Sớm ban hành Đề án Phát triển nguồn nhân lực bán dẫn
Bán dẫn được xác định là ngành công nghiệp mũi nhọn để đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước. Muốn phát triển ngành này, cùng với thể chế tốt, hạ tầng tốt, cần phải có nhân lực tốt. Do đó, Chính phủ cần sớm ban hành Đề án Phát triển nguồn nhân lực ngành công nghiệp bán dẫn đến năm 2030, định hướng tới năm 2050, để không bị vuột mất cơ hội.
Phát triển nhân lực - bước đi chiến lược
Tại lễ bế giảng Chương trình đào tạo thiết kế vi mạch kết hợp tọa đàm “Phát huy vai trò của doanh nghiệp Việt Nam trong phát triển nguồn nhân lực ngành công nghiệp bán dẫn”, do Trung tâm Đổi mới sáng tạo Quốc gia (NIC), Bộ Kế hoạch và Đầu tư phối hợp tổ chức chiều 9.8, Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng nêu rõ, ngành công nghiệp bán dẫn là một trong những nền tảng quan trọng của nền kinh tế hiện đại, là “trái tim” của cuộc cách mạng công nghệ, cơ sở cho sự phát triển của nhiều ngành công nghệ cao.
Để phát triển ngành công nghiệp bán dẫn, Việt Nam xác định phải ưu tiên phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao cho ngành. “Chúng ta đang có lợi thế rất mạnh là nguồn nhân lực, nhưng phải đào tạo, trong khi cả thế giới đang thiếu nguồn nhân lực. Do đó, tập trung đẩy mạnh đào tạo là vấn đề chiến lược”, Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng nhấn mạnh.
Bộ Kế hoạch và Đầu tư đã tham mưu, trình Thủ tướng Đề án Phát triển nguồn nhân lực ngành công nghiệp bán dẫn đến năm 2030, định hướng tới năm 2050. Công tác đào tạo nguồn nhân lực bán dẫn do Bộ Kế hoạch và Đầu tư khởi xướng và dẫn dắt đang được các địa phương, doanh nghiệp và trường đại học hưởng ứng mạnh mẽ và triển khai đồng loạt.
Bí thư Thành ủy Đà Nẵng Nguyễn Văn Quảng cho hay, đầu năm nay, Trung tâm Nghiên cứu, đào tạo thiết kế vi mạch và trí tuệ nhân tạo của thành phố chính thức đi vào hoạt động; thành phố đã ký kết hai hợp tác chiến lược với Tập đoàn Synopsys International Limited và Tập đoàn Intel để triển khai hợp tác đào tạo, bồi dưỡng nguồn nhân lực vi mạch, bán dẫn và trí tuệ nhân tạo. Đà Nẵng cũng quyết định xây dựng Đề án phát triển lĩnh vực vi mạch, bán dẫn và trí tuệ nhân tạo, trên cơ sở là nhu cầu của các doanh nghiệp đã và đang có dự định đầu tư tại địa bàn. Mục tiêu đến năm 2030, sẽ đào tạo, phát triển ít nhất 5.000 kỹ sư thuộc lĩnh vực vi mạch, bán dẫn.
PGS.TS. Vũ Hải Quân, Giám đốc Đại học Quốc gia TP. Hồ Chí Minh cho biết, hiện có 4 trường đại học trực thuộc đào tạo về vi mạch, bán dẫn; 4 ngành đào tạo gần và 10 ngành đào tạo có liên quan. Quy mô các ngành liên quan chiếm khoảng 17.000 sinh viên và các ngành gần khoảng 6.000 sinh viên. Quy mô đào tạo chuyên ngành thiết kế vi mạch khoảng 200 sinh viên và 50 học viên sau đại học mỗi năm. 4 trường đại học trực thuộc đóng góp hơn 50% nhu cầu nhân lực công nghệ bán dẫn ở TP. Hồ Chí Minh.
Đại học Quốc gia TP. Hồ Chí Minh đặt mục tiêu đến năm 2030 đào tạo 1.800 cử nhân và 500 thạc sĩ lĩnh vực bán dẫn; xây dựng chương trình đào tạo cấp chứng chỉ công nghiệp quốc tế với 15.000 chứng chỉ; phát triển chương trình nghiên cứu và phòng thí nghiệm chuyên sâu lĩnh vực bán dẫn; thành lập Viện Nghiên cứu bán dẫn Đại học Quốc gia TP. Hồ Chí Minh.
Đề xuất lập Quỹ hỗ trợ phát triển nguồn nhân lực bán dẫn
Theo các đại biểu, hợp tác Nhà nước - viện, trường - doanh nghiệp sẽ tạo đòn bẩy cho sự phát triển và đổi mới trong lĩnh vực công nghệ của Việt Nam, trong đó có công nghiệp bán dẫn. PGS.TS. Vũ Hải Quân cho biết, hiện nay, khi hợp tác giữa nhà trường với doanh nghiệp có một số trở ngại.
Cụ thể, một số doanh nghiệp đặt mục tiêu chính là tuyển dụng nhân sự vi mạch bán dẫn, không nhiều doanh nghiệp thực sự quan tâm đến việc đồng hành với các trường đại học trong đào tạo nguồn nhân lực. Bên cạnh đó, đa số doanh nghiệp vi mạch ở Việt Nam là doanh nghiệp vừa và nhỏ, ít nhu cầu phát triển hợp tác nghiên cứu và đào tạo (R&D).
Về phía các trường đại học, lực lượng nghiên cứu có khả năng thực chiến, giải quyết được các bài toán của doanh nghiệp còn ít; thiếu chính sách thu hút, hỗ trợ nhà khoa học, sinh viên tài năng; thiếu công cụ thiết kế chuyên nghiệp dẫn đến sản phẩm nghiên cứu khó thuyết phục doanh nghiệp.
Trong bối cảnh đó, PGS.TS. Vũ Hải Quân đề nghị, cần có chính sách khuyến khích doanh nghiệp liên kết với các trường trong đào tạo nhân lực bán dẫn. Đồng thời, đầu tư có trọng tâm, tập trung cho các trường đã và đang làm tốt việc đào tạo, nghiên cứu bán dẫn. Thực tế, bán dẫn là một hệ sinh thái có nhiều ngành giao thoa, trong đó có vật lý, khoa học vật liệu, một số ngành của trí tuệ nhân tạo… Vì vậy, về lý thuyết là đầu tư cho bán dẫn, song thực chất là cho cả một hệ sinh thái. Việc Đảng và Nhà nước có chủ trương đầu tư cho một lĩnh vực cụ thể với một nguồn kinh phí lớn, như bán dẫn, là hết sức cần thiết.
Bí thư Thành ủy Đà Nẵng Nguyễn Văn Quảng đề xuất sớm ban hành Chiến lược về phát triển nguồn nhân lực công nghiệp bán dẫn, trong đó phân bổ các nguồn lực thích hợp, tập trung tạo điều kiện cho các địa phương có thế mạnh, bao gồm Đà Nẵng. Đồng thời, có phương án đầu tư Trung tâm phục vụ công nghiệp bán dẫn quốc gia tại Hà Nội, TP. Hồ Chí Minh và Đà Nẵng để hỗ trợ kịp thời các doanh nghiệp bán dẫn đầu tư tại Việt Nam. “Chúng tôi sẵn sàng dành quỹ đất và nguồn lực đầu tư công để đầu tư trung tâm này”, Bí thư Nguyễn Văn Quảng cam kết, đồng thời mong muốn có cơ chế thành lập các Quỹ đầu tư, Quỹ hỗ trợ ở cấp quốc gia để hỗ trợ các địa phương phát triển nguồn nhân lực vi mạch, bán dẫn. Ông cho biết, theo kinh nghiệm của Hàn Quốc, việc Nhà nước hỗ trợ, đặc biệt là hỗ trợ bước đầu, rất cần thiết.
Nhìn nhận con đường phía trước còn dài và đầy thử thách nhưng cũng đầy cơ hội, Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng cho rằng, khi Đề án đào tạo nhân lực cùng Chiến lược phát triển ngành bán dẫn được ban hành, cùng với hạ tầng tốt, thể chế tốt và nhân lực tốt sẽ quyết định sự thành công của Việt Nam trong việc tham gia sâu vào chuỗi giá trị của ngành bán dẫn.