Sáp nhập đơn vị hành chính - nhìn đúng, làm đúng, đồng thuận caoBài 2: Sáp nhập để phục vụ Nhân dân tốt hơn
Việc tổ chức lại đơn vị hành chính không chỉ là bài toán về địa giới mà còn là chiến lược tổ chức lại nguồn lực nhằm nâng cao chất lượng phục vụ người dân. Tuy vậy, vẫn còn quan điểm cho rằng, sáp nhập làm suy giảm quyền đại diện của người dân, gây bất tiện trong tiếp cận dịch vụ công hoặc khiến chính quyền trở nên xa dân. Nếu không được thông tin đầy đủ, những e ngại này sẽ dễ bị lợi dụng để xuyên tạc, phủ nhận ý nghĩa chiến lược của chủ trương cải cách.
Dân chủ không suy giảm, mà thực chất và hiệu quả hơn
Một số ý kiến cho rằng sáp nhập sẽ khiến dân chủ bị “thu hẹp” do giảm số lượng đại biểu Hội đồng nhân dân hoặc do không còn nhiều đơn vị hành chính nhỏ để gắn bó trực tiếp với người dân. Tuy nhiên, dân chủ không nằm ở số lượng mà ở chất lượng đại diện, hiệu quả phục vụ và cơ chế tham gia giám sát của người dân. Khi bộ máy được tinh giản, rõ chức năng, minh bạch trách nhiệm, thì dân chủ lại được củng cố thông qua các thiết chế hiệu quả hơn và hệ thống giám sát sâu rộng hơn. Thực tế ở nhiều địa phương sau sắp xếp đơn vị hành chính cho thấy, các kỳ bầu cử vẫn diễn ra đúng pháp luật, phản ánh đầy đủ cơ cấu đại diện, năng lực đại biểu còn được nâng cao do sàng lọc kỹ hơn. Đồng thời, việc tổ chức lấy ý kiến nhân dân, đối thoại công khai và điều chỉnh đề án theo phản ánh thực tiễn cho thấy chính quyền không những không xa dân mà ngày càng sát dân hơn.
đơn vị hành chính cấp xã. Ảnh: baotravinh.vn
Không thể lấy sự bất tiện để phủ định một cải cách
Rõ ràng, bất kỳ cải cách nào cũng có giai đoạn quá độ nhất định. Người dân có thể phải làm lại một số thủ tục, cập nhật hồ sơ, hoặc đi xa hơn một chút để tiếp cận trung tâm hành chính mới. Nhưng đây là hệ quả kỹ thuật ngắn hạn, không phải là biểu hiện của chính sách sai. Nếu được tổ chức khoa học, đồng bộ hạ tầng, truyền thông tốt và chủ động hỗ trợ người dân, những vướng mắc ban đầu sẽ nhanh chóng được khắc phục. Quan trọng hơn, những cải cách này đặt nền móng cho một hệ thống hành chính hiện đại, thân thiện và hiệu quả hơn trong dài hạn. Thực tế từ các quốc gia như Nhật Bản, Hàn Quốc, Đan Mạch... cho thấy giai đoạn chuyển đổi có khó khăn nhưng nhờ đầu tư cho hạ tầng công nghệ, cải cách quy trình và đào tạo cán bộ, họ đã thành công xây dựng nền hành chính công linh hoạt, phục vụ tốt hơn. Việt Nam hoàn toàn có thể đạt được điều đó nếu kiên trì đi đến cùng với lộ trình cải cách đã đề ra.
Việc sáp nhập đơn vị hành chính hiện nay không thể tách rời quá trình chuyển đổi số và xây dựng chính quyền số đến năm 2030. Sự kết hợp này tạo ra động lực mạnh mẽ để tổ chức lại các trung tâm hành chính công, tích hợp hệ thống “một cửa”, “một cửa liên thông”, triển khai các dịch vụ công trực tuyến mức độ cao và quản lý hồ sơ số hóa. Các mô hình như chính quyền lưu động, tổ chức điểm tiếp dân định kỳ, ứng dụng phản ánh hiện trường, mạng xã hội chính sách… đang từng bước phổ cập, giúp chính quyền “gần dân” về công nghệ, “gần dân” trong phản hồi và “gần dân” trong phục vụ. Điều này chứng minh rằng không gian hành chính không còn phụ thuộc vào địa lý vật lý mà được mở rộng bởi kết nối công nghệ và phương thức quản trị mới. Chính quyền không xa dân hơn mà gần dân hơn theo cách hiện đại, kịp thời và minh bạch.
Cải cách để phục vụ, không để thu hẹp quyền lợi
Tinh gọn bộ máy không có nghĩa là hạn chế quyền lợi người dân. Trái lại, đó là cách để Nhà nước phân bổ nguồn lực hiệu quả hơn, tăng tính chuyên nghiệp và cải thiện chất lượng dịch vụ. Khi không còn phải duy trì hàng chục đầu mối lãng phí, ngân sách và nhân lực sẽ được đầu tư vào các trung tâm hành chính hiện đại, cán bộ chuyên sâu và quy trình tối ưu. Việc này giúp giảm thời gian xử lý, cắt giảm thủ tục trung gian và loại bỏ tình trạng chồng chéo chức năng. Quan trọng hơn, với cách tổ chức lại hợp lý, người dân được phục vụ nhanh hơn, rõ ràng hơn, ít tốn kém hơn – đó là bản chất thực chất của cải cách hành chính.
Không thể vì một số bất cập kỹ thuật bước đầu mà phủ định toàn bộ quá trình sáp nhập. Cần hiểu rằng, cải cách nào cũng phải trả giá bằng thời gian, nguồn lực. Nhưng nếu chỉ nhìn vào bất tiện nhất thời mà không nhìn thấy lợi ích lâu dài thì sẽ bỏ lỡ cơ hội lớn để hiện đại hóa bộ máy hành chính. Chính vì thế, cần tiếp tục truyền thông chính sách hiệu quả, tập huấn cán bộ, đồng bộ cơ sở dữ liệu và phản hồi tích cực các kiến nghị từ cơ sở. Khi chính quyền lắng nghe, điều chỉnh và hành động vì dân thì sự đồng thuận sẽ trở thành động lực to lớn thúc đẩy thành công cho cải cách.
Sáp nhập đơn vị hành chính cấp tỉnh, cấp xã và không tổ chức cấp huyện là bước đi cần thiết trong tiến trình cải cách tổ chức bộ máy nhà nước theo hướng tinh gọn, hiệu lực, hiệu quả và hiện đại. Chủ trương này không đơn thuần là sự thay đổi địa giới hành chính mà là tiền đề để tái cấu trúc lại toàn bộ hệ thống quản trị công, nâng cao chất lượng phục vụ nhân dân và thúc đẩy chuyển đổi số quốc gia.
Thực tế cho thấy, những bất cập ban đầu như khó khăn trong tiếp cận dịch vụ hay điều chỉnh thủ tục hành chính chỉ mang tính tạm thời và hoàn toàn có thể khắc phục nếu tổ chức tốt. Vấn đề cốt lõi không nằm ở việc thay đổi địa giới, mà ở cách thức tổ chức, vận hành bộ máy và đảm bảo sự đồng hành của người dân.
Khi chính quyền chú trọng đến truyền thông chính sách, minh bạch thông tin, tiếp thu phản hồi từ cơ sở và tận dụng công nghệ để tăng tương tác, thì cải cách sẽ không chỉ đúng về lý thuyết mà còn vững chắc trong thực tiễn.