Luật Nhà giáo sẽ là một trong những đột phá của ngành giáo dục

Hỗ trợ cho đối tượng nhà giáo là người dân tộc thiểu số

Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa và Xã hội Nguyễn Đắc Vinh trình bày Báo cáo giải trình, tiếp thu, chỉnh lý dự thảo Luật Nhà giáo.

Theo đó, sau khi tiếp thu, chỉnh lý, dự thảo Luật gồm 9 chương, 46 điều (giảm 4 điều so với dự thảo trình tại Kỳ họp thứ 8). Việc tiếp thu, chỉnh lý dự thảo Luật thể hiện đúng tinh thần đổi mới tư duy trong công tác lập pháp, chỉ quy định những nội dung, chính sách thuộc thẩm quyền của Quốc hội, đã được thực tiễn chứng minh tính ổn định; nội dung hướng dẫn chi tiết được cụ thể hóa trong các dự thảo nghị định, thông tư gửi kèm trong hồ sơ dự án Luật Nhà giáo.

Có ý kiến đề nghị quy định cụ thể chính sách đặc thù đối với nhà giáo là người dân tộc thiểu số; chính sách đãi ngộ đối với nhà giáo khi làm việc tại vùng đồng bào dân tộc thiểu số, vùng sâu, vùng xa, vùng có điều kiện kinh tế - xã hội đặc biệt khó khăn; chính sách cử tuyển để phát triển đội ngũ nhà giáo là người dân tộc thiểu số; chính sách thu hút, đào tạo nguồn nhà giáo là người dân tộc thiểu số để xây dựng và phát triển đội ngũ nhà giáo gắn bó lâu dài với vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi.

Tiếp thu ý kiến đại biểu Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã chỉ đạo rà soát, chỉnh lý, bổ sung chính sách hỗ trợ cho đối tượng nhà giáo là người dân tộc thiểu số, nhà giáo công tác tại vùng đồng bào dân tộc thiểu số, miền núi, vùng có điều kiện kinh tế - xã hội đặc biệt khó khăn... Các chính sách khác sẽ được xem xét khi sửa đổi Luật Giáo dục, Luật Giáo dục đại học và Luật Giáo dục nghề nghiệp trong thời gian tới.

Có cần thiết phải thực hành sư phạm?

Thảo luận ở hội trường, các ĐBQH cơ bản nhất trí với nội dung của dự thảo Luật sau khi chỉnh lý gồm 9 chương, 46 điều, giảm 4 điều so với dự thảo trình tại Kỳ họp thứ Tám.

Quan tâm đến nội dung về tuyển dụng nhà giáo (Điều 14), ĐBQH Đoàn Thị Lê An (Cao Bằng) nhận thấy, tại điểm b, khoản 1 Điều 14 quy định “phương thức tuyển dụng thông qua thi tuyển hoặc xét tuyển, trong đó phải có thực hành sư phạm” là chưa thực sự hợp lý.

Theo đại biểu, việc thực hành sư phạm được hiểu là thực hiện các kỹ năng, nghiệp vụ sư phạm. Nội dung này người học ngành học sư phạm đã được thực tập sư phạm và được công nhận kết quả thực hành sư phạm.

Mặt khác tại điểm a, khoản 2 Điều 9 Nghị định 85/2023/NĐ-CP ngày 7/12/2023 của Chính phủ quy định vòng 2 của thi tuyển nhà giáo là thi môn nghiệp vụ chuyên ngành; hình thức thi căn cứ vào tính chất, đặc điểm và yêu cầu của vị trí việc làm cần tuyển, người đứng đầu cơ quan có thẩm quyền tuyển dụng lựa chọn một trong ba hình thức thi vấn đáp hoặc thực hành hoặc viết...

Với những lý do nêu trên, đại biểu Đoàn Thị Lê An cho rằng, quy định cứng phải có thực hành sư phạm là chưa hợp lý, dùng phương thức này sẽ khó khăn cho các đơn vị tuyển dụng nếu số lượng thí sinh đăng ký quá lớn, cũng như mất rất nhiều thời gian để tổ chức thực hành dẫn đến không đảm bảo tiến độ tuyển dụng.

“Để các địa phương lựa chọn một trong ba hình thức theo quy định tại Nghị định 85/2023/NĐ-CP ngày 07/12/2023 của Chính phù là hợp lý và có nhiều sự lựa chọn phù hợp hơn cho các đơn vị khi thực hiện tuyển dụng”, đại biểu đề nghị.

Tranh luận về nội dung này, ĐBQH Đỗ Huy Khánh (Đồng Nai) đề nghị, cần giữ quy định “phương thức tuyển dụng thông qua thi tuyển hoặc xét tuyển, trong đó phải có thực hành sư phạm” tại dự thảo Luật. Bởi, lý thuyết chỉ là màu xám, cây đời mãi mãi xanh tươi, trong khi ngành giáo dục là ngành đặc thù nên thực hành sư phạm có vai trò cực kỳ quan trọng.

Nhấn mạnh “chúng ta đào tạo những thầy cô chuẩn chỉnh về kỹ năng, kiến thức và nghiệp vụ sư phạm”, đại biểu Đỗ Huy Khánh cho rằng, quy định về phương thức tuyển dụng nhà giáo tại dự thảo Luật là phù hợp, cần giữ điều kiện “phải có thực hành sư phạm”.

Cần cơ chế phối hợp hoặc phân quyền rõ trong điều chuyển nhà giáo

Về nội dung tuyển dụng, thuyên chuyển nhà giáo, ĐBQH Đặng Bích Ngọc (Hòa Bình) nêu thực tế, nhu cầu điều chuyển giáo viên giữa các trường trong cùng hệ thống (đặc biệt ở bậc mầm non, tiểu học, THCS) là phổ biến, do yêu cầu cân đối đội ngũ, tránh dôi dư cục bộ hoặc thiếu hụt cục bộ.

Tuy nhiên, dự thảo Luật chưa làm rõ vai trò của cơ quan quản lý nhà nước trong việc điều phối nguồn nhân lực và phối hợp với người đứng đầu cơ sở giáo dục khi tuyển dụng, điều chuyển trong trường hợp đáp ứng đủ điều kiện theo quy định.

Nếu chỉ quy định quyền tuyển dụng cho hiệu trưởng (khi đáp ứng điều kiện), mà không có cơ chế phối hợp hoặc phân quyền rõ ràng, sẽ dễ xảy ra tình trạng "cục bộ", thiếu gắn kết hệ thống. Quá trình điều chuyển giáo viên giữa các trường sẽ gặp nhiều khó khăn vì yêu cầu, điều kiện tuyển giữa các trường có thể khác nhau. Mặt khác, chỉ có cơ quan Nhà nước mới có quyền điều chuyển giáo viên giữa các trường.

Đại biểu cũng nhận thấy, quy định tại Điều 14 theo hướng "... nếu đáp ứng điều kiện do Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo quy định" là quá chung chung. Trong thực tế, việc xác định "đủ điều kiện" thường chưa rõ ràng, gây vướng mắc trong phần quyền và triển khai.

Do đó, đại biểu Đặng Bích Ngọc đề nghị quy định theo hướng cơ sở giáo dục được quyền tuyển dụng giáo viên nếu có thể thực hiện tự chủ 100%.

Đồng thời, bổ sung đối tượng là các cơ sở giáo dục công lập hoạt động theo mô hình đặc thù, thí điểm hoặc liền kết quốc tế, việc tuyển dụng nhà giáo đo người đứng đầu thực hiện theo quy định của cơ quan có thẩm quyền thành lập, bảo đảm phù hợp với quy định của pháp luật và yêu cầu chất lượng đặc thù.

Về thuyên chuyển nhà giáo của các cơ sở giáo dục công lập (Điều 21), đại biểu Đỗ Huy Khánh tán thành với quy định tại khoản 3, Điều 21 theo hướng “nhà giáo có thời gian công tác ở vùng đồng bào dân tộc thiểu số, miền núi, biên giới, hải đảo và vùng có điều kiện kinh tế - xã hội đặc biệt khó khăn từ 3 năm trở lên tính từ thời điểm được tuyển dụng, được cơ sở giáo dục nơi nhà giáo công tác và cơ quan quản lý giáo dục theo thẩm quyền giải quyết cho thuyên chuyển”.

Song, đại biểu không tán thành việc cuối quy định của khoản 3, Điều 21 lại đưa thêm điều kiện “khi nơi đến đồng ý tiếp nhận”, vì điều kiện này cực kỳ khó với các nhà giáo công tác ở miền núi, vùng sâu vùng xa, vùng đặc biệt khó khăn.

“Các thầy, cô “cắm bản” mấy chục năm cần được bảo vệ, được tạo điều kiện để về sống gần với gia đình. Nếu giao cho hiệu trưởng phê tiếp nhận hay không tiếp nhận thì các thầy, cô công tác ở miền núi sẽ không thể thuyên chuyển được”. Do đó, “cần giao cơ quan quản lý giáo dục địa phương được điều động, luân chuyển chỗ thiếu, chỗ thừa” để thày cô “cắm bản” được về gần, có điều kiện chăm lo cho gia đình, đại biểu Đỗ Huy Khánh nêu quan điểm.

Tại phiên thảo luận, Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo Nguyễn Kim Sơn đã tiếp thu, giải trình về những nội dung được các ĐBQH quan tâm.

Phát biểu kết luận về nội dung này, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Thanh cho rằng, nhà giáo và dự thảo Luật Nhà giáo tiếp tục nhận được sự quan tâm của các ĐBQH. Phiên thảo luận về dự thảo Luật có 25/27 ý kiến phát biểu, có 3 đại biểu tranh luận, 2 đại biểu sẽ gửi ý kiến bằng văn bản đến cơ quan chủ trì thẩm tra tiếp thu, hoàn thiện dự thảo Luật.

Theo Phó Chủ tịch Quốc hội, hầu hết các ý kiến phát biểu đều mong muốn Luật Nhà giáo được Quốc hội ban hành sẽ là một trong những đột phá để sự nghiệp giáo dục – đào tạo của nước nhà có bước phát triển bứt phá, góp phần quyết định thành công sự nghiệp đổi mới và mục tiêu của kỷ nguyên mới mà Đảng ta đã xác định.

Với không khí thảo luận dân chủ, sôi nổi, tâm huyết, các ĐBQH đã tham gia ý kiến rất trách nhiệm, lập luận sâu sắc, ngắn gọn, có cơ sở thực tiễn, trên tinh thần xây dựng, là cơ sở để tiếp tục chỉnh lý, hoàn thiện dự thảo Luật cả về nội dung và kỹ thuật lập pháp.

Phó Chủ tịch Quốc hội đề nghị, cơ quan chủ trì thẩm tra phối hợp chặt chẽ với cơ quan soạn thảo và các cơ quan liên quan khẩn trương nghiên cứu, tiếp thu và giải trình thấu đáo, đầy đủ các ý kiến của các ĐBQH, báo cáo với Ủy ban Thường vụ Quốc hội để trình Quốc hội xem xét, thông qua dự án Luật vào chiều 11.6 theo chương trình của Kỳ họp.

Thanh Hải, Hoàng Ngọc