Thực hiện nghiêm kỷ luật, kỷ cương tài chính

Thu ngân sách vượt dự toán, bảo đảm chi cho phát triển

Trình bày báo cáo của Chính phủ, Bộ trưởng Bộ Tài chính Hồ Đức Phớc cho biết, thực hiện các Nghị quyết của Quốc hội, Chính phủ đã chỉ đạo triển khai quyết liệt, đồng bộ nhiều giải pháp quản lý, điều hành thu, chi ngân sách, góp phần tích cực vào việc hoàn thành thắng lợi các mục tiêu, nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội.

Công tác quản lý thu ngân sách nhà nước (NSNN) được thực hiện quyết liệt dẫn đến kết quả thu NSNN không những bù đắp số giảm thu do thực hiện các chính sách miễn, giảm thuế hỗ trợ cho doanh nghiệp và người dân (chưa được tính trong dự toán) mà còn vượt so với dự toán, qua đó bảo đảm nguồn lực, tăng chi đầu tư phát triển; thực hiện các nhiệm vụ cấp bách phát sinh. Đồng thời, tiếp tục tích lũy dành nguồn thực hiện cải cách chính sách tiền lương theo Nghị quyết số 27-NQ/TW của Trung ương.

Về thực hiện Nghị quyết số 91/2023/QH15 của Quốc hội về phê chuẩn quyết toán NSNN năm 2021, Bộ trưởng cho biết, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Chỉ thị số 22/CT-TTg ngày 23.6.2023 về việc chấn chỉnh, tăng cường kỷ cương, kỷ luật trong việc chấp hành pháp luật về tài chính, NSNN. Qua đó, các bộ, cơ quan Trung ương, các địa phương đã xử lý nghiêm các trường hợp vi phạm trong quản lý sử dụng NSNN.

Trong năm 2022, đã xử lý 1.382 tổ chức và 2.236 cá nhân. Việc kiểm điểm và xử lý trách nhiệm đối với tập thể, cá nhân, nhất là người đứng đầu trong việc để xảy ra sai phạm về quản lý NSNN đã được thực hiện theo kết luận kiểm toán, thanh tra.

Về thực hiện Nghị quyết số 94/2019/QH14 về khoanh nợ tiền thuế, xóa nợ tiền phạt chậm nộp, tiền chậm nộp đối với người nộp thuế không còn khả năng nộp NSNN, Báo cáo của Chính phủ nêu rõ, sau 3 năm tổ chức thực hiện cơ quan quản lý thuế đã thực hiện khoanh nợ đối với 704.431 người nộp thuế với tổng số tiền thuế nợ được khoanh là 28.380 tỷ đồng, trình cấp có thẩm quyền thực hiện xóa nợ tiền phạt chậm nộp, tiền chậm nộp đối với 389.838 người nộp thuế với tổng số tiền phạt chậm nộp, tiền chậm nộp được xóa là 8.770 tỷ đồng.

Trên cơ sở các nội dung đã báo cáo và đề xuất nêu trên, Chính phủ trình Quốc hội phê chuẩn quyết toán NSNN năm 2022 gồm: Tổng số thu cân đối NSNN là 2.713.787 tỷ đồng. Tổng số chi cân đối NSNN là 2.897.466 tỷ đồng, trong đó chi NSNN theo dự toán là 1.750.790 tỷ đồng, chi chuyển nguồn sang năm 2023 là 1.146.676 tỷ đồng. Bội chi NSNN là 293.313 tỷ đồng. Tổng mức vay của NSNN là 488.406 tỷ đồng.

Thực hiện đầy đủ, kịp thời các kết luận, kiến nghị kiểm toán

Trình bày Báo cáo Kiểm toán quyết toán NSNN năm 2022, Tổng Kiểm toán Nhà nước Ngô Văn Tuấn cho biết, Kiểm toán Nhà nước thống nhất với số liệu quyết toán NSNN năm 2022 do Chính phủ trình sau khi rà soát, thực hiện kiến nghị kiểm toán của KTNN.

“Qua kiểm toán Báo cáo quyết toán NSNN năm 2022 tại Bộ Tài chính, Bộ Kế hoạch và Đầu tư và tổng hợp một số kết quả kiểm toán chính của các cuộc kiểm toán tổ chức trong năm 2023, Kiểm toán Nhà nước đã kiến nghị tăng thu giảm chi NSNN 21.346,33 tỷ đồng; kiến nghị xử lý khác 28.595,09 tỷ đồng; kiến nghị sửa đổi, bổ sung hoặc hủy bỏ, thay thế, ban hành mới một số nội dung không phù hợp với quy định pháp luật hoặc chưa phù hợp với thực tiễn của 198 văn bản”, Tổng Kiểm toán Nhà nước nói.

Trong đó, đánh giá về chi chuyển nguồn, Tổng Kiểm toán Nhà nước cho biết, tổng chi chuyển nguồn trong năm 2022 là 1.146.676 tỷ đồng, chi chuyển nguồn tiếp tục tăng cao cả về số tương đối (tăng 47,7%) và số tuyệt đối (tăng 370.325 tỷ đồng) so với năm 2021. Trong đó, một số địa phương chuyển nguồn kinh phí không phù hợp quy định 11.785,98 tỷ đồng; 10/60 địa phương chuyển thiếu 12.665,25 tỷ đồng nguồn cải cách tiền lương năm 2022 sang 2023; một số địa phương thực hiện chi chuyển nguồn chưa đủ thủ tục.

Qua kết quả kiểm toán, Kiểm toán Nhà nước đề nghị, Chính phủ báo cáo Quốc hội việc xử lý, quyết toán vào niên độ NSNN năm 2023 đối với các trường hợp Chính phủ không điều chỉnh được số liệu quyết toán NSNN năm 2022 liên quan đến ngân sách Trung ương theo Nghị quyết số 91/2023/QH15 của Quốc hội đã được Kiểm toán Nhà nước kiến nghị tại các Báo cáo kiểm toán quyết toán ngân sách bộ, cơ quan Trung ương, quyết toán ngân sách địa phương.

Đồng thời, Chính phủ cần chỉ đạo Bộ Tài chính, Bộ Kế hoạch và Đầu tư thực hiện kiến nghị của Kiểm toán Nhà nước tại Báo cáo kiểm toán Báo cáo quyết toán NSNN năm 2022 tại 2 bộ. Trong đó, Bộ Tài chính cần tổ chức rà soát và chịu trách nhiệm về việc chuyển nguồn đối với các dự án viện trợ tại Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch, Bộ Giáo dục và Đào tạo, bảo đảm tuân thủ theo quy định Nghị định số 163/2016/NĐ-CP của Chính phủ.

Quản lý chặt chẽ việc sử dụng số chuyển nguồn lớn từ năm 2022

Trình bày báo cáo thẩm tra, Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính - Ngân sách Lê Quang Mạnh ghi nhận, với sự quyết liệt chỉ đạo chấn chỉnh, tăng cường kỷ luật, kỷ cương trong việc chấp hành pháp luật về tài chính, NSNN của Chính phủ, việc quản lý thu, chi NSNN được tăng cường, đạt được nhiều kết quả tích cực. Công tác quản lý thu NSNN được thực hiện quyết liệt, vượt dự toán rất cao. Chi NSNN được quản lý chặt chẽ, cắt giảm các nhiệm vụ chi chưa thực sự cần thiết, chậm triển khai; triệt để tiết kiệm, giảm chi thường xuyên, tăng chi đầu tư... Công tác quyết toán NSNN cũng có nhiều chuyển biến.  

Bên cạnh các kết quả đạt được, báo cáo của Chính phủ cũng như báo cáo kiểm toán quyết toán NSNN năm 2022 của Kiểm toán Nhà nước cũng chỉ ra còn nhiều tồn tại, hạn chế kéo dài nhiều năm tại các bộ, ngành, địa phương trong việc lập, chấp hành dự toán, quyết toán NSNN năm 2022 chưa được xử lý dứt điểm.

Do vậy, Ủy ban Tài chính - Ngân sách đề nghị, Chính phủ quan tâm chỉ đạo các bộ, ngành, địa phương thực hiện nghiêm kỷ luật, kỷ cương tài chính; làm rõ nguyên nhân, lý do việc các tổ chức, cá nhân không chấp hành nghiêm quy trình lập, chấp hành dự toán, quyết toán NSNN năm 2022, số liệu quyết toán thu, chi, bội chi NSNN điều chỉnh lớn sau thời gian chỉnh lý quyết toán NSNN; đề xuất sửa đổi các Luật có liên quan để rút ngắn quy trình, thời gian quyết toán NSNN hàng năm...

Ủy ban Tài chính - Ngân sách thống nhất và đánh giá cao kết quả thu NSNN năm 2022 được quyết toán là 1.820.310 tỷ đồng, tăng 406.902 tỷ đồng (tăng 28,8%) so với dự toán.

Tuy nhiên, số quyết toán chi NSNN năm 2022 giảm khá nhiều so với dự toán và giảm lớn so với số Chính phủ báo cáo Quốc hội tại Kỳ họp thứ Năm quyết toán (số quyết toán chi là 1.750.790 tỷ đồng, bằng 94,3% dự toán, thấp hơn dự toán 104.851 tỷ đồng).

Những số liệu này cho thấy, việc lập dự toán chi NSNN, tổ chức thực hiện chưa tốt, đánh giá tình hình thực hiện chi NSNN không sát, gây lãng phí nguồn lực, phải vay, trả nợ lãi để bù đắp bội chi nhưng không có khả năng thực hiện, phải hủy dự toán… và ảnh hưởng đến việc xây dựng dự toán NSNN năm 2024 và các năm sau.

Đánh giá cao việc quyết toán chi trả nợ lãi vay giảm so với năm trước là sự nỗ lực rất lớn của Chính phủ trong chỉ đạo điều hành, song Ủy ban Tài chính - Ngân sách cho rằng, việc trong nhiều năm liên tục quyết toán chi trả nợ lãi vay đều thấp hơn nhiều so với dự toán cho thấy việc lập dự toán và kế hoạch vay chưa sát, cần tiếp tục cải thiện trong thời gian tới.

“Số chi chuyển nguồn ngân sách Trung ương (sau khi loại nguồn cải cách tiền lương) năm 2022 sang năm 2023 là 245.117 tỷ đồng, tương đương 85,3% số quyết toán bội chi ngân sách Trung ương là vấn đề cần quan tâm, đánh giá kỹ để có biện pháp quản lý chặt chẽ việc sử dụng số chuyển nguồn này. Một số địa phương chi chuyển nguồn rất lớn, xấp xỉ trên 70% hoặc thậm chí cao hơn dự toán chi ngân sách địa phương”, Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính - Ngân sách đề nghị.

Trong báo cáo thẩm tra, Ủy ban Tài chính - Ngân sách cũng đưa ra đánh giá cụ thể và đề nghị đối với việc thực hiện Nghị quyết số 91/2023/QH15 về quyết toán NSNN năm 2021; Nghị quyết số 94/2019/QH14 về khoanh nợ tiền thuế, xóa nợ tiền phạt chậm nộp, tiền chậm nộp đối với người nộp thuế không có khả năng nộp NSNN và tình hình xóa nợ tiền thuế, tiền chậm nộp, tiền phạt năm 2022 theo quy định tại khoản 5 Điều 87 Luật Quản lý thuế.

Trên cơ sở phân tích về quyết toán NSNN năm 2022 và thực hiện các nghị quyết của Quốc hội, Ủy ban Tài chính - Ngân sách trình Quốc hội xem xét phê chuẩn quyết toán NSNN năm 2022 theo đề xuất của Chính phủ và Kiểm toán Nhà nước.

Trong đó, có xem xét quyết toán với các khoản kinh phí chi thường xuyên khoa học và công nghệ của Dự án tăng cường năng lực nghiên cứu khoa học và công nghệ, nhất là với 4 đơn vị được Kiểm toán Nhà nước kiến nghị (Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn là 32,1 tỷ đồng; Bộ Khoa học và Công nghệ là 86,6 tỷ đồng; Đại học Quốc gia Hà Nội là 40,2 tỷ đồng, Viện Hàn lâm Khoa học và công nghệ: 158,8 tỷ đồng).

Đồng thời đề nghị, Chính phủ, Kiểm toán Nhà nước chịu trách nhiệm về nội dung, thông tin, số liệu quyết toán NSNN năm 2022 bảo đảm tính chính xác, đầy đủ, đúng quy định của pháp luật.

Thanh Hải