Báo cáo bổ sung thẩm định nguồn vốn và khả năng cân đối vốn của Dự án
Sáng 19/5, dưới sự điều hành của Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định, Quốc hội làm việc tại Hội trường, nghe Tờ trình và Báo cáo thẩm tra về chủ trương đầu tư Dự án đầu tư xây dựng đường bộ cao tốc Quy Nhơn – Pleiku.
Dự án đường bộ cao tốc Quy Nhơn – Pleiku có tổng chiều dài khoảng 125 km
Tờ trình Báo cáo nghiên cứu tiền khả thi Dự án đầu tư xây dựng đường bộ cao tốc Quy Nhơn – Pleiku do Bộ trưởng Bộ Xây dựng Trần Hồng Minh trình bày cho biết, vùng Tây Nguyên nói chung và tỉnh Gia Lai nói riêng có nhiều tiềm năng phát triển kinh tế do có tài nguyên thiên nhiên phong phú; nền văn hóa đa dạng, giàu bản sắc… Tỉnh Bình Định là trung tâm kinh tế, chính trị lớn trong khu vực Nam Trung Bộ, có tiềm năng lớn cho phát triển kinh tế biển, du lịch, giao thương quốc tế.
Tuy nhiên, việc kết nối khu vực tỉnh Gia Lai và Kon Tum với Bình Định và các tỉnh vùng Duyên hải Nam Trung Bộ bằng đường bộ thông qua các tuyến quốc lộ như hiện nay chỉ đáp ứng nhu cầu vận tải thông thường, chưa thu hút được nhiều nhà đầu tư.
Thời gian vừa qua, Quốc hội, Chính phủ đã ưu tiên bố trí nguồn lực để triển khai đầu tư tuyến cao tốc trục dọc Bắc - Nam phía Đông và một số tuyến cao tốc trục ngang Đông Tây như: Khánh Hòa - Buôn Ma Thuột, Biên Hòa - Vũng Tàu, Châu Đốc - Cần Thơ - Sóc Trăng với mục tiêu hoàn thành 3.000 km đường cao tốc trong năm 2025 nhằm đáp ứng nhu cầu vận tải ngày càng tăng, tạo tiền đề, động lực phát triển kinh tế - xã hội các vùng miền và địa phương. Vì vậy, việc nghiên cứu đầu tư tuyến đường bộ cao tốc Quy Nhơn – Pleiku là có thể đặt ra.
Do đó, việc sớm đầu tư Dự án là cấp thiết nhằm thực hiện mục tiêu phát triển kết cấu hạ tầng giao thông đồng bộ, hiện đại theo định hướng của Đảng và Nhà nước; đáp ứng nhu cầu vận tải trên trục Đông - Tây và bảo đảm quốc phòng, an ninh. Đồng thời, phân bổ lại và tạo ra không gian mới phục vụ phát triển kinh tế; phát triển phương thức vận tải bền vững hiện đại, góp phần giảm tai nạn giao thông.
Về phạm vi đầu tư của dự án là điểm đầu tại Quốc lộ 19B thuộc địa phận Thị xã An Nhơn, tỉnh Bình Định; điểm cuối tại đường Hồ Chí Minh thuộc địa phận Thành phố Pleiku, tỉnh Gia Lai. Tổng chiều dài khoảng 125 km; trong đó đoạn qua địa phận tỉnh Bình Định khoảng 40 km, qua địa phận tỉnh Gia Lai khoảng 85 km.
Quy mô đầu tư dự án là 4 làn xe, có làn dừng khẩn cấp liên tục, bề rộng nền đường là 24,75 m; tiêu chuẩn kỹ thuật đáp ứng tiêu chuẩn đường cao tốc cấp 100, tương ứng với vận tốc thiết kế Vtk = 100 km/h. Tổng diện tích đất chiếm dụng sơ bộ khoảng 942,15 ha; số hộ bị ảnh hưởng khoảng 491 hộ.
Dự án được đề xuất hình thức đầu tư Dự án là đầu tư công với tổng mức đầu tư khoảng 43.734 tỷ đồng, được thực hiện từ năm 2025, hoàn thành năm 2029.
Các cơ chế chính sách phải khả thi, phù hợp với Dự án
Báo cáo thẩm tra do Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính Phan Văn Mãi trình bày nêu rõ, Dự án cơ bản đáp ứng các tiêu chí dự án quan trọng quốc gia thuộc thẩm quyền Quốc hội quyết định chủ trương đầu tư theo quy định tại Điều 8 của Luật Đầu tư công. Do đó, việc Chính phủ trình Quốc hội xem xét, quyết định chủ trương đầu tư Dự án là phù hợp với quy định của pháp luật.
Chính phủ đề xuất sử dụng nguồn vốn ngân sách nhà nước từ các nguồn: tăng thu, tiết kiệm chi ngân sách nhà nước năm 2024; Ngân sách trung ương giai đoạn 2021 - 2025 và ngân sách trung ương và địa phương giai đoạn 2026 - 2030. Đồng thời, đề xuất cơ chế, chính sách đặc thù, đặc biệt: “Dự án không phải thẩm định nguồn vốn và khả năng cân đối vốn theo quy định của Luật Đầu tư công”.
Tuy nhiên theo Quy định số 189-QĐ/TW ngày 8/10/2024 của Bộ Chính trị về kiểm soát quyền lực, phòng, chống tham nhũng, tiêu cực trong quản lý sử dụng tài chính, tài sản công và Hướng dẫn số 63-HD/BCĐTW ngày 28/4/2025 của Ban Chỉ đạo Trung ương về phòng, chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực về một số nội dung trọng tâm về công tác phòng, chống lãng phí đã xác định những hành vi tham nhũng, tiêu cực trong quản lý, sử dụng tài chính công, gây lãng phí trong quản lý, sử dụng vốn đầu tư công: “Quyết định chủ trương đầu tư hoặc quyết định điều chỉnh chủ trương đầu tư không xác định được nguồn vốn và khả năng cân đối vốn”.
Do đó, Ủy ban Kinh tế và Tài chính đề nghị Chính phủ căn cứ quy định của Luật Đầu tư công hiện hành báo cáo bổ sung việc thẩm định nguồn vốn và khả năng cân đối vốn của Dự án.
Để bảo đảm tiến độ, hiệu quả cho Dự án thì việc cho phép áp dụng một số cơ chế, chính sách đặc thù, đặc biệt là cần thiết. Chính phủ đề xuất 9 nhóm cơ chế, chính sách đặc thù, đặc biệt cho Dự án, theo đó cơ bản các chính sách đặc thù, đặc biệt này đã được Quốc hội cho phép áp dụng đối với một số dự án quan trọng quốc gia trong thời gian qua, do đó đề xuất của Chính phủ là có cơ sở.
Tuy nhiên, một số chính sách đã được điều chỉnh so với các chính sách tương tự được áp dụng cho một số dự án thời gian qua. Do đó, đề nghị thuyết minh làm rõ hơn việc điều chỉnh một số chính sách này. Đồng thời, cần tiếp tục rà soát kỹ lưỡng các cơ chế, chính sách áp dụng, bảo đảm các cơ chế chính sách này khả thi, phù hợp đối với tính chất, mục tiêu của Dự án.