham gia thị trường; chuẩn hóa điều kiện cấp phép sản xuất - nhập khẩu - kinh doanh vàng; xây dựng hệ thống thông tin, dữ liệu về thị trường vàng nhằm tăng tính công khai, minh bạch. Việc xóa bỏ thế độc quyền Nhà nước về thương hiệu vàng miếng, như Tổng Bí thư đã chỉ rõ, phải được tiến hành “một cách có kiểm soát trên nguyên tắc Nhà nước vẫn quản lý hoạt động sản xuất vàng miếng, nhưng có thể cấp phép cho nhiều doanh nghiệp đủ điều kiện tham gia sản xuất vàng miếng nhằm tạo ra môi trường cạnh tranh bình đẳng, từ đó giúp đa dạng hóa nguồn cung và ổn định giá cả”.
Về dài hạn, phải tạo lập khung khổ pháp lý để phát triển các sản phẩm tài chính phái sinh, thành lập Sở Giao dịch vàng quốc gia, hoặc cho phép đưa vàng vào giao dịch trên Sở Giao dịch hàng hóa, hoặc lập Sàn Giao dịch vàng trong Trung tâm tài chính quốc tế tại Việt Nam; xây dựng thị trường vàng hiện đại, liên thông quốc tế.
Một tư tưởng xuyên suốt trong chỉ đạo của Tổng Bí thư là bảo đảm quyền sở hữu, quyền tài sản và quyền tự do kinh doanh của người dân, xác lập một thị trường lành mạnh, không bị bóp méo bởi độc quyền hay mệnh lệnh hành chính cứng nhắc. Đây cũng là điều mà nhiều đại biểu Quốc hội và cử tri kỳ vọng: một thị trường được xây dựng trên nền tảng pháp luật vững chắc, vận hành minh bạch, được giám sát chặt chẽ và có cơ chế xử lý nghiêm minh các vi phạm, đồng thời bảo vệ quyền lợi chính đáng của người dân và doanh nghiệp, tạo động lực sản xuất, thay vì khuyến khích đầu cơ tích trữ như hiện nay.
Việc cải cách toàn diện thị trường vàng sẽ tạo ra những tác động sâu sắc cả về kinh tế và xã hội; một thị trường vàng minh bạch, ổn định và vận hành theo cơ chế thị trường có sự kiểm soát sẽ góp phần giảm thiểu rủi ro lạm phát do sự chênh lệch giá vàng trong nước và quốc tế gây ra, đồng thời ổn định tỷ giá hối đoái. Khi nguồn lực vàng trong dân được khơi thông và đưa vào nền kinh tế chính thức thông qua các kênh đầu tư minh bạch, nó sẽ trở thành một nguồn vốn quan trọng phục vụ sản xuất kinh doanh, thay vì bị "đóng băng" trong tài sản tích trữ hoặc chảy vào các kênh không chính thức.
Hơn nữa, trong bối cảnh Việt Nam đang nỗ lực xây dựng trung tâm tài chính quốc tế, một thị trường vàng hiện đại, liên thông với thế giới không chỉ thể hiện năng lực quản lý của Nhà nước mà còn tăng cường niềm tin của nhà đầu tư trong và ngoài nước vào môi trường kinh doanh của nước ta. Thị trường vàng được quản lý hiệu quả sẽ góp phần vào sự ổn định chung của hệ thống tài chính, tạo động lực cho các ngành kinh tế khác phát triển, hướng tới mục tiêu tăng trưởng bền vững và nâng cao vị thế kinh tế đất nước trong thời gian tới.