Lập hồ sơ Di sản thế giới Di tích khảo cổ văn hóa Sa Huỳnh
Quảng Ngãi vừa có văn bản đề nghị Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch hướng dẫn lập hồ sơ Di tích khảo cổ văn hóa Sa Huỳnh để trình UNESCO ghi danh Di sản thế giới.
Di tích khảo cổ văn hóa Sa Huỳnh được Thủ tướng Chính phủ xếp hạng Di tích Quốc gia Đặc biệt tại Quyết định số 1649/QĐ-TTg, ngày 29.12.2022, gồm có 6 địa điểm: Thạnh Đức, Long Thạnh, Phú Khương, Quần thể di tích Champa, Đầm An Khê và đập An Khê sông Cửa Lỗ, với diện tích khoanh vùng bảo vệ khu vực I và khu vực II hơn 500ha.
Trên cơ sở nhận định Di tích khảo cổ văn hóa Sa Huỳnh đáp ứng một số tiêu chí có giá trị nổi bật toàn cầu, tính toàn vẹn và tính xác thực theo Hướng dẫn thực hiện Công ước Di sản Thế giới của UNESCO; đồng thời, để tăng cường hiệu quả công tác bảo tồn, khai thác phát huy giá trị di sản của văn hóa, thời gian qua, tỉnh Quảng Ngãi đã chủ động nghiên cứu, xây dựng hồ sơ Di sản thế giới đối với Di tích khảo cổ văn hóa Sa Huỳnh.
Với 26 di tích được khai quật trong số hơn 80 địa điểm được phát hiện và nghiên cứu, Quảng Ngãi được xem là "cái nôi" của Văn hóa Sa Huỳnh. Trong số đó, 3 Di tích Khảo cổ Văn hóa Sa Huỳnh nằm liền kề nhau: địa điểm Di tích Long Thạnh khai quật các năm 1977, 1978, 2010; địa điểm di tích Phú Khương khai quật các năm 1923, 1959; địa điểm di tích Thạnh Đức phát hiện đầu tiên văn hóa Sa Huỳnh năm 1909, khai quật các năm 1923, 1934. Hai địa điểm Long Thạnh và Phú Khương đã được Bộ Văn hóa - Thông tin ra quyết định xếp hạng Di tích Lịch sử - Văn hóa Quốc gia tại Quyết định số 3457/QĐ-BVHTT ngày 5.11.1997.
Di tích Khảo cổ Văn hóa Sa Huỳnh dự kiến tiếp tục mở rộng thực hiện tại các điểm di tích khảo cổ đã được khai quật nghiên cứu khoanh vùng bảo vệ gồm địa điểm xóm Ốc, suối Chình (đảo Lý Sơn); khu vực miền núi có thôn Trà, thôn Trà Veo, Di Lăng (huyện Sơn Hà); địa điểm cư trú và mộ táng Bình Châu (huyện Bình Sơn).
Như vậy, Di tích Khảo cổ Văn hóa Sa Huỳnh trình UNESCO ghi vào danh mục Di sản Thế giới được mở rộng ở 4 khu vực: Sa Huỳnh (cửa biển) - Lý Sơn (hải đảo) - Bình Sơn (nghĩa địa tàu cổ) - Sơn Hà (thung lũng núi) có giá trị nổi bật toàn cầu xét theo quan điểm lịch sử, thẩm mỹ, dân tộc học hay nhân học, tạo nên diện mạo đa sắc về phức hệ sinh thái của cư dân văn hóa Sa Huỳnh.
Theo Phó Chủ tịch Thường trực UBND tỉnh Quảng Ngãi Trần Hoàng Tuấn, việc xây dựng hồ sơ Di sản thế giới là cơ hội và thách thức đối với tỉnh, đòi hỏi công tác tập trung nghiên cứu, tham vấn ý kiến từ các bộ, ngành Trung ương, nhà khoa học, chuyên gia trong lĩnh vực di sản.