Luật Công nghiệp công nghệ số Động lực thúc đẩy kinh tế số, phát triển bền vững
Dự thảo Luật Công nghiệp công nghệ số đang được thảo luận tại Kỳ họp thứ Chín, Quốc hội Khóa XV là bước đi chiến lược nhằm kiến tạo khung pháp lý đồng bộ cho sự phát triển của ngành công nghiệp công nghệ số - một lĩnh vực được kỳ vọng trở thành trụ cột tăng trưởng mới của nền kinh tế.
Tạo nền tảng chuyển đổi số toàn diện, công bằng
Dự thảo luật nhấn mạnh vai trò trung tâm của công nghệ số trong việc hiện đại hóa mọi lĩnh vực đời sống. Thông qua hội tụ công nghệ và thúc đẩy chuyển đổi số ở các ngành như: sản xuất, y tế, giáo dục, nông nghiệp và giao thông (Điều 28), luật hướng tới một xã hội vận hành thông minh, tiết kiệm tài nguyên, nâng cao hiệu quả và chất lượng dịch vụ.
Bên cạnh đó, dữ liệu mở và nền tảng số (Điều 23) giúp người dân dễ dàng tiếp cận dịch vụ công, góp phần xây dựng nền hành chính hiện đại, minh bạch và gần dân hơn.
Luật cũng đặt mục tiêu thu hẹp khoảng cách số bằng cách khuyến khích đào tạo kỹ năng số đại trà (Điều 36), hỗ trợ người dân mua sản phẩm công nghệ nội địa (Điều 15) và tạo điều kiện cho doanh nghiệp vừa và nhỏ tham gia vào hệ sinh thái số (Điều 18, 78). Đây là các giải pháp thiết thực bảo đảm mọi tầng lớp, mọi vùng miền đều có cơ hội tham gia, hưởng lợi từ tiến trình chuyển đổi số quốc gia.
Bên cạnh đó, dự thảo luật đề cao trách nhiệm đạo đức và an toàn công nghệ. Các nguyên tắc phát triển AI an toàn, không thao túng hành vi (Điều 80), cùng với quy định quản lý và bảo vệ dữ liệu (Điều 21–27), là nền tảng xây dựng môi trường số lành mạnh và đáng tin cậy.
Thúc đẩy đổi mới sáng tạo, nâng cao vị thế quốc gia
Dự thảo luật xác định công nghiệp công nghệ số là ngành kinh tế – kỹ thuật công nghệ cao, tạo giá trị gia tăng lớn (Điều 3). Thông qua các chính sách ưu đãi về thuế, tín dụng, đất đai (Điều 18, 19), đặc biệt trong các lĩnh vực chiến lược như bán dẫn, AI, các doanh nghiệp Việt Nam sẽ có thêm động lực đầu tư và phát triển, đồng thời thu hút mạnh mẽ dòng vốn quốc tế.
Cơ chế thử nghiệm sản phẩm số (Điều 65–73) cho phép các doanh nghiệp khởi nghiệp thử nghiệm ý tưởng mới trong khung pháp lý linh hoạt, qua đó mở đường cho các mô hình kinh doanh sáng tạo như fintech, edtech, healthtech phát triển. Hệ sinh thái khởi nghiệp (Điều 63) cùng các chương trình hỗ trợ tài chính (Điều 62) cũng góp phần tạo nên môi trường nuôi dưỡng đổi mới sáng tạo toàn diện.
Phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao là một trọng tâm khác của luật, với nhiều chính sách đào tạo, thu hút nhân tài trong và ngoài nước (Điều 32, 34, 35), bao gồm cả ưu đãi thuế thu nhập cá nhân cho chuyên gia. Điều này sẽ giúp Việt Nam tăng sức cạnh tranh trong bối cảnh khan hiếm nhân lực công nghệ toàn cầu.
Trên bình diện quốc tế, luật mở rộng cánh cửa hợp tác bằng việc thiết lập mạng lưới đại diện công nghiệp công nghệ số ở nước ngoài (Điều 41), hỗ trợ doanh nghiệp tiếp cận thị trường, chuỗi cung ứng và công nghệ tiên tiến. Đặc biệt, ngành bán dẫn – một lĩnh vực trọng điểm – được định hướng phát triển theo tiêu chuẩn xanh và chuyên dụng, hứa hẹn đưa Việt Nam tiến sâu hơn vào chuỗi giá trị toàn cầu.
Một nền pháp lý mở cho tương lai số toàn diện
Dự thảo Luật Công nghiệp công nghệ số đã bao quát nhiều nội dung quan trọng, song để tối ưu hiệu quả, cần tăng cường cơ chế giám sát và đánh giá. Trong đó, cần có các quy định cụ thể về việc đánh giá hiệu quả của các chính sách ưu đãi và chương trình hỗ trợ (ví dụ: Chương trình phát triển công nghiệp công nghệ số - Điều 12) để bảo đảm nguồn lực được sử dụng hiệu quả, minh bạch.
Đồng thời, cần đẩy mạnh giáo dục cộng đồng về công nghệ số: ngoài đào tạo nhân lực chuyên nghiệp, cần các chương trình nâng cao nhận thức và kỹ năng số cho người dân ở mọi lứa tuổi, đặc biệt là người cao tuổi, để bảo đảm không ai bị bỏ lại phía sau trong quá trình chuyển đổi số.
Tăng cường bảo vệ dữ liệu cá nhân: mặc dù dự thảo đã đề cập đến phi cá nhân hóa dữ liệu (Điều 25) và an toàn dữ liệu (Điều 24), cần có các quy định chi tiết hơn về bảo vệ dữ liệu cá nhân, đặc biệt trong bối cảnh ứng dụng AI và dữ liệu lớn ngày càng phổ biến.
Hỗ trợ doanh nghiệp địa phương tham gia chuỗi giá trị toàn cầu: cần có các chương trình cụ thể hỗ trợ doanh nghiệp Việt Nam, đặc biệt là doanh nghiệp vừa và nhỏ, đáp ứng các tiêu chuẩn quốc tế (Điều 30) và tham gia vào các chuỗi cung ứng công nghệ cao, như ngành bán dẫn.
Được thông qua, Luật Công nghiệp công nghệ số sẽ tạo ra một bước ngoặt lớn trong thúc đẩy kinh tế số và chuyển đổi số tại Việt Nam. Với các chính sách ưu đãi, cơ chế thử nghiệm linh hoạt, sự tập trung vào phát triển nhân lực và hợp tác quốc tế, luật này không chỉ mang lại lợi ích kinh tế mà còn tạo ra những thay đổi tích cực trong xã hội, từ nâng cao chất lượng cuộc sống đến thúc đẩy phát triển bền vững. Qua đó, tạo động lực mạnh mẽ để Việt Nam vươn lên trở thành một trong những quốc gia dẫn đầu trong lĩnh vực công nghệ số ở khu vực và trên thế giới; đồng thời, tạo ra môi trường khuyến khích đổi mới sáng tạo và phát triển toàn diện.