Kinh tế toàn cầu bắt đầu 'ngấm đòn' từ chính sách thuế quan của Mỹ
Nền kinh tế toàn cầu, vốn được thúc đẩy bởi thương mại tự do và môi trường chính sách ổn định trong nhiều thập kỷ qua, đang bắt đầu cảm nhận được tác động từ chính sách thuế quan của Tổng thống Mỹ Donald Trump. Đây là điều đã được các nhà kinh tế dự báo trước.
Hạ thấp triển vọng tăng trưởng
Tuần trước, từ các tập đoàn đa quốc gia lớn cho đến các công ty thương mại điện tử quy mô nhỏ đều đã quyết định hạ mục tiêu tăng trưởng, đồng thời cảnh báo về xu hướng cắt giảm việc làm và xem xét lại kế hoạch kinh doanh. Trong khi đó, các nền kinh tế lớn cũng điều chỉnh hạ thấp triển vọng tăng trưởng, khi các chỉ số kinh tế cho thấy xu hướng suy yếu rõ rệt.
Dù thị trường tài chính cho rằng, có thể Mỹ và Trung Quốc sẽ tìm cách tránh được một cuộc chiến thương mại toàn diện, và Tổng thống Mỹ Donald Trump sẽ đạt được các thỏa thuận để không áp thuế quan cao hơn đối với những nước khác, thì tính chất không thể đoán định được điểm dừng của chính sách thuế quan này đã trở thành yếu tố gây suy giảm đáng kể đối với hoạt động kinh tế toàn cầu.
Bà Isabelle Mateos y Lago, chuyên gia kinh tế trưởng của ngân hàng BNP Paribas, Pháp, nhận định: "Chính sách thuế quan của Mỹ là cú sốc tiêu cực, ảnh hưởng nghiêm trọng đến nền kinh tế thế giới trong thời gian tới. Chính sách này có thể còn kéo dài và nghiêm trọng hơn so với những gì đang diễn ra".
Thực tế, các quốc gia đang nỗ lực giải quyết tình hình. Trung Quốc đang xem xét đề xuất từ phía Washington về việc đàm phán liên quan đến mức thuế 145% do Mỹ áp đặt - mà Bắc Kinh đã đáp trả bằng mức thuế 125%. Trong khi đó, chính quyền của Tổng thống Donald Trump cũng hé lộ rằng các cuộc đàm phán với các quốc gia như Ấn Độ, Hàn Quốc và Nhật Bản đang có tiến triển tích cực, nhằm ngăn chặn khả năng áp thêm thuế trong thời gian tới.
Trong lúc các cuộc đàm phán diễn ra, một số doanh nghiệp đã chủ động điều chỉnh kỳ vọng kinh doanh. Tập đoàn sản xuất thiết bị gia dụng Thụy Điển Electrolux đã cắt giảm triển vọng, trong khi Volvo Cars, nhà sản xuất thiết bị công nghệ Logitech và tập đoàn đồ uống toàn cầu Diageo cũng đã từ bỏ các chỉ tiêu doanh thu do môi trường kinh doanh thiếu ổn định.
Đặc biệt, việc Mỹ tuần trước quyết định hủy bỏ chính sách miễn thuế “de minimis” đối với các kiện hàng thương mại điện tử có giá trị dưới 800 USD từ Trung Quốc đã giáng đòn mạnh vào nhiều doanh nghiệp nhỏ và vừa.
“Chúng tôi đang đi từ con số bị áp thuế 0% cho tới 145%, điều này thực sự khiến các công ty không thể duy trì và khách hàng cũng khó có thể chấp nhận được”, bà Cindy Allen, Giám đốc điều hành của Trade Force Multiplier, một công ty tư vấn thương mại toàn cầu, cho biết. “Tôi đã thấy rất nhiều doanh nghiệp vừa và nhỏ chọn cách rời khỏi thị trường”.
Khảo sát chỉ số nhà quản trị mua hàng (PMI), vốn có độ nhạy cao với xu hướng thị trường cũng đã bắt đầu ghi nhận sự thu hẹp trong lĩnh vực sản xuất. Theo kết quả khảo sát, tại Trung Quốc, hoạt động sản xuất trong tháng 4 giảm mạnh nhất trong vòng 16 tháng. Tại Anh, xuất khẩu công nghiệp trong tháng vừa qua cũng ghi nhận mức suy giảm nhanh nhất kể từ năm 2014.
Le lói những điểm sáng
Trong khi xuất khẩu ở Trung Quốc hay Anh đều giảm, thì xuất khẩu của Đức lại tăng. Tuy nhiên các chuyên gia cho rằng điều này có thể chỉ là kết quả của hiện tượng “front-loading” - đẩy nhanh hoạt động sản xuất và xuất khẩu trước khi thuế có hiệu lực - thay vì phản ánh sự phục hồi thực sự của cầu quốc tế.
Tuy nhiên, hiện tượng đẩy nhanh sản xuất cũng giúp chỉ số sản xuất của Ấn Độ đạt mức cao nhất trong 10 tháng. Một số chuyên gia nhận định rằng Ấn Độ, quốc gia hiện chịu mức thuế thấp hơn so với Trung Quốc và là nơi Apple đã chuyển một phần hoạt động sản xuất có thể trở thành điểm sáng trong bối cảnh căng thẳng thương mại gia tăng.
Dù vậy, với hiện trạng hiện nay, phần lớn các chuyên gia kinh tế đều cho rằng chiến lược thuế quan của ông Donald Trump đang tạo ra một “cú sốc cầu” đối với kinh tế toàn cầu, khi khiến hàng nhập khẩu trở nên đắt đỏ hơn đối với doanh nghiệp và người tiêu dùng Mỹ, từ đó kéo theo sự sụt giảm trong hoạt động kinh tế tại các khu vực khác.
Điểm tích cực là việc cầu giảm có thể kéo theo áp lực lạm phát thấp hơn, tạo điều kiện cho các ngân hàng trung ương nới lỏng chính sách tiền tệ, chẳng hạn như khả năng Ngân hàng trung ương Anh sẽ tận dụng dư địa đó để cắt giảm lãi suất trong tuần này.
Điều còn bỏ ngỏ là liệu chiến lược nhằm tái cân bằng hệ thống thương mại toàn cầu theo hướng có lợi cho Mỹ của Tổng thống Donald Trump có thể thúc đẩy các nền kinh tế khác cải cách cơ cấu hay không? Ví dụ như việc liệu Trung Quốc có đẩy mạnh các biện pháp kích thích tiêu dùng nội địa, hoặc khu vực đồng euro có dỡ bỏ những rào cản hiện còn kìm hãm sự hoàn thiện của thị trường chung hay không.